Anoreksja nazywana jest zamiennie jadłowstrętem psychicznym. Choroba polega na celowym unikaniu posiłków w obawie przed przybraniem masy ciała. W efekcie chory znacznie traci na wadze, jest wychudzony i cierpi z powodu licznych dolegliwości metabolicznych. Sama anoreksja ma wiele przyczyn, a nieleczona stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest anoreksja?
- Jakie są pierwsze objawy choroby?
- Jak odróżnić anoreksję od anoreksji bulimicznej i bulimii?
- Jak rozpoznać chorobę i jak wygląda jej przebieg?
- Czym skutkuje anoreksja?
- Czy choroba wymaga pobytu w szpitalu?
- Jak wyjść z anoreksji?
Zobacz także artykuł "Jak jeść zdrowo? Nowa piramida żywienia 2016" przedstawiający rekomendacje w zakresie prawidłowego odżywiania się.
Co to jest anoreksja?
Anoreksja zaliczana jest do zaburzeń odżywiania. Choroba zamiennie nazywana jest jadłowstrętem psychicznym i polega na świadomej rezygnacji z jedzenia. Osoby cierpiące na anoreksje obniżają ilość i kaloryczność przyjmowanych posiłków, co prowadzi do drastycznego spadku wagi. Często decydują także o celowym głodzeniu się. Definiując co to jest anoreksja wspomnieć należy o emocjach towarzyszących osobom chorym. Doznają one lęku przed przybraniem masy ciała, odczuwają głód, lecz nie sięgają po jedzenie ze względu na strach przed przytyciem. Błędnie postrzegają swoje ciało w kategoriach nadwagi lub otyłości. Surowo oceniają swój wygląd i niemal nieustannie kontrolują wagę, czy wymiary ciała.
Lekarze zauważają silny związek pomiędzy anoreksją i depresją. Rezygnacja z jedzenia to zachowanie typowe dla osób cierpiących z powodu obniżonego nastroju. Jadłowstręt psychiczny prowadzić może z kolei do nieustającego przygnębienia, charakteryzującego depresję. Nieleczenie obu chorób powoduje wyniszczenie organizmu, a w skrajnych przypadkach - śmierć. Anoreksja i depresja mają podłoże psychiczne, występują niezależnie, jednak często współistnieją ze sobą.
Pierwsze objawy anoreksji - jakie są?
Choroba daje o sobie znać stopniowo. Do pierwszych objawów anoreksji zalicza się przesadną troskę o wagę ciała, czy nadmierne skupienie na własnym wyglądzie. O chorobie świadczyć może unikanie wspólnych posiłków, szybka utrata masy ciała, a także zmiana zachowania. Osoby cierpiące na jadłowstręt psychiczny mogą stać się rozdrażnione lub wycofane.
Jakie objawy anoreksji obserwuje się najczęściej?
- Strach przed przytyciem i duże skupienie na masie ciała.
- Krytyczne, nieprawidłowe nastawienie wobec wyglądu ciała.
- Jednoczesne stosowanie rygorystycznej diety i wykonywanie ciężkich ćwiczeń fizycznych.
- Jedzenie w odosobnieniu.
- Przyjmowanie leków przeczyszczających lub zmniejszających łaknienie.
Typowym objawem anoreksji u kobiet jest zanik miesiączki, który wynika z zaburzeń w układzie hormonalnym. Brak okresu to efekt niedoboru leptyny - hormon produkowany jest przez tkankę tłuszczową. Kobiety cierpiące z powodu anoreksji nie mają wystarczającej ilości tkanki, czego konsekwencją jest zanik miesiączkowania.
Czym różnią się anoreksja, anoreksja bulimiczna i bulimia?
Poszukując informacji co to anoreksja można natknąć się na opis kilku jej typów. Lekarze rozróżniają bowiem różne rodzaje jadłowstrętu psychicznego. Ich charakterystyka zależy w dużej mierze od zachowań towarzyszących osobie chorej. Jak odróżnić anoreksję restrykcyjną od bulimicznej? Czym jest sama bulimia?
- Anoreksja to unikanie jedzenia i niemal nieustanne zmniejszanie ilości spożywanych kalorii. Chory stosuje głodówkę i je zdecydowanie mniej, niż wymaga tego organizm. Postrzega swoje ciało jako grube i otyłe, dlatego rezygnuje z jedzenia.
- Anoreksja bulimiczna przejawia się impulsywnym objadaniem się, następnie wymiotowaniem i stosowaniem środków przeczyszczających. Chorzy wykonują restrykcyjne ćwiczenia, dążąc do obniżenia masy swojego ciała.
- Bulimia polega na występowaniu okresowego przejadania się, a następnie prób oczyszczenia organizmu. Waga osoby chorej utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie, a chory nie panuje nad epizodami żarłoczności. Wydalanie jedzenia z organizmu prowokuje środkami na przeczyszczenie i wymiotami.
Wymienione choroby przyczyniają się do licznych dolegliwości somatycznych i metabolicznych organizmu. Jedną z nich jest niedobór magnezu, który odpowiada za ogólne pogorszenie kondycji zdrowotnej. Niski poziom magnezu przyczynia się do uczucia zmęczenia, wypadania włosów, nerwowości, kołotania serca, czy łamliwości kości. Jego skutkiem są także biegunka, osłabienie i mdłości. Innym efektem występowania zaburzeń odżywiania jest niedobór żelaza, prowadzący do obniżenia nastroju, senności, czy szybszego męczenia się. Pojawiają się bóle głowy, problemy z koncentracją i pamięcią. Oprócz tego w organizmie brakuje witamin i minerałów. Choroba atakuje zatem wielowymiarowo, osłabiając organizm i pozbawiając go elementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania.
