Każdy z nas wie, jak cenne właściwości lecznicze posiada czosnek pospolity. Nie wszyscy jednak wiedzą, że pod względem zawartości pewnych substancji przewyższa go czosnek niedźwiedzi. Jeszcze do niedawna traktowany był jako ciekawostka przyrodnicza. Dzisiaj szeroko stosuje się go w medycynie naturalnej – stanowi bowiem skuteczny lek na wiele dolegliwości.
Czosnek niedźwiedzi – podstawowe informacje
Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), zwany również czosnkiem cygańskim czy cebulą czarownic, stosowany był w lecznictwie już przez starożytnych Germanów. Popadł jednak w zapomnienie, podobnie, jak wiele innych, cennych ziół. W stanie dzikim można go spotkać w lasach całej Europy (gdzie chętnie zjadany jest przez niedźwiedzie – skąd wzięła się jego nazwa) i niektórych rejonach Azji i znajduje się pod ochroną częściową, czyli nie wolno go zrywać w lesie (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin). Można jednak uprawiać go poza środowiskiem naturalnym, np. w ogrodach czy na plantacjach.
Jak wygląda czosnek niedźwiedzi?
Czosnek niedźwiedzi przypomina wyglądem czosnek ozdobny czy konwalię majową i zupełnie nie jest podobny do czosnku pospolitego, ponieważ nie wykształca „ząbków”. Posiada długie, ok. 30-centymetrowe lancetowate jadalne liście, w których zawarte są wszystkie jego właściwości lecznicze oraz piękne kuliste, białe kwiatostany, wyrastające na półmetrowych łodygach. Wydzielają one intensywny, czosnkowy zapach, jednak nie są jadalne, ponieważ zawierają substancje szkodliwe dla człowieka. W naszym klimacie pędy czosnku niedźwiedziego pojawiają się na przełomie marca i kwietnia. W stanie dzikim rosną one w Puszczy Kampinoskiej, Białowieskiej, w Bieszczadach oraz w okolicach Sandomierza.
Jakie są właściwości czosnku niedźwiedziego? – zalety
Zwykły czosnek ma dużo mniejsze spektrum działania niż czosnek niedźwiedzi. Właściwości tego ostatniego wynikają przede wszystkim z bogatszej zawartości składu chemicznego ziela, między innymi obecności kwasów fenolowych oraz dużego stężenia związków siarki. Kwasy fenolowe oraz inne substancje lotne zawarte w czosnku niedźwiedzim ułatwiają domowe syropy na kaszel, ponieważ rozrzedzają wydzielinę zalegającą w oskrzelach podczas przeziębienia, grypy czy innych infekcji układu oddechowego. Natomiast związki siarki wpływają pozytywnie na układ pokarmowy (przyspieszają i wzmagają wydzielanie żółci, dzięki czemu usprawniają pracę jelit) i sercowo-naczyniowy (obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi). Wspomagają również wątrobę w procesie odtruwania organizmu (zobojętniają toksyny i wiążą nikotynę i metale ciężkie w związki, które są następnie wydalane). Działają także jako silny przeciwutleniacz, dzięki czemu czosnek niedźwiedzi stosowany jest szeroko w medycynie naturalnej do zapobiegania i leczenia chorób nowotworowych (według badań opublikowanych przez „Journal of the American Cancer Society" związki siarki są wyjątkowo skuteczne nawet wobec glejaka i mogą być używane jako nieinwazyjna forma leczenia nowotworów). Dzięki dużej zawartości adenozyny czosnek niedźwiedzi zmniejsza lepkość krwi, a tym samym i ryzyko zakrzepów oraz obniża ciśnienie tętnicze skuteczniej od czosnku pospolitego. Poza tym zawiera dużo żelaza, które jak wiadomo stanowi podstawowy składnik hemoglobiny odpowiedzialnej za transport tlenu w organizmie. Dlatego stosowanie ziela zapobiega miażdżycy, zawałom serca, udarom i chorobie wieńcowej. Składniki zawarte w czosnku wzmacniają także jego działanie w zwalczaniu wirusów, bakterii i grzybów chorobotwórczych. Działanie bakteriobójcze ziela podobne jest do antybiotykoterapii, jednak w odróżnieniu od niej nie zaburza, ani nie niszczy naturalnej flory bakteryjnej układu pokarmowego. Czosnek niedźwiedzi działa także stymulująco na produkcję immunoglobulin, dzięki czemu wzmacnia układ odpornościowy. Dzięki dużej zawartości siarki ziele jest bardzo pomocne w leczeniu reumatyzmu, ponieważ regeneruje chrząstki stawowe i działa przeciwzapalne. Badania naukowe wykazały również, że może być stosowany jako naturalny środek przeciwko pasożytom układu pokarmowego, takim jak glisty ludzkie, owsiki, a nawet tasiemce.
