Czeremcha to drzewo lub duży krzew, powszechnie występujący na obszarze całej Polski. Ze względu na liczne właściwości zdrowotne i lecznicze, owoce czeremchy są często wykorzystywane jako surowiec zielarski.
Czeremcha – najważniejsze informacje
Czeremcha, znana także jako śliwa kocierpka, trzemcha albo smrodynia, występuje na terenie całej Europy, a ponadto w Azji Mniejszej i w zachodniej części Syberii. W Polsce czeremcha jest uznawana za roślinę pospolitą – rośnie dziko na całym obszarze naszego kraju. Najczęściej jednak można ją zobaczyć w wilgotnych lasach łęgowych i olsach oraz w okolicach rzek, strumieni, jezior i innych zbiorników wodnych.
Choć czeremcha już w czasach starożytnych była powszechnie stosowana w medycynie ludowej, w Polsce wciąż można spotkać się z opinią, że jej owoce są trujące. Pogląd ten zapewne ma związek z tym, że w pestkach czeremchy znajduje się toksyczny cyjanowodór – nie zmienia to jednak faktu, że miąższ owoców można bez obaw jeść na surowo. Co więcej, czeremcha jest rośliną wykazującą liczne właściwości prozdrowotne – jako surowiec zielarski wykorzystywane są zarówno jej owoce, jak i liście, kwiaty czy kora.
Jakie są rodzaje czeremchy?
W Polsce najczęściej spotykane są dwa gatunki czeremchy: czeremcha zwyczajna i czeremcha amerykańska. Czeremcha zwyczajna, zwana również ptasią, występuje naturalnie na terenie Europy i w niektórych częściach Azji. Z kolei czeremcha amerykańska, inaczej późna, na Stary Kontynent została sprowadzona z Ameryki Północnej. Czym jeszcze się różnią?
Czeremcha zwyczajna:
- jest mniejsza niż pozostałe gatunki czeremchy – drzewa osiągają do 15 m wysokości, a krzewy do 4 m;
- ma gęstą, szeroką koronę i zwisające gałęzie;
- liście mają owalny kształt i ząbkowane brzegi. Z wierzchu są matowe i mają ciemnozieloną barwę, a od spodu przybierają błękitny odcień;
- kwitnie wiosną, wydając kwiaty o mocnym zapachu.
Czeremcha amerykańska:
- jest większa od czeremchy zwyczajnej – w Europie osiąga wysokość do 20 m, a w Ameryce dorasta nawet do 35 m;
- liście z wierzchu są błyszczące;
- jej gałęzie wznoszą się ku górze w okresie kwitnienia, a opadają, gdy pojawiają się na nich owoce;
- owocuje we wrześniu lub w październiku.
Czeremcha – właściwości zdrowotne i lecznicze
Owoce czeremchy mają wyrazisty, słodko-cierpki smak oraz intensywny aromat – niektórym osobom mogą więc nieco przypominać popularną aronię. Jednak czeremcha jest ceniona nie tylko za smak, ale też bogactwo cennych substancji, witamin i minerałów. Owoce czeremchy zawierają przede wszystkim: witaminę C, potas, wapń, fosfor, karotenoidy, flanowonoidy, antyoksydanty, rutynę oraz błonnik.
Tym samym owoce czeremchy wykazują liczne właściwości prozdrowotne i lecznicze:
|
Właściwości owoców czeremchy |
Charakterystyka |
|
Wzmacniające odporność |
To zasługa wysokiego stężenia witaminy C, czyli kwasu askorbinowego. Soki i nalewki z owoców czeremchy są polecane zwłaszcza jesienią i zimą, czyli w okresie zwiększonego ryzyka przeziębienia lub grypy. |
|
Przeciwzapalne |
Owoce oraz napary z kory czeremchy wspomagają leczenie chorób reumatycznych oraz gośćca. |
|
Przeciwkaszlowe |
Czeremcha wspiera leczenie infekcji dróg oddechowych i łagodzi suchy kaszel. |
|
Uspokajające |
Docenią je zarówno osoby zmagające się ze stresem i zmęczeniem, jak i cierpiące na stany lękowe. |
|
Moczopędne |
Ułatwiają usuwanie toksyn z organizmu i chronią przed powstawaniem kamieni nerkowych. Ponadto wspomagają leczenie zapalenia pęcherza. |
|
Detoksykacyjne |
Wpływają korzystnie na funkcjonowanie wątroby. |
|
Antyseptyczne i przeciwbakteryjne |
Napar z owoców sprawdza się na przykład w przypadku bólu gardła. |
|
Wspomagające leczenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych |
Suszone owoce lub przetwory z czeremchy wspierają walkę z biegunką i zatruciami pokarmowymi. Pomagają także utrzymać prawidłową mikroflorę jelitową, zapobiegają zaleganiu treści pokarmowych i ułatwiają wypróżnianie. |
|
Wpływają korzystnie na żeński układ rozrodczy |
Ze względu na działanie ściągające, napar z czeremchy może być stosowany przy silnych miesiączkach oraz przy krwawieniach międzymiesiączkowych. Ponadto napar z kory czeremchy łagodzi bóle menstruacyjne i łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego. |
Czeremcha – zastosowanie w kuchni
Czeremcha może być spożywana pod kilkoma postaciami, stanowiąc ciekawe urozmaicenie i cenne uzupełnienie codziennej diety. Owoce czeremchy można z powodzeniem jeść na surowo, dodawać do koktajli, deserów czy sałatek, ususzyć lub wykorzystać do przygotowywania soków, dżemów, konfitur, galaretek i nalewek. Napary najczęściej przyrządza się z kwiatów i liści czeremchy, natomiast odwary – z kory i gałązek.
Jak wykorzystać czeremchę? Przepis na nalewkę
W Polsce bardzo popularna jest zwłaszcza nalewka z czeremchy. To niezwykle aromatyczny trunek, który działa rozgrzewająco i wzmacniająco, dlatego jest chętnie stosowany w okresie przeziębień i grypy. Jak zrobić nalewkę z czeremchy? Do jej przygotowania potrzebne nam są całe owoce, które po zebraniu trzeba przebrać, odrzucając popsute lub niedojrzałe. Następnie należy je umyć, osuszyć, zalać alkoholem 40% lub mocniejszym i odstawić na 7 do 14 dni. Po upływie tego czasu nalewkę wystarczy odsączyć, a w razie potrzeby – dosłodzić według upodobań.
Kto nie powinien spożywać czeremchy?
Choć właściwie nie ma większych przeciwwskazań do stosowania czeremchy, z ostrożnością należy ją spożywać podczas ciąży. Warto również wiedzieć, że duże ilości owoców czeremchy zjedzone w krótkim czasie mogą wywołać efekt przeczyszczający.
Czeremcha to roślina wykazująca liczne właściwości zdrowotne i lecznicze. Jej owoce są cenionym i często wykorzystywanym surowcem zielarskim o niemal wszechstronnym zastosowaniu – wzmacniają odporność, działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, detoksykująco i uspokajająco, a ponadto wspierają leczenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych i mają korzystny wpływ na żeński układ rozrodczy.
