W obecnych czasach coraz częściej wśród osób w każdym wieku, również tych najmłodszych, pojawia się anoreksja i bulimia. Zaburzenia odżywiania dotykają nastolatków i dzieci, co wiąże się z przymusową izolacją w okresie pandemii. Ograniczenie kontaktów z rówieśnikami może także powodować depresję i stany lękowe. Jak rozpoznać objawy tych przypadłości i w jaki sposób pomóc cierpiącym na nie osobom?

W tym artykule przeczytasz o:

• głównych typach zaburzeń odżywiania,
• skutkach izolacji i wpływie pandemii na psychikę nastolatków,
• jak rozpoznać anoreksję i bulimię,
• w jaki sposób pomóc dziecku z zaburzeniami odżywiania,
• jak rozpoznać objawy depresji.

Zobacz również artykuł: „Anoreksja – przyczyny, objawy i skutki anoreksji. Co to jest anoreksja bulimiczna?” opisujący szczegółowo tę przypadłość.

Typy zaburzeń odżywiania i ich charakterystyka

Zaburzenia odżywiania u dzieci, nastolatków oraz dorosłych należą do zaburzeń psychicznych związanych z jedzeniem, które doprowadzają do wyniszczenia organizmu chorej osoby. Mogą im towarzyszyć różne objawy, w zależności od rodzaju choroby, a niejednokrotnie również inne dolegliwości psychiczne, takie jak stany depresyjne, nerwice, lęki czy problemy ze snem.

Wyróżniamy trzy typy zaburzeń odżywiania:

• anoreksja – inaczej jadłowstręt psychiczny – związana jest z ograniczaniem jedzenia do minimum i ciągłym lękiem przed przybraniem na wadze, chociaż masa ciała chorej osoby jest przynajmniej 15% niższa od normy; anorektycy postrzegają siebie jako „za grubych” i robią wszystko, by jeszcze bardziej schudnąć;
• bulimia – żarłoczność psychiczna – polega na występowaniu okresowych napadów głodu, podczas których chory staje się niepohamowanie żarłoczny; po takim napadzie występuje silne poczucie winy, a osoba stara się uniknąć przybrania na wadze poprzez prowokowanie wymiotów lub stosowanie środków przeczyszczających;
• ortoreksja – pojawia się zdecydowanie rzadziej niż wymienione wyżej zaburzenia; polega na uporczywym dążeniu do spożywania wyłącznie zdrowych produktów, a więc chorobliwego unikania przetworzonej żywności, smażonych dań czy konserwantów; wiąże się to ze spędzaniem ogromnej ilości czasu na zakupach i gotowaniu, a także niemożliwym do zniesienia poczuciu winy w przypadku jakiegokolwiek odstępstwa od zdrowych praktyk.

Oprócz tego spotyka się także przejadanie się w reakcji na stres, oraz tzw. łaknienie spaczone, np. spożywanie ziemi czy drewna.  

Zaburzenia odżywiania kiedyś i dziś – skala problemu i dostęp do leczenia

Osób cierpiących na zaburzenia odżywiania jest dużo więcej obecnie niż dawniej – wiąże się to m.in. ze stresującym trybem życia czy kanonem piękna kreowanym przez media. W ostatnim czasie liczba chorych kilkukrotnie wzrosła, a przypadłości takie jak bulimia czy anoreksja dotykają coraz więcej nastolatków i dzieci. Ma to związek z izolacją z powodu pandemii, ograniczeniem kontaktów ze znajomymi i ciągłym niepokojem o przyszłość. Niestety objawy zaburzeń odżywiania często są trudne do dostrzeżenia, a wiele osób ma opory przed skorzystaniem z pomocy psychologicznej oraz utrudniony dostęp do leczenia w czasach pandemii.

Jak pandemia wpłynęła na psychikę nastolatków – skutki izolacji

Przymusowe zamknięcie w domu, ograniczenie lub całkowite zerwanie spotkań i relacji z rówieśnikami czy lęk i niepewność związana z sytuacją epidemiologiczną spotęgowała objawy depresji u nastolatków, a także innych zaburzeń psychicznych. Izolacja niesie ze sobą trudną do wytrzymania monotonię, a niejednokrotnie również tracenie kontaktu z rzeczywistością na rzecz świata wirtualnego.

Fizyczne objawy depresji mogą przybierać różne formy – porzucenie wszelkich zainteresowań, brak siły na jakąkolwiek aktywność, samookaleczanie się czy zaburzenia odżywiania. Nastolatkowie mogą też próbować radzić sobie z niepewną i niemożliwą do przewidzenia sytuacją poprzez kontrolowanie własnej wagi, co prowadzi do anoreksji bądź bulimii.

Co zrobić, gdy dziecko traci na wadze i nie chce jeść? Gdzie szukać pomocy?

