Z niniejszego artykułu dowiesz się:
- czy ugryzienie pająka jest zawsze powodem do zmartwień,
- po czym rozpoznać ugryzienie pająka,
- czy w Polsce występują pająki, które są niebezpieczne dla człowieka,
- jak wygląda pierwsza pomoc po ugryzieniu pająka.
Zachęcamy także do zapoznania się z artykułem o lekach przyspieszających gojenie ran.
Ugryzienie pająka – czy jest się czym martwić?
Niemal każdy z pająków ma zdolność do gryzienia, jednak dominująca ilość gatunków występujących w Polsce posiada zbyt mały aparat gryzący, co uniemożliwia im przebicie się przez skórę człowieka. Równolegle nie stanowią także prawdziwego zagrożenia dla ludzkiego życia. Z kolei gatunki jadowite, które występują w Polsce, nie wydzielają aż tak silnych toksyn. Ugryzienie pająka objawia się wówczas wyłącznie zaczerwienieniem.
Wyjątek w tych sytuacjach stanowią osoby zmagające się z alergią, czyli szczególną wrażliwością na jad pająka. Nawet w przypadku ugryzienia przez teoretycznie bezpieczne gatunki może rozwinąć się u nich wstrząs anafilaktyczny. Często obserwują go także po ukąszeniu przez owady.
Ugryzienie pająka w nocy zdarza się niezwykle rzadko, choć nadal jest możliwe. Pająki wykorzystują zdolność do gryzienia bardzo sporadycznie i odbywa się to wyłącznie w charakterze obronnym. Reagują tak w przypadku ściskania lub drażnienia. Gatunki bytujące w domach podświadomie unikają wszelkiego kontaktu z ludźmi. Z dużym prawdopodobieństwem pogryzienia po nocy nie są spowodowane przez pająki, a przez komary lub pluskwy.
Ślady po ugryzieniu pająka, czyli jak rozpoznać sprawcę?
Powodowany przez ugryzienie pająka ślad jest dość charakterystyczny. Zatem jak wygląda ugryzienie pająka? Są to dwie małe kropki, które są od siebie oddalone o 1-2 mm, w zależności od wielkości danego osobnika. Wokół nich skóra puchnie i staje się zaczerwieniona, co jest typową miejscową reakcją skórną. Ugryzione miejsce może swędzieć lub piec. Niektóre osoby odczuwają ból. Dodatkowo można zaobserwować w miejscu ugryzienia niewielki obrzęk i zaczerwienienie.
Jadowite pająki w Polsce - czy mamy się czego obawiać?
W Polsce występuje ok. 800 gatunków pająków, a tylko 3 z nich nie mają gruczołów jadowych. Zdecydowana większość pająków, które występują w Polsce, nie stanowią realnego zagrożenia dla człowieka. Ugryzienie pająka domowego może spowodować lekkie podrażnienie skóry. Zazwyczaj ustępuje samoistnie w przeciągu kilku dni. Jednak niekiedy ukąszenia pająka, np. kolczaka zbrojnego, może doprowadzić do rozwoju nieco bardziej uciążliwych dolegliwości. Objawia się to ze strony organizmu alarmującymi sygnałami. Są to m.in. piekący ból, opuchlizna, osłabienie czy nawet dreszcze. Nierzadko symptomy są tożsame z objawami grypopodobnymi. Objawy mogą występować nawet przez dwa tygodnie. Dotychczas nie zostały odnotowane śmiertelne przypadki po ugryzieniu przez pająki naturalnie występujące w Polsce.
Objawy występujące po ugryzieniu przez pająki występujące w Polsce:
- kątnik domowy - bytuje w polskich domach, a niektóre osobniki osiągają nawet 9 cm długości. Ślad po ugryzieniu tego pająka jest zbliżony do ugryzienia meszki. Na skórze pozostaje czerwony ślad.
- krzyżak ogrodowy - występuje w ogrodach, parkach i lasach. Ślad po ugryzieniu przez krzyżaka jest łudząco podobny do ugryzienia komara.
- kolczak zbrojny - przebywa w zaroślach, łąkach i w opuszczonych budynkach. Samice osiągają maksymalne 1,2 cm wielkości. Po jego ugryzieniu może rozwinąć się zatrucie organizmu. Istotne jest wygospodarowanie czasu na rekonwalescencję, aby organizm mógł się w pełni zregenerować.
- sieciarz jaskiniowy - żyje w jaskiniach, piwnicach i ciemnych miejscach. Mierzy maksymalnie 5 cm. Nie posiada toksycznego jadu, ale po gryzieniu występuje zwiększona czułość na ból. Wiele osób porównuje go z bólem spowodowanym przez ukąszenie szerszenia. Wokół rany powstaje obrzęk i zaczerwienie.
