Kluczowe wnioski z artykułu
- W trakcie przebiegu cukrzycy ciążowej niezwykle istotna jest stała opieka lekarza prowadzącego, diabetologa, a nawet dietetyka. Nie można bagatelizować regularnej kontroli poziomu glukozy, masy ciała oraz badań na obecność acetonu w moczu.
- Dieta przyszłej mamy z cukrzycą ciążową powinna być zbilansowana i zdrowa, opierająca się na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Istotny jest nawet sposób przyrządzania potraw, ich wielkość oraz pora spożywania. Zaleca się tu zjadanie nawet powyżej 6 posiłków dziennie, przyjmując, że 3 z nich będą tymi głównymi.
- Skutki nieleczonej cukrzycy ciążowej mogą być tragiczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Bagatelizowanie powikłań niejednokrotnie prowadzi do poronienia i wad wrodzonych dziecka.
Jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa w ciąży?
Dieta cukrzycowa dla kobiet w ciąży powinna przede wszystkim ograniczać produkty o wysokim indeksie glikemicznym. Wyższe wartości indeksu glikemicznego oznaczają szybsze wchłanianie się węglowodanów w przewodzie pokarmowym i skok cukru we krwi. Ważne, aby dieta przyszłej mamy, która zmaga się z cukrzycą ciążową, była bardzo dobrze zbilansowana, tzn. bogata w witaminy, składniki mineralne, błonnik, zdrowe tłuszcze i wszystkie składniki, które w pozytywny sposób wpływają na pracę całego organizmu.
Dieta cukrzycowa w ciąży – co jeść, a czego unikać?
Węglowodany powinny stanowić około 50% diety podczas cukrzycy ciążowej. Przy czym stawiamy tu przede wszystkim na węglowodany złożone, które nie przyczyniają się do nagłego wzrostu glikemii. Jadłospis powinien zawierać również około 30% białka oraz 20-30% tłuszczów. Kiedy zdiagnozowana zostaje cukrzyca ciążowa, dieta przyszłej mamy powinna opierać się na takich produktach, jak:
- pieczywo razowe, pełnoziarniste oraz pełnoziarniste produkty zbożowe z pełnego przemiału, a także kasze gruboziarniste, płatki zbożowe,
- chude mięso, np. indyk, cielęcina, a także ryby (źródło kwasów omega),
- zdrowe tłuszcze, np. oliwa z oliwek, orzechy, masło, olej rzepakowy,
- owoce o niskim indeksie glikemicznym, np. cytrusy, jabłka, truskawki i maliny,
- warzywa, np. ogórek świeży lub kiszony, kapusta pekińska, brokuły, kalafior, pomidor, rzodkiewka,
- nabiał, np. jogurty, mleko (nie spożywamy tych produktów rano, gdyż szybko podnoszą glikemię),
- woda mineralna i źródlana, niesłodzona herbata,
- suplementy diety i witaminy dla kobiet w ciąży (według zaleceń lekarza).
Niektóre produkty mogą okazać się wręcz zakazane, jeśli przyszłą mamę obowiązuje dieta cukrzycowa w ciąży. Należy unikać w codziennym jadłospisie:
- słodkich kolorowych napojów, soków, wody smakowej, mleka smakowego,
- białego pieczywa oraz takiego, które zawiera karmel, słód jęczmienny, miód,
- ciasta kruchego, francuskiego, słodkich wypieków, chipsów, paluszków,
- kasz, które nie są gruboziarniste, ryżu, makaronu (szczególnie rozgotowanego),
- owoców o dużej zawartości cukru, np. winogron, bananów, śliwek i przejrzałych owoców,
- tłustego mięsa, np. wieprzowiny, gęsiny, podrobów,
- konfitur, dżemu, kompotu.
Sposób obróbki termicznej bez wątpienia wpływa na zawartość tłuszczu w przygotowanym posiłku. Rezygnujemy z dań smażonych, a wybieramy te duszone, pieczone czy gotowane. Należy pamiętać też, że produkty ugotowane będą miały wyższy indeks glikemiczny od tych surowych. Dobrze decydować się na warzywa w formie surówki. Najważniejszym aspektem utrzymania odpowiedniego poziomu cukru we krwi kobiety ciężarnej są oczywiście także odpowiednio dobrane leki na cukrzycę.
Zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży ze zdiagnozowaną cukrzycą
Dzienne zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży przy cukrzycy ciążowej zwykle oscyluje w granicach 1500-2400 kcal. W trakcie stosowania konkretnej diety bardzo istotne jest, aby przyszła mama badała obecność acetonu w moczu. Jego obecność świadczy o niedostatecznym odżywieniu, czyli tzw. "głodzie" organizmu matki. W zależności od nasilenia objawów cukrzycy ciążowej i poziomu glukozy we krwi, konieczna bywa czasem nawet nieco bardziej rygorystyczna dieta, podczas której konieczne będzie ważenie składników pożywienia.
Dieta cukrzycowa w ciąży a chudnięcie
Niektóre zmiany w organizmie mogą zaniepokoić przyszłą mamę, którą obowiązuje dieta cukrzycowa w ciąży. Chudnięcie to niewątpliwie jeden z nich. Kiedy ciężarna zmienia swój sposób odżywiania ze względu na cukrzycę ciążową, może również zrzucić kilka kilogramów. Dzieje się tak przede wszystkim dzięki zaostrzonej diecie, odstawieniu cukrów prostych, potraw ciężkich i smażonych. Przyrost lub spadek masy ciała ciężarnej kobiety powinien być monitorowany przez lekarza prowadzącego ciążę.
Liczba i pory posiłków u przyszłych mam z cukrzycą ciążową
Przyszłe mamy powinny przyjmować posiłki o stałych porach. Najlepiej rozłożyć je na 5-6 porcji spożywanych w 2-3 godzinnych odstępach czasowych. Dobrze jeśli trzy główne posiłki przeplatane są mniejszymi, pełniącymi funkcję przekąski/podwieczorka. Należy także pamiętać, że zarówno zbyt wysoki, jak i niski cukier w ciąży stanowi zagrożenie dla matki i dziecka. Dieta cukrzycowa w ciąży powinna być skonsultowana z lekarzem prowadzącym, diabetologiem czy dietetykiem. Specjaliści podpowiedzą, czego nie jeść w ciąży i jak rozłożyć kaloryczność posiłków w ciągu dnia.
Jakie owoce można jeść przy cukrzycy w ciąży?
Owoce to świetne źródło witamin, ale także cukru (fruktozy), dlatego wzbudzają wiele wątpliwości wśród ciężarnych, borykających się z cukrzycą ciążową. Jakie owoce można jeść przy cukrzycy? W tym przypadku należy ograniczyć ich spożywanie i wybierać owoce, które zawierają mniej cukru, np. awokado, grejpfrut, agrest, jabłka, borówki, jagody i wiele innych. Zdradliwe bywają także soki oznaczone jako te "bez cukru". Należy zawsze czytać uważnie skład tego typu produktów.
Cukrzyca ciążowa – przykładowy jadłospis
Zarówno jadłospis, jak i jego kaloryczność oraz częstotliwość spożywanych posiłków należy opracować, regularnie monitorując stan zdrowia. O co warto zadbać przy cukrzycy? Badania krwi są obowiązkowe – regularne i dokładne pomiary pomagają w kontrolowaniu prawidłowej glikemii. Jeśli mimo kolejnych badań stężenia glukozy, wyniki nadal są powyżej wartości docelowych, zaleca się na okres ciąży wdrożenie insulinoterapii. Kiedy postawioną diagnozą jest cukrzyca ciążowa, dieta staje się kluczowa dla doprowadzenia zarówno przyszłej mamy, jak i jej maleństwa do szczęśliwego rozwiązania. Jedną z najbardziej wymagających samokontroli diet jest właśnie dieta cukrzycowa w ciąży – jadłospis poniżej to propozycja potraw, które ciężarna może spożyć w trakcie wybranego dnia tygodnia.
- Śniadanie: 2 gotowane na półmiękko jaja kurze oraz 2 kanapki z chleba żytniego razowego, z masłem, pomidorem i sałatą.
