Zakrzepica żył głębokich jest bardzo poważną chorobą, która w krótkim czasie może doprowadzić do niebezpiecznych dla życia komplikacji. Ponieważ objawy mogą w początkowej fazie pozostać niezauważone, bardzo ważna jest profilaktyka. Do grupy ryzyka zaliczyć można: osoby powyżej 40. roku życia, otyłe, borykające się z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i żylakami, obciążone genetycznie, stosujące doustne środki antykoncepcyjne, hormonalną terapię zastępczą oraz leczone onkologiczne.
Zakrzepica żył głębokich: co to za choroba?
Zakrzepica jest najczęstszym powikłaniem choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, stanów pooperacyjnych oraz żylaków (np. zakrzepica odbytu powstaje przez zmiany żylakowe zewnętrznego splotu żylnego). Choroba polega na powstaniu w żyle zakrzepu, który utrudnia przepływ krwi przez naczynie. Zakrzepica żył głębokich dotyczy głównie żył kończyn dolnych oraz miednicy. Może wystąpić również jako powikłanie pooperacyjne lub poporodowe, po ciężkich złamaniach i w chorobach serca. Często powoduje odrywanie się dużych zakrzepów i tworzenie groźnych zatorów, zwłaszcza w płucach. Z uwagi na poważne powikłania, jakie może spowodować zakrzepica, np. groźny zator tętnicy płucnej, każdy powinien wiedzieć, co to jest zakrzepica i jak w porę ją rozpoznać. Zakrzepica żył najczęściej występuje u kobiet po 40. roku życia. Według statystyk co roku prawie 100 tys. Polaków zmaga się z zakrzepicą żył głębokich.Zakrzepica – rodzaje
W zależności od miejsca powstania zakrzepicy żył głębokich chorobę można podzielić na trzy rodzaje:- dystalną (występującą najczęściej), która dotyczy żył łydki,
- proksymalną, która dotyczy żyły podkolanowej, głównej dolnej oraz żył udowych i biodrowych,
- obrzęk bolesny, który stanowi ostrą i najbardziej bolesną postać zakrzepicy żylnej. Sprawia on, że ból żył w nogach staje się nie do zniesienia. W większości przypadków za powstawanie zatorów płucnych odpowiedzialna jest zakrzepica dystalna oraz proksymalna.
Jakie są przyczyny zakrzepicy?
U zdrowego człowieka wszystkie naczynia krwionośne są drożne, mają gładkie ściany i doskonałą sprężystość, dzięki czemu krążąca w nich krew bez przeszkód płynie od serca do wszystkich tkanek i narządów, a następnie wraca do niego przez żyły. Na skutek różnych zaburzeń w organizmie może dojść do nieprawidłowego przepływu krwi w naczyniach. Zaburzenia te mogą być spowodowane wieloma czynnikami, np. zmianami żylakowymi żył, miażdżycą, przebytym zabiegiem chirurgicznym, stanem zapalnym żył, infekcją, nadmierną krzepliwością krwi, przyjmowaniem leków drażniących śródbłonek żył, długotrwałym leżeniem, ciążą oraz porodem.W rezultacie w naczyniach powstają stany zapalne wywołujące uszkodzenia śródbłonka, wyścielającego ściany żył i jego pęknięcia. Mechanizm naprawczy w organizmie człowieka szybko „zakleja” te mikrourazy za pomocą płytek krwi. Nie zawsze jednak zakrzepy powstające w miejscach uszkodzeń ulegają rozpuszczeniu. Te, które pozostają, zmniejszają drożność żyły, krew zaczyna w niej płynąć wolniej i często dochodzi do jej zastoju. Proces ten wywołuje rozległy stan zapalny w obrębie żyły, co nosi nazwę zakrzepicy.
Zakrzepica - objawy
Zakrzepica żył głębokich nieraz określana jest mianem „cichego zabójcy”, ponieważ często przebiega bezobjawowo lub też symptomy, jakie daje, nie zawsze wskazują na zagrożenie właśnie tą chorobą. Utrudnia to jej wczesne rozpoznanie i zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań, jakie stwarza zakrzepica. Objawy typowe dla toczącego się w żyle stanu zapalnego to: ból żył, a także obrzęk i zaczerwienienie biegnące wzdłuż zmienionej zapalnie żyły. Obrzęk obejmuje całą kończynę poniżej miejsca, w którym znajduje się zakrzep, aż do palców stopy. Może temu towarzyszyć gorączka i przyspieszenie akcji serca. W zakrzepicy dystalnej chory odczuwa ból pod kolanem. Żyły łydki są nabrzmiałe, zaczerwienione i wrażliwe na dotyk.
Najczęstsze objawy zakrzepicy:
- Obrzęk jednej kończyny, najczęściej nogi
- Zaczerwienienie i wzmożone ucieplenie skóry w okolicy zmienionej żyły
- Ból łydki lub uda, nasilający się przy chodzeniu lub dotyku
- Widoczne, napięte i poszerzone żyły powierzchowne
- Uczucie ciężkości lub napięcia w kończynie
- Gorączka i przyspieszone tętno
- Wrażliwość lub ból pod kolanem (przy zakrzepicy dystalnej)
Zakrzepowe zapalenie żył - zdjęcia
Zakrzepowe zapalenie żył to stan zapalny ściany naczynia krwionośnego, któremu często towarzyszy tworzenie się zakrzepu, prowadzącego do bólu, obrzęku i zaczerwienienia wzdłuż przebiegu żyły. Objawy te są widoczne gołym okiem, dlatego w diagnostyce pomocne mogą być zdjęcia ukazujące charakterystyczne zmiany skórne i obrzęk kończyny. Przeglądając zdjęcia zakrzepowego zapalenia żył, można łatwiej rozpoznać niepokojące objawy i szybciej zareagować, zgłaszając się do lekarza.
