Insulina jest hormonem produkowanym przez trzustkę, który ma ogromne znaczenie w procesie regulacji poziomu glukozy we krwi. Jej podskórne podanie może pomagać kontrolować glikemię i uzyskać znaczną poprawę stanu zdrowia. Insulina w leczeniu cukrzycy odgrywa bardzo ważną rolę, ale może też powodować skutki uboczne.
Czytając ten artykuł, dowiesz się m.in.:
- Czym jest insulina i dlaczego jest tak ważna dla każdego człowieka?
- W jaki sposób produkowana jest insulina?
- Kiedy powinniśmy przeprowadzić badanie poziomu insuliny i jak ono wygląda?
- Jakie są normy poziomu insuliny u dzieci i dorosłych?
- W jaki sposób podaje się insulinę?
- Czy podawanie insuliny zawsze jest bezpieczne?
Warto przeczytać: Jakie są najczęstsze objawy cukrzycy typu 1 u dzieci i dorosłych?
Rola insuliny w organizmie człowieka
Insulina to hormon niezwykle ważny dla naszego organizmu, który odkryto przeszło 100 lat temu. Można powiedzieć, że był to swego rodzaju przełom w leczeniu cukrzycy. Do podstawowych funkcji tego hormonu zaliczyć można regulowanie poziomu glukozy we krwi, ale to nie jedyna funkcja insuliny. Bierze ona też udział w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze oraz przyspiesza dostarczanie aminokwasów, poprawiając tym samym syntezę białek.
Skąd bierze się tak duża zależność występująca między glukozą a insuliną? Wszelkie niedobory insuliny sprawiają, że glukoza, zamiast wnikać do komórek, pozostaje we krwi. Efektem tego zjawiska jest hiperglikemia, którą zaobserwować można w wynikach badań laboratoryjnych. Oczywiście stosowanie insuliny w procesie leczenia cukrzycy nie sprawia, że cukier całkowicie znika, jest on przecież potrzebny organizmowi w niewielkiej ilości do innych procesów, dlatego insulina powoduje jedynie jego obniżenie.
Fazy wydzielania insuliny: co pobudza produkcję insuliny?
Insulina wytwarzana jest przez trzustkę po spożyciu posiłku. Na jej poziom ma wpływ glukoza, kwasy tłuszczowe, aminokwasy oraz hormony jelitowe. Najwięcej tego hormonu produkujemy w godzinach porannych, mniej w porze nocnej. Jaką funkcję pełni insulina w leczeniu cukrzycy? Jej głównym zadaniem jest obniżenie stężenia glukozy we krwi.
Wydzielanie przebiega w 2 fazach:
- faza 1 - powoduje szybki wzrost insuliny i występuje mniej więcej 2 minuty po wzroście poziomu glukozy,
- faza 2 - tutaj insulina wydzielana jest znacznie wolniej, a jej poziom jest stały i trwa przez cały okres podwyższonego stężenia glukozy.
Jednym z głównych bodźców powodujących zwiększone wydzielanie insuliny jest podwyższone stężenie glukozy, a ta z kolei wytwarzana jest zaraz po spożyciu posiłku. Im większą porcję jedzenia zjemy, tym większa ilość glukozy oraz insuliny zostanie wytworzona. Jaki hormon powoduje uwolnienie glukozy z wątroby do krwi? Jest to glukagon, który wydzielany jest podobnie jak insulina przez trzustkę. Ma on zwiększyć stężenie cukru i może wywierać wpływ na tkankę mięśniową i tłuszczową, gdzie pobudza rozkład trójglicerydów.
Wskazania do badania insuliny: kiedy i kto powinien wykonywać pomiar?
Badanie insuliny zalecane jest w trakcie diagnostyki hipoglikemii, ale istnieje wiele innych wskazań i objawów, których występowanie może powodować skierowanie na tego typu badania. Bardzo często zleca się je pacjentom, u których występują zawroty głowy, problemy z widzeniem lub nadmierna potliwość. Stężenie insuliny powinny też sprawdzić osoby zmagające się z chorobami wątroby. Określenie poziomu tego hormonu może być pomocne w przypadku podejrzenia guzów i monitorowania ewentualnej wznowy wyspiaka.
