Lukrecja jest znana niemal każdemu za sprawą popularnych żelek i dropsów, których smak ma zarówno swoich zwolenników, jak i zagorzałych przeciwników. Oprócz intensywnego i charakterystycznego smaku, lukrecja wykazuje szereg leczniczych właściwości. Jak zatem działa na nasze zdrowie i jakie jest jej zastosowanie?

Korzeń lukrecji stanowi główny składnik w produkcji twardych żelków oraz landrynek o głębokim odcieniu i intensywnym smaku. Ten smak, przypominający mieszankę anyżu i nieco nieprzyjemnego, ziołowo-chemicznego lekarstwa, jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle spożywczym.

Czym jest i skąd pochodzi lukrecja?

Lukrecja  (Glycyrrhiza L.) to roślina z rodziny bobowatych. Jej nazwa pochodzi od greckich słów glykis – "słodki," i rhiza – "korzeń".  Początkowo nazywana była "słodkim drzewem" lub "korzeniem słodzeniowym" ze względu na szczególnie słodki smak. Tę właściwość lukrecja zawdzięcza glicyryzynie, czyli związkowi chemicznemu należącemu do grupy saponin triterpenowych.

Co ciekawe, lukrecja obejmuje swoją nazwą ok. 36 różnych gatunków. Naturalnie występują one na terenach Europy i Azji, a kilka można spotkać również w Australii oraz obu Amerykach. 

Korzeń lukrecji znany jest od zarania dziejów. Pierwsze wzmianki o wykorzystywaniu tej rośliny do celów medycznych pochodzą ze starożytnych Chin. Lukrecja była wtedy używana jako składnik preparatów ziołowych. Do dziś bylina ta cieszy się popularnością w krajach azjatyckich. W Indiach naparem z korzenia lukrecji polewa się pomniki Buddy w dzień święta jego urodzin. Dzięki starożytnym Grekom i Rzymianom lukrecja trafiła do Europy, gdzie jej uprawę zapoczątkowali w XV wieku benedyktyni. Po raz pierwszy jej cenne właściwości zdrowotne i lecznicze opisał w XVII wieku Krzysztof Kluk.

Jakie właściwości zdrowotne ma lukrecja?

W korzeniu lukrecji znajduje się ok. 400 składników chemicznych, z czego w największej ilości występują flawonoidy, kumaryny, saponiny triterpenowe i polisacharydy. Olejek eteryczny lukrecji zawiera blisko 30 substancji m.in. linalol, fenchon i aldehyd benzoesowy. To właśnie dzięki temu bogatemu składowi aktywnych związków wykazuje ona właściwości zdrowotne i lecznicze. 

Lukrecja wywiera pozytywny wpływ na działanie układu oddechowego. Wykazano, że substancje czynne zawarte w korzeniu lukrecji, mogą zmniejszać lepkość śluzu, który zalega w drogach oddechowych. Ekstrakt z lukrecji działa rozkurczowo i wykrztuśnie poprzez pobudzanie funkcji wydzielniczej błon śluzowych górnych dróg oddechowych oraz ruchów nabłonka rzęskowego. Glicyryzyna zawarta w korzeniu lukrecji działa przeciwwirusowo, bakteriostatycznie i immunosupresyjne. Dzięki tym właściwościom może być stosowana pomocniczo w przeziębieniach, schorzeniach górnych dróg oddechowych, astmie oraz przewlekłej chrypce. 

Korzystne działanie lukrecji zauważono również w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Lukrecja łagodzi dolegliwości trawienne, a dzięki właściwościom przeciwzapalnym regeneruje śluzówkę żołądka i jelit. Ekstrakt z lukrecji może hamować również rozwój bakterii Helicobacter pyroli, która jest jednym z czynników wywołujących chorobę wrzodową oraz nowotwory żołądka i dwunastnicy. Lukrecja chroni także przed stłuszczeniową chorobą wątroby oraz przyspiesza regenerację błon śluzowych układu pokarmowego po zatruciach, urazach i nadkwasocie. 