Anoreksja – rozpoznanie i przebieg choroby
Za bezpośrednie przyczyny anoreksji uznaje się czynniki psychologiczne, środowiskowe i biologiczne. Na pojawienie się choroby narażone są osoby o wysokim perfekcjonizmie, niskiej samoocenie, podatne na wpływy otoczenia, zaangażowane w pogoń za idealną sylwetką, czy wreszcie posiadające skłonności genetyczne. Diagnostyka anoreksji przeprowadzana jest m.in. według kryteriów Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10. Co wskazuje na jej występowanie?
- Spadek masy ciała i waga niższa o co najmniej 15%, niż prawidłowa waga dla danego wieku i wzrostu.
- Przyjmowanie leków na przeczyszczenie, środków tłumiących łaknienie, wywoływanie wymiotów.
- Silny strach przed wzrostem masy ciała i niechęć do utrzymywania wagi na prawidłowym poziomie.
- Uzależnianie stanu samopoczucia od bieżącej masy ciała.
- Brak miesiączki u kobiet, słaba potencja i libido u mężczyzn.
Bywa, że początkowym stadium choroby jest odchudzanie. Obsesyjne monitorowanie efektów diety odchudzającej, przestrzeganie restrykcyjnych zasad żywieniowych, czy wykonywanie wyczerpujących treningów fizycznych mogą przyczynić się do rozwoju anoreksji w przyszłości. Warto kształcić się w zakresie prawidłowego odżywiania i świadomego stosowania diet odchudzających.
Groźne skutki anoreksji – krótko- i długoterminowe
Osoby chorujące na anoreksję muszą mierzyć się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi dla organizmu. Dotykają one układu hormonalnego, narządów wewnętrznych oraz negatywnie wpływają na psychikę. Świadomość społeczeństwa w tym zakresie zwiększają edukacyjne filmy o anoreksji, jednak mimo to istnieje duży odsetek osób, które nie zdają sobie sprawy z konsekwencji wynikających z obsesyjnego głodzenia się.
Do skutków anoreksji zaliczane są:
- problemy z koncentracją,
- osłabienie mięśni,
- wypadanie włosów,
- zanik miesiączki u kobiet,
- spadek energii,
- omdlenia,
- problemy z układem pokarmowym (wzdęcia, zaparcia, bóle brzucha),
- kłopoty z układem krążenia, w tym słabe krzepnięcie krwi i nieprawidłowy rytm serca,
Choroba występuje często w towarzystwie innych nieprawidłowości zdrowotnych. Zaraz po depresji, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) są jedną z częściej wymienianych dolegliwości współistniejących anoreksji. Chory na OCD podejmuje przymusowe działania, cierpi z powodu natrętnych myśli, a jego zachowania są zwykle nielogiczne. Skupienie uwagi chorego na odżywianiu może przyczynić się do rozwoju anoreksji.
Czy anoreksja wymaga hospitalizacji?
Leczenie szpitalne nie jest stosowane w każdym przypadku anoreksji. Ekstremalnie rzadko zdarza się, by chory sam zgłosił się do lekarza ze swoim problemem. Pacjenci zwykle trafiają na oddział z powodu dolegliwości somatycznych, jakie wywołała u nich anoreksja. W szpitalu pojawiają się w wyniku kłopotów kardiologicznych, hormonalnych, zasłabnięć, czy ogólnego wyniszczenia organizmu. Chorzy mogą zostać również skierowani do placówki leczniczej w sytuacji, gdy anoreksji towarzyszy nietypowy przebieg depresji, agresja, czy brak kontaktu z otoczeniem. Wówczas terapia odbywa się w szpitalu psychiatrycznym.
Jak wyjść z anoreksji?
Leczenie anoreksji jest możliwe, lecz trudne do zrealizowania. Chorzy nie czują potrzeby zmiany swoich nawyków, dlatego rezygnacja z destrukcyjnej dla zdrowia ścieżki jest w ich przypadku ciężka. Terapia anoreksji powinna odbywać się wielowymiarowo. Osoba cierpiąca na jadłowstręt powinna być poddana leczeniu u psychiatry oraz specjalistów monitorujących choroby współistniejące - w wielu przypadkach są to kardiolodzy oraz endokrynolodzy. Warto zgłosić się także do dietetyka doświadczonego w pracy z osobami chorującymi na zaburzenia odżywiania.
Nie warto lekceważyć pierwszych objawów anoreksji. Mogą się one przejawiać jako błędy w odchudzaniu, stosowanie zbyt restrykcyjnej diety lub obsesyjna troska o wygląd. Reakcję wobec osoby chorej warto podjąć jak najwcześniej, by uchronić ją od ryzyka związanego z wystąpieniem zaburzeń odżywiania. Anoreksja jest bowiem groźną chorobą, wyniszczającą organizm w nieodwracalny sposób. Jej leczenie odbywa się poprzez psychoterapię, a w skrajnych przypadkach chorzy kwalifikują się do hospitalizacji.