Jadłowstręt psychiczny pojawia się u coraz młodszych osób. Częściej dotyka dziewcząt niż chłopców. Pierwsze objawy anoreksji czasem mogą być trudne do dostrzeżenia, szczególnie jeśli dziecko ukrywa to zaburzenie odżywiania. Jeżeli jednak dostrzeżesz u swojej pociechy radykalne ograniczanie jedzenia, doprowadzanie się do wymiotów, wyczerpujące ćwiczenia czy wypaczony obraz własnego ciała, zareaguj jak najszybciej. Skutki anoreksji są niezwykle poważne – zaniki mięśniowe, bladość, obrzęki, zaburzenia pracy serca, zawroty głowy, zatrzymanie miesiączkowania i inne zaburzenia na tle hormonalnym i somatycznym.

Jak pomóc dziecku wyjść z anoreksji? Przede wszystkim okaż mu swoje zainteresowanie, wsparcie i troskę. Niezwłocznie też szukaj pomocy – u psychologa, psychodietetyka czy innego lekarza zajmującego się zaburzeniami odżywiania.

Bulimia i kompulsywne objadanie się – jak rozpoznać rozwijające się zaburzenia?

Żarłoczność psychiczna zwana bulimią przejawia się nie tylko w kompulsywnym objadaniu się. Zaburzenie to można także rozpoznać, gdy chora osoba całe swe życie koncentruje na jedzeniu i kontrolowaniu swojej masy ciała, jednocześnie obsesyjnie obawiając się otyłości. Cierpiący na bulimię często głodzą się i przyjmują środki hamujące apetyt, jednakże i tak miewają stany nieopanowanej żarłoczności. Z tego powodu odczuwają poczucie winy i usiłują się ukarać, prowokując wymioty czy stosując środki przeczyszczające.

Co powoduje bulimia? To zaburzenie wiąże się często z uszkodzeniami lub zapaleniem gardła i jamy ustnej, niedoborami witamin, rozstępami, napadami drgawek, bólami głowy i innymi dolegliwościami somatycznymi. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie choroby i pomoc.

BMI nastolatków – sprawdź, czy Twoje dziecko ma prawidłową wagę

BMI to wskaźnik masy ciała, którego wartość jest wynikiem podzielenia swojej wagi przez wzrost do kwadratu. Warto jednak zwrócić uwagę, że inne normy są podane dla dorosłych, a inne dla nastolatków i dzieci w zależności od płci. Aby sprawdzić i zinterpretować BMI nastolatków, należy podstawić otrzymany wynik na specjalnej siatce percentylowej – dla dziewcząt lub chłopców. Umożliwia ona porównanie wagi i wzrostu dziecka z rówieśnikami, co niesie ze sobą informację, czy masa ciała nastolatka jest prawidłowa, czy też odbiega od normy.

Depresja i stany lękowe wśród najmłodszych – jak skutecznie im zapobiec jako rodzic?

W obecnych czasach mamy do czynienia z depresją u dzieci w coraz młodszym wieku, o różnym podłożu – m.in. związanym z niską samooceną, odrzuceniem przez rówieśników czy problemami w szkole. Pierwsze objawy depresji u dziecka to obniżony nastrój, brak energii i radości z czegokolwiek, zaburzenia snu oraz apetytu. Najmłodsi mogą także cierpieć na zaburzenia lękowe, których również w żadnym wypadku nie należy lekceważyć.

Jak walczyć z depresją u dziecka? Jako rodzic, przede wszystkim spędzaj z nim czas, poświęć mu swoją uwagę, okazuj zainteresowanie jego życiem i problemami. Uważnie słuchaj, co Twoja pociecha chce Ci powiedzieć, okazuj troskę i chęć pomocy. Warto też zaproponować wizytę u psychologa, która z pewnością umożliwi dziecku odzyskanie pewności siebie i dawnej radości z życia.

5 porad, w jaki sposób rozmawiać z dzieckiem o zaburzeniach odżywiania

Problemy z jedzeniem u dziecka mogą być bardzo drażliwą kwestią, a chory często jest zamknięty w sobie i nie chce rozmawiać na temat przypadłości. Jak pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania jako rodzic? Poniżej przedstawiamy pięć porad.

1. Okaż troskę i zainteresowanie dzieckiem i jego problemami, nie tylko tymi związanymi z jedzeniem.
2. Nie próbuj na siłę zmuszać dziecka do zmian odżywiania. Porozmawiaj o przyczynach jego anoreksji lub bulimii.
3. Postaraj się uświadomić dziecko o tym, jak ważne jest dbanie o zdrowie i pełnowartościową dietę.
4. Nie oceniaj zaburzeń odżywiania, nie wysuwaj pochopnych wniosków i nie denerwuj się na dziecko. Okazuj zrozumienie i chęć pomocy, bądź cierpliwy i nie przerywaj, jeżeli Twoja pociecha chce mówić o swoim problemie.
5. Zaproponuj wizytę u dietetyka, psychologa czy lekarza. Podkreśl atuty takiego rozwiązania, jednak nie rób nic na siłę – dziecko powinno samo chcieć skorzystać z fachowej pomocy.