Zatorowość płucna – objawy
Jeśli zakrzep oderwie się od ściany żyły, może dojść do tętnicy płucnej i wywołać groźny zator, co powoduje niewydolność krążenia i w konsekwencji śmierć. Do typowych objawów zatorowości płucnej należą: gorączka, duszność, kłujący ból w klatce piersiowej, kaszel (nieraz z krwią), zaburzenia równowagi ciała, utrata przytomności. Niestety, bardzo często do zatoru dochodzi nagle i na pomoc jest już za późno.
Jak rozpoznać zakrzepicę? – kilka rad
Rozpoznanie zakrzepicy nie jest łatwe. Istnieją jednak pewne objawy, które mogą ułatwić prawidłową diagnozę. Należą do nich:
- obrzęk kończyny,
- bladość lub zaczerwienienie skóry,
- miejscowa bolesność przy lekkim uciskaniu żyły i wyczuwalne jej stwardnienie,
- stan podgorączkowy.
Jak uniknąć zakrzepicy? – prewencja
Aby nie doszło do zakrzepicy, krew powinna bez problemu rytmicznie przepływać przez naczynia krwionośne. Dlatego należy kontrolować swoje ciśnienie tętnicze. Specjaliści opracowali szereg działań prewencyjnych, które pozwalają uniknąć choroby. Należą do nich:
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- stosowanie dobrze zbilansowanej diety, ubogiej w tłuszcze zwierzęce i cukry proste, a bogatej w warzywa i błonnik,
- wypijanie minimum 2 litrów wody dziennie,
- aktywność fizyczna (najlepiej pływanie, jazda na rowerze).
Jeśli wykonujemy pracę stojącą lub siedzącą, należy co jakiś czas poruszać nogami, stawać na piętach i palcach oraz maszerować w miejscu. Nie wolno siedzieć długo z założoną nogą na nogę. W trakcie długiej podróży należy nosić luźne obuwie i odzież, które nie krępują ruchów. Osoby, które cierpią na żylaki, powinny nosić bezuciskowe skarpetki, podkolanówki lub czy rajstopy. Osoby unieruchomione z powodu choroby powinny często napinać mięśnie łydek, zginać nogi w kolanach i poruszać palcami. Najlepiej, jeśli nogi ułożone są powyżej serca. Po konsultacji z lekarzem można zażywać prewencyjnie środki rozrzedzające krew (np. na bazie kwasu salicylowego, czyli aspirynę).
Leki na zakrzepicę
Przez pierwsze 10 dni pacjenci przyjmują podskórnie zastrzyki z heparyny (lek przeciwzakrzepowy), które mają za zadanie obniżyć ryzyko wystąpienia zatoru. W leczeniu farmakologicznym stosuje się przede wszystkim leki rozrzedzające krew i hamujące krzepnięcie krwi, trombolityczne, które ułatwiają rozpuszczanie zakrzepu w żyle oraz wzmacniające i chroniące ściany naczyń żylnych. Pacjentom podaje się także antybiotyki (w celu zapobiegania zakażeniu) oraz środki przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Warto zobaczyć: Preparaty na serce i układ krążenia
Zakrzepica – leczenie
Leczenie zakrzepicy polega na unieruchomieniu chorej kończyny i nakładaniu wilgotnych kompresów ze środkami przeciwzapalnymi. Zakłada się również podkolanówki przeciwzakrzepowe (kompresjoterapia). Kuracja wymaga cierpliwości i czasu (leki należy stosować nawet do 9 miesięcy). Jeśli choroba daje nawroty, lekarze usuwają skrzep operacyjnie, a następnie do żyły głównej dolnej wszczepiają specjalny filtr, który nie dopuszcza skrzeplin do tętnicy płucnej.
Zakrzepica – leczenie domowe
Zakrzepica żył głębokich powinna być leczona przez specjalistów. Domowe sposoby należy stosować jedynie jako kurację dodatkową. Stan zapalny w żyle można złagodzić, stosując na przemian zimne i ciepłe okłady. Zabieg ten wspomaga krążenie i zmniejsza ból. Picie soku z żurawiny wspomaga układ krążenia. Dzięki zawartym w nim flawonoidom oczyszcza się krew, przyspiesza krążenie i łagodzi stan zapalny. Owoce i przetwory z żurawiny pomagają zmniejszyć opuchliznę i zaczerwienienie skóry. Herbatka oraz maść, olejek, żel i krem z kupalnika stanowią doskonały środek przeciwbólowy. Wspomagają również krążenie w chorej kończynie i zmniejszają zaczerwienienie.
Źródła:
- Gajewski P. Interna Szczeklika. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2022
- A. Migdalski, M. Ciecierski, A. Jawień, Fizjologia i patofizjologia odpływu żylnego, „Przewodnik Lekarza”, nr 33-35 (8) 2004
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