Najpopularniejszym badaniem pozwalającym sprawdzić poziom insuliny jest tzw. krzywa insulinowa trzypunktowa. Polega ona na sprawdzenie poziomu insuliny przed podaniem glukozy oraz wykonaniem kolejnego badania godzinę, a następnie dwie godziny po jej podaniu. Badanie można wykonać w każdym laboratorium i nie jest ono specjalnie drogie. Ważne, by przeprowadzić je na czczo.
Insulina w leczeniu cukrzycy: wskazania do badania i normy
Stężenie insuliny w dużej mierze zależy od przyjętych danego dnia posiłków. Bazową wartością będzie więc zawsze jej poziom na czczo. Ważne jest jednak również sprawdzenie jej poziomu po 1 i 2 godzinach od posiłku, które przeprowadza się z wykorzystaniem glukozy.
Insulina normy:
- insulina na czczo norma - do 10 mU/ml,
- 1 godzinę od posiłku - do 50 mU/ml,
- 2 godziny po posiłku - do 30 mU/ml.
Wynik powyżej normy bardzo często oznacza cukrzycę typu 2. W przypadku obniżonego poziomu insuliny przeważnie możemy mówić o cukrzycy typu 1.
Nikomu nie trzeba udowadniać, że insulina w leczeniu cukrzycy odgrywa bardzo ważną rolę, warto więc zbadać jej poziom, by przekonać się, czy trzustka produkuje jej wystarczającą ilość.
Jak wygląda sposób podawania insuliny?
Insulinę podaje się podskórnie, w okolice pęka, ale można to zrobić również w boczną część uda oraz tylną powierzchnię ramienia. Do iniekcji wykorzystuje się krótkie igły o długości od 4 do 8 mm. Odpowiednia technika podania sprawia, że zabieg jest bezbolesny i bardzo prosty do wykonania w warunkach domowych. Model podawania insuliny może różnić się w zależności od wieku pacjenta, jego trybu życia czy aktywności fizycznej. Nie bez znaczenia jest w tym przypadku ogólna kondycja i choroby towarzyszące.
U większości pacjentów insulinę podaje się 2-4 razy na dobę, ale popularne są również inne schematy, które stosuje się np. u osób młodych. Dążenie do uzyskania idealnego stężenia glukozy wiąże się ze stosowaniem insulinoterapii intensywnej. Ma ona za zadanie naśladować wydzielanie tego hormonu przez trzustkę i polega na podawaniu insuliny o długim i pośrednim czasie działania. Wydzielanie poposiłkowe jest w tym przypadku równoważone wstrzyknięciami krótko działającymi.
U osób starszych przeważnie nie dąży się do idealnego wyrównania cukrzycy, dlatego bardzo często stosuje się schemat polegający na podaniu insuliny 2 razy na dobę. Podawanie może być wykonane za zgodą lekarza, który jest w stanie oprócz samej insuliny wprowadzić również inne leki na cukrzycę i zalecić suplementację np. kwasem alfa liponowym (ALA).
Insulina – przeciwskazania. Czy mogą wystąpić skutki uboczne?
Insulina ma ogromny wpływ na skuteczność leczenia cukrzycy wielu typów, ale w niektórych przypadkach może powodować skutki uboczne. Są one swego rodzaju kosztem, z którym musimy się liczyć w zamian za większy komfort życia. Jednym z podstawowych skutków ubocznych w insulinoterapii jest niedocukrzenie. Częstą przyczyną takiego stanu jest podanie zbyt dużej dawki insuliny lub nadmierna szybkość jej wchłaniania, która może powstać w sytuacji podania w miejsce o większym ukrwieniu lub wyższej ciepłocie ciała.
Do mniej poważnych skutków ubocznych zaliczyć można pojawienie się bąbla w miejscu wstrzyknięcia, świądu skóry, nacieku czy mocnego zaczerwienienia. U niektórych pacjentów podanie insuliny prowadzi do wystąpienia rumienia. Warto pamiętać, że zbyt duża jej ilość w organizmie może skutkować otyłością. Bardzo często zyski z jej podawania są zdecydowanie większe od strat, dlatego insulina w leczeniu cukrzycy jest podstawową formą leczenia tej dolegliwości. Jej połączenie ze zdrowym odżywianiem może przynieść naprawdę dobre efekty w bardzo krótkim czasie.