- II śniadanie: kanapki z chleba żytniego razowego z szynką drobiową, serkiem twarogowym i rzodkiewką oraz jabłko.
- Obiad: zupa-krem z brokułów oraz gulasz wołowy z kaszą gryczaną.
- Podwieczorek: smoothie z truskawek i jogurtu naturalnego.
- Kolacja: śledź marynowany, łyżka sałatki jarzynowej i kromka chleba razowego.
- II kolacja: sałatka z grillowanym indykiem, sałatą rzymską, pomidorem, ogórkiem zielonym, papryką i dressingiem z oliwy z oliwek, cytryną i przyprawami.
Skutki nieleczonej cukrzycy ciążowej
Niewykryta lub źle leczona cukrzyca ciążowa może doprowadzić do poronienia lub wad wrodzonych dziecka. W obronie przed nadmiarem glukozy pochodzącej z organizmu matki dziecko wytwarza nadmiar insuliny, przez którą dochodzi do rozrostu komórek. Przyszła mama borykająca się z cukrzycą ciążową powinna wiedzieć, jak się odżywiać, a także jak obniżyć cukier na czczo w ciąży. W celu wykrycia cukrzycy ciążowej między 24. a 28. tygodniem ciąży (czasem wcześniej) zleca się wykonanie badania tzw. krzywej cukrowej. Przekroczenie górnej normy (tzw .granica referencyjna) dla glukozy w ciąży wiąże się z rozpoznaniem cukrzycy.
Krzywa cukrzycowa - normy:
| Czas badania | Stężenie glukozy (mg/dl) | Stężenie glukozy (mmol/l) |
|---|---|---|
| Na czczo | 92 mg/dl | 5,1 mmol/l |
| W 60 minucie badania | 180 mg/dl | 10 mmol/l |
| W 120 minucie badania | 153 mg/dl | 8,5 mmol/l |
Źródła:
- materiały Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, "Dieta dla pacjentki z cukrzycą ciążową", strona repozytorium su.krakow.pl; https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/79-dp-05c-dieta-dla-pacjentki-z-cukrzyca-ciazowa-z-przykladowym-jadlospisem-dla-diety-1800-kcal/file, data dostępu 13.08.2024
- materiały Centrum Medycznego Meavita, Kraków, Rusznikarska 14, "Przykładowy jadłospis w cukrzycy ciążowej dla zabieganych – dieta tradycyjna 1800 kcal", strona meavita.pl; https://meavita.pl/przykladowy-jadlospis-w-cukrzycy-ciazowej-dla-zabieganych-dieta-tradycyjna-1800-kcal/, data dostępu 13.08.2024
- materiały Diagnosis, "Cukrzyca ciążowa a dieta – czyli jak powinno wyglądać prawidłowe odżywianie w cukrzycy ciążowej", strona diagnosis.pl; https://diagnosis.pl/cukrzyca-ciazowa-a-dieta, data dostępu 13.08.2024
- mgr Monika Krzemińska - Dietetyk Kliniczny, mgr Magdalena Zdrojewska - Dietetyk Kliniczny Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckie, "Zalecenia żywieniowe dla kobiet ciężarnych chorych na cukrzycę ciążową", https://www.szpitalkarowa.pl/wp-content/uploads/2023/02/Zalecenia-zywieniowe-dla-kobiet-ciezarnych-chorych-na-cukrzyce-ciazowa.pdf, data dostępu 13.08.2024
- Nicole Sochacki-Wójcicka "Cukrzyca ciążowa – diagnoza, przyczyny, objawy i dieta", strona mamaginekolog.pl; https://mamaginekolog.pl/ciaza-i-porod/choroby-w-ciazy/cukrzyca-ciazowa/, data dostępu 13.08.2024
- materialy Narodowego Funduszu Zdrowia "Cukrzyca ciążowa – najważniejsze zalecenia", portal diety.nfz.pacjent.gov.pl; https://diety.nfz.gov.pl/porady/ciaza-i-dziecko/cukrzyca-ciazowa-najwazniejsze-zalecenia, data dostępu 13.08.2024
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
