Zgaga to dolegliwość, z którą zmaga się wiele osób, niezależnie od wieku czy stylu życia. Uczucie pieczenia w przełyku, dyskomfort w klatce piersiowej i gorzki posmak w ustach potrafią skutecznie zepsuć samopoczucie. Warto wiedzieć, skąd bierze się zgaga, jak rozpoznać jej objawy, a przede wszystkim – jak skutecznie łagodzić dolegliwości, również przy pomocy domowych sposobów.

Zgaga - co to jest?

Zgaga to uczucie pieczenia lub palenia w przełyku, które powstaje na skutek cofania się kwaśnej treści żołądkowej do górnych odcinków układu pokarmowego. Ten nieprzyjemny stan nazywany jest refluksem żołądkowo-przełykowym. Choć zgaga nie jest chorobą sama w sobie, często bywa objawem zaburzeń trawienia lub refluksu, a w niektórych przypadkach może wskazywać na poważniejsze problemy zdrowotne [1, 2].

Mechanizm powstawania zgagi polega na nieprawidłowym działaniu dolnego zwieracza przełyku. U zdrowej osoby zwieracz ten zamyka się po przełknięciu pokarmu, zapobiegając jego cofaniu się do przełyku. Kiedy jego funkcja jest zaburzona, kwasy żołądkowe przedostają się w górę, powodując podrażnienie delikatnej błony śluzowej przełyku.

Zgaga może mieć charakter sporadyczny, związany z określonymi nawykami żywieniowymi lub stylem życia, ale może też być przewlekłym problemem, wymagającym konsultacji lekarskiej [3].

Jakie są przyczyny zgagi?

Przyczyny zgagi są różnorodne i często wynikają z połączenia kilku czynników. Najczęściej za występowanie zgagi odpowiadają:

• niewłaściwa dieta, bogata w tłuste, smażone, pikantne lub kwaśne potrawy,
• spożywanie dużych posiłków tuż przed snem,
• nadmierne spożycie alkoholu, kawy, czekolady czy napojów gazowanych,
• palenie tytoniu, który osłabia dolny zwieracz przełyku,
• otyłość i nadwaga, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej,
• noszenie obcisłej odzieży uciskającej brzuch,
• stres i napięcie nerwowe, wpływające na układ trawienny,
• niektóre leki, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne czy preparaty na nadciśnienie,
• ciąża, podczas której zmiany hormonalne i rosnąca macica wpływają na układ pokarmowy.

W rzadkich przypadkach zgaga może być objawem poważniejszych schorzeń, takich jak choroba refluksowa przełyku, wrzody żołądka czy przepuklina rozworu przełykowego [2, 3].

Jakie są objawy zgagi?

Objawy zgagi są dość charakterystyczne i zwykle łatwe do rozpoznania. Najczęściej należą do nich:

• uczucie pieczenia lub palenia w klatce piersiowej, szczególnie po posiłku lub podczas leżenia,
• kwaśny lub gorzki posmak w ustach,
• odbijanie się, często o nieprzyjemnym smaku,
• ból lub dyskomfort w górnej części brzucha,
• trudności w połykaniu, uczucie „guli” w gardle,
• chrypka lub suchy kaszel, szczególnie rano,
• wrażenie cofania się treści pokarmowej do przełyku.

W przypadku zgagi przewlekłej objawy mogą nasilać się nocą i zaburzać sen. Warto pamiętać, że niekiedy symptomy zgagi mogą przypominać objawy zawału serca. Jeśli pojawia się silny ból w klatce piersiowej, duszność lub ból promieniujący do ramienia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem [2].

Zgaga – leczenie

Leczenie zgagi zależy od nasilenia objawów oraz ich przyczyny. W przypadku sporadycznej zgagi wystarczające mogą być zmiany w stylu życia i domowe sposoby. W cięższych przypadkach konieczna jest farmakoterapia.

Domowe sposoby na zgagę obejmują:

• picie letniej wody z dodatkiem odrobiny sody oczyszczonej, która zobojętnia kwasy żołądkowe,
• spożywanie herbat ziołowych, takich jak rumianek, koper włoski czy imbir, które łagodzą podrażnienia,
• sięganie po migdały, które mogą neutralizować nadmiar kwasu żołądkowego,
• unikanie pozycji leżącej bezpośrednio po jedzeniu,
• spanie z uniesioną górną częścią tułowia, aby zapobiec cofaniu się treści żołądkowej [2].

W leczeniu zgagi farmakologicznej stosuje się:

• leki zobojętniające kwas żołądkowy, takie jak preparaty na bazie wodorotlenku magnezu i wapnia,
• inhibitory pompy protonowej (IPP), które zmniejszają produkcję kwasu solnego w żołądku,
• antagoniści receptora H2, również hamujące wydzielanie kwasu,
• alginiany, w szczególności alginian sodu, są skutecznym środkiem w łagodzeniu zgagi i refluksu żołądkowo-przełykowego. Działają mechanicznie, tworząc na powierzchni treści żołądkowej barierę ochronną, która zapobiega cofaniu się kwasu do przełyku i podrażnianiu błony śluzowej

W przypadku zgagi przewlekłej konieczne jest leczenie choroby podstawowej, np. refluksu żołądkowo-przełykowego [3]. Choroba refluksowa przełyku (GERD) jest diagnozowana przez lekarza. Natomiast refluks występujący epizodycznie przeważnie nie wymaga diagnozy. W takim przypadku wielu pacjentów szuka pomocy na własną rękę lub korzysta ze wsparcia farmaceuty.

Warto też zwrócić uwagę na eliminację czynników ryzyka: zmianę diety, redukcję masy ciała, zaprzestanie palenia oraz ograniczenie spożycia alkoholu i kawy [2].

Zgaga w ciąży

Zgaga w ciąży to bardzo częsta dolegliwość, która dotyka wiele przyszłych mam, szczególnie w drugim i trzecim trymestrze. Główne przyczyny zgagi w tym okresie to zmiany hormonalne, zwłaszcza wzrost poziomu progesteronu, który rozluźnia mięśnie, w tym zwieracz przełyku, oraz powiększająca się macica, uciskająca na żołądek i powodująca cofanie się treści pokarmowej.

Objawy zgagi w ciąży są podobne do tych występujących poza ciążą, ale mogą być bardziej nasilone.

Bezpieczne sposoby łagodzenia zgagi w ciąży obejmują jedzenie mniejszych, ale częstszych posiłków, unikanie pikantnych, tłustych i kwaśnych potraw, picie dużej ilości wody (choć nie podczas posiłków), spanie z głową uniesioną na poduszce oraz noszenie luźnej odzieży, nieuciskającej brzucha.

W przypadku cięższych objawów warto skonsultować się z lekarzem. Niektóre leki zobojętniające kwas żołądkowy mogą być stosowane w ciąży, ale zawsze po wcześniejszym uzgodnieniu z prowadzącym ciążę specjalistą [4].