Dieta eliminacyjna – kto i kiedy powinien ją stosować? Zasady, rezultaty, bezpieczeństwo

Zasady diety eliminacyjnej – jak odpowiednio prowadzić dietę eliminacyjną?

Aby dieta eliminacyjna mogła się powieść, kluczowe jest przestrzeganie pewnych zasad. Ważne jest skrupulatne planowanie posiłków, współpraca ze specjalistami oraz monitorowanie stanu zdrowia.

Współpraca z lekarzem lub dietetykiem

Prowadzenie diety eliminacyjnej powinno odbywać się pod nadzorem specjalisty, który pomoże w odpowiednim planowaniu posiłków i monitorowaniu stanu zdrowia. Jeżeli ma być zastosowana dieta eliminacyjna, przepisy można będzie znaleźć zarówno w internecie, jak i w specjalistycznych książkach. Można także umówić się do dietetyka, który opracuje jadłospis. Dzięki temu możliwa jest poprawa samopoczucia i redukcja lub całkowite usunięcie objawów uczulenia na laktozę czy jakikolwiek inny składnik.

Skrupulatne planowanie posiłków

Dokładne planowanie posiłków jest kluczowe, aby uniknąć niedoborów i zapewnić zrównoważoną dietę. Warto zatem sporządzać listy zakupów i starać się gotować obiady na przynajmniej 2–3 dni. Pomoże to w uniknięciu chaosu oraz marnowania żywności.

Monitorowanie stanu zdrowia i badań laboratoryjnych (witamin, minerałów)

Regularne badania laboratoryjne pozwalają na monitorowanie poziomu witamin i minerałów oraz wykrywanie ewentualnych niedoborów. Może się bowiem okazać, że na pewnym etapie diety wystąpią jakieś niedobory i konieczna będzie suplementacja. Nierzadko pojawiają się one w przypadku diety redukcyjnej.

Okresowe wprowadzanie wykluczonych składników (np. dieta eliminacyjno-prowokacyjna)

Po okresie eliminacji stopniowe wprowadzanie wykluczonych składników pozwala na obserwację reakcji organizmu i zidentyfikowanie szkodliwych produktów. Wykluczanie pokarmów nie musi być bowiem konieczne przez całe życie, ale przez pewien jego okres.

Rodzaje diet eliminacyjnych

Istnieje co najmniej kilka rodzajów diet eliminacyjnych. Do najpopularniejszych należą dieta bezglutenowa, dieta bez laktozy i dieta low FODMAP.

Popularne diety eliminacyjne: dieta bezglutenowa, low FODMAP, dieta bez laktozy

Niektóre z popularnych diet eliminacyjnych to dieta bezglutenowa stosowana w przypadku celiakii, dieta FODMAP dla osób z IBS oraz dieta bez laktozy dla osób nietolerujących laktozy. Jeżeli u jednej osoby występuje zarówno nietolerancja glutenu, jak i laktozy, konieczne będzie unikanie zarówno produktów bogatych w gluten, jak i tych z zawartością laktozy. Na szczęście w dużych supermarketach dostępne są różne zdrowe zamienniki, które mogą ułatwić przyrządzanie potraw. Ważne jest to, aby glutenu unikać zarówno przy alergii na gluten, jak i przy nietolerancji.

Diagnozowanie i leczenie – eliminacja w celach diagnostycznych i terapeutycznych

Dieta eliminacyjna może być stosowana zarówno w celach diagnostycznych, jak i terapeutycznych. Wykrycie i wykluczenie problematycznych składników pokarmowych może prowadzić do poprawy stanu zdrowia i samopoczucia. Wbrew pozorom wykrycie produktów, które szkodzą, nie jest tak łatwe, jak mogłoby się wydawać. Niekorzystne objawy mogą bowiem utrzymywać się nawet do kilkunastu–kilkudziesięciu godzin po spożyciu konkretnego składnika.

Rezultaty diety eliminacyjnej. Jakie efekty można osiągnąć?

Efekty diety eliminacyjnej mogą obejmować zmniejszenie objawów alergii i nietolerancji, poprawę pracy układu trawiennego, zmniejszenie stanów zapalnych oraz ogólną poprawę jakości życia. Polepszeniu ulega zarówno samopoczucie fizyczne, jak i psychiczne. Wiele osób zauważa też poprawę stanu cery, włosów i paznokci.

Bezpieczeństwo diety eliminacyjnej

Aby dieta eliminacyjna mogła być bezpieczna, kluczowe jest unikanie błędów. Duża w tym rola doświadczonego dietetyka i umiejętnie wdrożonej suplementacji, jeśli jest konieczna.

Zalecenia – jak unikać błędów? Rola dietetyka, dobór suplementacji

Wiele osób może zastanawiać się nad tym, jak powinien wyglądać jadłospis. Jeśli problemem jest przykładowo galaktozemia, czego nie można jeść? Lista jest dość długa, dlatego aby uniknąć błędów i niedoborów żywieniowych, każda dieta eliminacyjna powinna być prowadzona pod nadzorem dietetyka, i to bez względu na to, czy jest to dieta jajeczna, dieta matki karmiącej czy jakakolwiek inna. Czasami konieczna staje się dobrze dobrana suplementacja, która może pomóc w utrzymaniu równowagi żywieniowej i ewentualnym uzupełnieniu niedoborów.

Przykładowy jadłospis diety eliminacyjnej

Przykładowa dieta eliminacyjna może być oparta o zbilansowany jadłospis taki jak wskazany poniżej:

• Śniadanie – owsianka na mleku roślinnym z owocami jagodowymi.
• Drugie śniadanie – sałatka z kurczakiem, awokado i bezglutenowym chlebem.
• Obiad – pieczony łosoś z warzywami i komosą ryżową.
• Podwieczorek – smoothie z bananem, szpinakiem i mlekiem migdałowym.
• Kolacja – zupa krem z dyni z pieczonymi pestkami dyni i oliwą z oliwek.

Jeżeli ma być to dieta eliminacyjna matki karmiącej, jadłospis warto przygotować wraz z dietetykiem. Specjalista będzie wiedział, jakie produkty pobudzą produkcję mleka, a jakie mogą ją zmniejszyć. Dietetyk pomoże też wprowadzić do diety lubiane produkty, bo dieta restrykcyjna, w której brak jest jakichkolwiek przysmaków, może być trudna do przestrzegania.

Czym różni się alergia pokarmowa od nietolerancji?

Alergia pokarmowa to nadmierna reakcja układu immunologicznego na określony składnik, która może prowadzić do poważnych objawów, takich jak wysypki, duszności czy anafilaksja. Nietolerancja pokarmowa dotyczy natomiast problemów z trawieniem pewnych składników i objawia się głównie dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak wzdęcia, biegunki czy bóle brzucha. Redukcja objawów alergii i nietolerancji może zająć trochę czasu, zwłaszcza jeśli objawy są poważne.

Kiedy warto stosować dietę eliminacyjną?

Dietę eliminacyjną warto stosować, gdy istnieje podejrzenie alergii lub nietolerancji pokarmowej, w przypadku chorób autoimmunologicznych oraz problemów żołądkowo-jelitowych. Jest to również skuteczna metoda diagnostyczna przy podejrzeniach nietolerancji. Zarówno dieta eliminacyjna matki karmiącej, jak i kobiety w ciąży czy starającej się o dziecko powinna być komponowana ze szczególną starannością, aby uniknąć ewentualnych niedoborów. Podobnie rzecz ma się z dietą osób starszych czy małych dzieci.