Kolejną dobroczynną właściwością lukrecji jest wpływ na układ hormonalny. Zawiera ona bowiem fitoestrogeny, które u kobiet mogą łagodzić objawy menopauzy i zespołu napięcia przedmiesiączkowego (obniżony nastrój, zatrzymanie wody w organizmie, drażliwość). Lukrecja stosowana jest również pomocniczo w leczeniu osteoporozy pomenopauzalnej u kobiet. 

Jakie są przeciwwskazania do zażywania lukrecji?

Choć zdrowotne właściwości lukrecji przemawiają za jej częstym stosowaniem, należy pamiętać, że istnieją również przeciwwskazania jej zażywania. Duże ilości lukrecji mogą powodować zmniejszanie wydalania moczu, a w konsekwencji prowadzić do obrzęków nóg, twarzy i rąk. Przez zaburzenie gospodarki wodno-elektrolitowej nadmiar lukrecji może spowodować podwyższenie ciśnienia krwi, duszności oraz arytmię serca. 

Lukrecja nie powinna być zażywana przez kobiety w ciąży i matki karmiące. Badania wykazały, że zawarta w lukrecji glicyryzyna może powodować zaburzenia wzrostu łożyska, zakłócenia w rozwoju mózgu dziecka oraz źle wpływać na sprawność umysłową i powodować zaburzenia zachowania oraz problemy z koncentracją. Lukrecja może także prowadzić do przedwczesnego porodu. Nie należy podawać jej dzieciom poniżej 4 roku życia.

Badacze z amerykańskiego magazynu "New England Journal of Medicine" opublikowali badanie, w którym dowiedli, że nadmiar spożywanego korzenia lukrecji przez mężczyzn może osłabiać popęd seksualny i potencję oraz prowadzić do występowania przedwczesnych wytrysków. 

Do innych przeciwwskazań spożywania produktów z lukrecją należą marskość wątroby, niewydolność nerek, hipokalemia, kamica żółciowa i nadciśnienie tętnicze. 

Jakie są zastosowania lukrecji w kosmetyce?

Lukrecja wykazuje również szereg dobroczynnych właściwości, które wykorzystywane są w pielęgnacji skóry. Ekstrakt lukrecji działa nawilżająco i kojąco oraz łagodzi podrażnienia. Wspomaga regenerację naskórka, a dzięki działaniu przeciwbakteryjnemu i przeciwzapalnemu wspomaga leczenie trądziku, egzemy, łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Działanie lukrecji sprawdzi się więc idealnie w kosmetykach przeznaczonych do skóry naczynkowej, suchej, odwodnionej, wrażliwej i trądzikowej. Wyciągi z lukrecji są również stosowane w pomocniczym leczeniu dermatoz, takich jak pęcherzyce czy liszaj rumieniowaty układowy.

Jak powinno się dawkować lukrecję?

Lukrecja może być spożywana w różnej postaci. Najpopularniejszą z nich są znane wszystkim cukierki i żelki lukrecjowe. Może być także przygotowywana w formie naparu lub herbatek aromatyzowanych.

Ze względu na możliwie negatywne skutki przedawkowania, lukrecję powinno stosować się nie dłużej niż cztery tygodnie. Należy spożywać 1-1,5 szklanki naparu dziennie (tj. ok. 3 gramów korzenia lukrecji). 

Polecane preparaty z dodatkiem lukrecji

Oprócz suszonego korzenia lukrecji przeznaczonego do przygotowywania naparów, na rynku znaleźć można również specjalne preparaty, które zawierają w swoim składzie wyciąg z korzenia lukrecji.

Lukrecja i jej ekstrakty często sprzedawane są w różnych formach np. soku z lukrecji, cukierków i żelków lukrecjowych oraz suplementów diety.  Ekstrakty z lukrecji można znaleźć w postaci kapsułek i tabletek, w których jedna dawka zawiera nawet 225-390 mg sproszkowanego, nieprzetworzonego korzenia lukrecji. 

Zarówno napary, jak i gotowe suplementy diety dostępne do kupienia w sklepach i aptekach zapewnią dobroczynne działanie tej rośliny.

Ceny lukrecji nie należą do wysokich. Za 100 gramów suszu należy zapłacić ok. 12-15 zł. Herbatki i mieszanki ziołowe z lukrecją to koszt ok. 5 zł.