- tygrzyk paskowany - tygrzyka można spotkać w nasłonecznionych miejscach. Zaliczany jest do jadowitych pająków. Ukąszenie powoduje nie tylko obrzęk, ale także silne zaczerwienienie. Jad tygrzyka charakteryzuje się właściwościami neurotoksycznymi, dlatego objawy są nierzadko mylone z użądleniem przez osę.
Realnym zagrożeniem są groźne pająki egzotyczne, które nie występują naturalnie w Polsce. Posiadają jad o działaniu neurotoksycznym mogącym wywołać paraliż. W stosunkowo krótkim czasie od kontaktu z ich enzymami trawiennymi może rozwinąć się martwica tkanek. Brak skutecznej pomocy w odpowiednim czasie, kończy się wówczas śmiercią. Szczególną ostrożnością należy objąć kontakty z gatunkami tropikalnymi, które cieszą się stosunkowo wysoką popularnością w domowych terrariach.
Obrzęk po ugryzieniu pająka - czy to standardowy objaw? Jak zareagować?
Występujący obrzęk po ugryzieniu pająka jest naturalną reakcją organizmu. Jak gryzie pająk, to w ciele pozostawia niewielką ilość jadu, który może wywołać obrzęk. Wymieniane najczęściej ugryzienie pająka – objawy obejmują przede wszystkim opuchliznę w miejscu ukąszenia. Wokół bolesnego śladu występuje miejscowa opuchlizna, a nierzadko obszar jest zaczerwieniony. Możesz odczuwać w tym miejscu ciepło. Zdecydowanie ślad po ugryzieniu nie powinien być rozdrapywany. W większości przypadków organizm może się z nim samodzielnie uporać. Proces gojenia można przyspieszyć poprzez niezwłoczne odkażenie miejsca ukąszenia i stosowanie kompresów chłodzących, które umożliwiają zmniejszenie i wyhamowanie obrzęku. Jeżeli pomimo tych działań, nadal odczuwany jest ból lub swędzenie, to można wykorzystać specjalny preparat i nakładać go w miejscu ukąszenia.
Pierwsza pomoc po ugryzieniu pająka - czym możemy złagodzić dyskomfort?
Dostrzeżone ślady po ugryzieniu pająka wymagają w pierwszej kolejności umycia tego miejsca wodą z mydłem. Następnie ukąszenia pająka należy odkazić wodą utlenioną lub octaniseptem. Obrzęk po ugryzieniu pająka można złagodzić, stosując maść na ukąszenia owadów. Doskonale sprawdzają się kompresy chłodzące lub lód zawinięty w ręcznik. Jeżeli pomimo podjętych działań, obrzęk po ugryzieniu pająka nadal się powiększa, to należy udać się do lekarza. W niektórych przypadkach może dojść do nadkażenia bakteryjnego, co wymaga przeprowadzenia kuracji z dopasowanym antybiotykiem. Rolą lekarza jest dobranie odpowiedniego środka, dawki, a także czasu trwania kuracji. Jednocześnie może także zalecić maść przeciwzapalną z glikokortykosteroidem.
Na ugryzienie pająka nie są polecane domowe metody. Nie posiadają udowodnionego działania, a nierzadko wyłącznie nasilają objawy. Na obrzęk po ugryzieniu pająka nie należy nakładać soku z cytryny, octu czy roztworu z soli kuchennego. Należy również zrezygnować ze stosowania olejków ziołowych, lawendowych lub cytrynowych. W ramach pierwszej pomocy warto ograniczyć się do dezynfekcji i stosowania zimnych okładów. Jeżeli zastanawiasz się, ugryzienie pająka czym smarować i nie masz w domu maści po ukąszeniach, to lepiej zrezygnuj ze stosowania przypadkowych preparatów. Ewentualnie możesz kupić wrotycz - roślina odstraszająca pająki i zdecydowanie zmniejszyć ilość pająków występujących w swoim otoczeniu.
Źródła:
- Araneae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- Agata Dragan: Jadowite lekarstwa. Eduscience, 2013-08-01.
- Currently valid spider genera and species (2021-01-10). [w:] World Spider Catalog [on-line]. [dostęp 2022-04-07]. (ang)
- Martin Nyffeler, Eric J. Olson, William O.C. Symondson. Plant-eating by spiders. „Journal of Arachnology”. 44 (1), s. 15–27, 2016. DOI: 10.1636/P15-45.1. (ang.).
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