Jakie są wady czosnku niedźwiedziego? Kto powinien uważać na czosnek niedźwiedzi?
Wydawać by się mogło, że czosnek niedźwiedzi stanowi uniwersalne lekarstwo na prawie wszystkie choroby cywilizacyjne XXI wieku. Jednak podczas jego stosowania należy zachować pewną ostrożność. Chociaż ziele jest bardzo pomocne przy dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego, usprawnia pracę jelit i zapobiega powstawaniu wzdęć, nie zaleca się stosowania go przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Nie jest również polecany dzieciom poniżej 12. roku życia. Kobiety w ciąży oraz matki karmiące piersią powinny przed go skonsultować się z lekarzem rodzinnym.
Jak dawkować czosnek niedźwiedzi?
Najczęściej w aptekach sprzedawany jest czosnek niedźwiedzi suszony. Można też spotkać preparaty zawierające sproszkowany czy olejowy wyciąg z liści czosnku niedźwiedziego. Cena specyfiku nie jest zbyt wysoka. Na każdym opakowaniu znajduje się sposób przyjmowania i dawkowania. Wskazane jest, aby się do niego ściśle stosować, ponieważ ziele wykazuje bardzo silne działanie. Najczęściej zaleca się stosowanie 1 kapsułki dziennie, zawierającej ok. 200 mg sproszkowanego czosnku.
Zobacz także: Witaminy i minerały
Do czego można stosować czosnek niedźwiedzi? – przepisy
Dzięki dużej zawartości siarki czosnek niedźwiedzi działa również zbawiennie na skórę, włosy i paznokcie. Stosowany zewnętrznie w postaci okładów i maseczek skutecznie pomaga zwalczyć trądzik, dlatego też znajduje się w składzie wielu kosmetyków. Świetnie nadaje się również jako dodatek do zup, sosów, twarogów, sałatek i dań mięsnych, podkreślając ich smak i aromat.
Czosnek niedźwiedzi – jak spożywać:
Wystarczy wziąć kilka świeżych listków młodego czosnku, które należy posiekać nożem. Są one idealnym dodatkiem do sałatek. Jeśli rozetrzemy je z solą i oliwą z oliwek, powstanie bardzo smaczne pesto z czosnku niedźwiedziego, które używa się jako pastę do kanapek lub dip do makaronów, warzyw czy mięsa. Można je przechowywać w lodówce nawet przez kilka miesięcy.
Czosnek niedźwiedzi – przepis na aromatyczną oliwę
Na 250 ml oliwy potrzeba ok. sześciu liści czosnku, które kroimy w paski, wkładamy do słoika i zalewamy oliwą. Słoik zakręcamy i odstawiamy na ok. 4-5 tygodni w ciemne i chłodne miejsce. Po tym czasie listki wyrzucamy, natomiast oliwa jest gotowa do użycia. Zachowuje ona swój aromat i smak przez okres 3 miesięcy.
Jak uprawiać czosnek niedźwiedzi?
Niestety, roślina jest jeszcze w naszym kraju mało rozpowszechniona, dlatego rzadko można znaleźć na rynku świeży czosnek niedźwiedzi. Sadzonki lub nasiona dużo łatwiej kupić, dlatego wiele osób hoduje tę roślinę w ogródkach. Ostatnio zapanowała moda na własny czosnek niedźwiedzi. Uprawa nie jest zbyt skomplikowana. Roślina jest w pełni mrozoodporna. Lubi miejsca zacienione i żyzną, przepuszczalną glebę. Czosnek sadzimy w grupach, po kilka sztuk, w odstępach ok. 30 centymetrów od siebie.
Zobacz także: Czosnek na potencję
