Z artykułu dowiesz się:
- co to są zaburzenia oddychania i jakie są ich objawy,
- jakie są przyczyny zaburzeń oddychania,
- jakie są rodzaje zaburzeń oddychania,
- jak diagnozuje się zaburzenia oddychania,
- jak pomóc osobie z niewydolnością oddechową?
Czytaj także: "Bezdech senny - zabójca, który przychodzi w czasie snu. Przyczyny, objawy i leczenie bezdechu".
Czym są zaburzenia oddychania i jak się objawiają?
Zdrowy, dorosły człowiek wykonuje około 12-15 oddechów na minutę. O zaburzeniach mówimy, jeśli częstotliwość oddechów jest zaburzona - występuje wtedy oddech zwolniony lub przyspieszony. Niemniej jednak zaburzony rytm to nie jest jedyny problem przy trudnościach z oddychaniem. Lekarz może je zdiagnozować, jeśli nieprawidłowości dotyczą:
- ilości nabieranego powietrza,
- regularności oddechu,
- ruchów klatki piersiowej,
- zmiany toru oddechowego.
Do objawów zaburzeń oddychania należą:
- płytki i przyspieszony oddech,
- świst,
- ruchome skrzydełka nosa,
- niemożność wykonania oddechu bez zaangażowania dodatkowych mięśni.
Nieco inaczej wyglądają zaburzenia oddychania u noworodków, małych dzieci i wcześniaków. W ostatniej grupie często występuje Respiratory Distres Syndrome (RDS), który jest wynikiem niepełnego rozwinięcia płuc. Tymczasem zespół zaburzeń oddychania występuje również u dzieci urodzonych w terminie, stanowiąc zagrożenie życia.
Zaburzenia rytmu oddychania – najczęstsze przyczyny
Zaburzenia oddychania mogą mieć różne, często bardzo złożone przyczyny. Najczęściej doprowadzają do nich choroby układu oddechowego, krwionośnego czy metaboliczne. Czasami występują one jako reakcja uczuleniowa na konkretny alergen. Zaburzenia oddychania podczas snu mogą być efektem nieprawidłowości anatomicznych w obrębie nosa czy gardła. Rozpoznanie przyczyny problemu jest kluczowe dla podjęcia właściwego leczenia.
Rodzaje zaburzeń oddychania
Niewydolność oddechowa nie jest w medycynie pojęciem jednolitym. Lekarz ma za zadanie rozpoznać nie tylko przyczynę problemu, ale również rodzaj zaburzeń, jaki występuje u konkretnego pacjenta.
Przyśpieszony oddech
Przyśpieszony oddech nie zawsze jest oznaką choroby - może występować także u zdrowych ludzi, którzy podejmują aktywność fizyczną, albo w wyniku emocji. Patologiczne przyśpieszenie oddechu obserwuje się natomiast w:
- chorobach płuc,
- niewydolności serca,
- niedokrwistości,
- gorączce.
Zwolniony oddech
Oddech zwolniony, podobnie jak przyspieszony, występuje zarówno u zdrowych, jak i u chorych osób. W przypadku pierwszej grupy pojawia się on w czasie spoczynku lub podczas snu, a więc w pozycji leżącej. Towarzyszy również w:
- chorobach mózgu,
- chorobach metabolicznych,
- zatruciach substancjami działającymi na ośrodek oddechowy.
Pogłębiony oddech
Pogłębienie oddechu najczęściej idzie w parze z jego przyspieszeniem. Często obserwują go u siebie osoby aktywne, zwłaszcza po intensywnym treningu. Jest to normalny objaw, jednak świadczy o przeforsowaniu organizmu. Pogłębiony oddech może też występować w cukrzycy, a konkretnie w śpiączce ketonowej.
Płytki oddech
Spłycenie oddechu występuje w ciężkiej niewydolności oddechowej. Dotyczy również stanów agonalnych osób cierpiących na choroby nowotworowe.
Wzdychający oddech
Oddech wzdychający występuje, gdy normalny tor oddechu zostaje przerwany głębokim wdechem i wydechem. Zazwyczaj spowodowany jest nerwicą, jednak jeśli występuje w czasie snu, świadczy o obturacyjnym bezdechu sennym.
Oddech paradoksalny
Oddech paradoksalny polega na zapadaniu klatki piersiowej w momencie wykonywania wdechu. Świadczy o złamaniu więcej niż trzech żeber w dwóch miejscach i związanych z nim urazach klatki piersiowej.
Oddech Biota
Oddech Biota jest nieregularny, szybki i płytki. Poszczególne oddechy różnią się długością i częstotliwością, dlatego trudno wyznaczyć jakikolwiek ich rytm. Oddech Biota występuje przy uszkodzeniu ośrodkowego układu oddechowego oraz w śpiączkach polekowych. Może również pojawić się u pacjentów terminalnych.
Oddech Cheyne’a-Stokesa
Oddech Cheyne’a-Stokesa jest charakterystyczny dla chorób ośrodkowego układu nerwowego. Występują tutaj bezdechy, które trwają najczęściej kilkanaście sekund. Następnie pojawia się coraz głębszy i szybszy oddech, który po osiągnięciu maksimum znowu ulega zwolnieniu.
Oddech Kussmaula
Oddech Kussmaula to jeden z rodzajów hiperwentylacji. Polega na czerpaniu bardzo głębokich oddechów, jednocześnie zwiększając ich częstotliwość. Towarzyszy mu zapach acetonu wydobywający się z ust pacjenta. Objaw ten najczęściej pojawia się w cukrzycy albo kwasicy mleczanowej.
Zmiana toru oddechowego
Tor oddychania brzuszny jest charakterystyczny dla mężczyzn, natomiast piersiowy - dla kobiet. Jeśli dojdzie do jego zmiany, zazwyczaj mamy do czynienia z guzami w jamie brzusznej, wodobrzuszem czy podrażnieniem przepony. U kobiet natomiast podejrzewa się porażenie mięśni międzyżebrowych, ból opłucnowy czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Diagnostyka zaburzeń oddychania - jakie badania prawdopodobnie zleci lekarz?
Nieregularny oddech, zespół zaburzeń oddychania, niedotlenienie organizmu - to tylko niektóre aspekty dotyczące zaburzeń prawidłowego wdychania i wydychania powietrza. Zadaniem lekarza jest zdiagnozowanie przyczyny zaburzeń, a następnie podjęcie odpowiednich działań leczniczych. W pierwszej kolejności zbierze szczegółowy wywiad, w którym zapyta o:
- częstotliwość występowania zaburzeń,
- okoliczności ich pojawiania się,
- choroby towarzyszące,
- przyjmowane leki,
- prowadzony styl życia.
Następnie osłucha klatkę piersiową. Może również zlecić RTG klatki piersiowej, morfologię krwi, gazometrię, pomiar glukozy i kreatyniny, spirometrię, EKG. Czasami konieczne jest także wykonanie tomografii komputerowej oraz badania UKG. Niemniej jednak wiele zależy od specyfiki zaburzeń.
Pierwsza pomoc w zaburzeniach oddychania – co zrobić w momencie niewydolności oddechowej?
Zaburzenia oddychania mogą pojawić się w każdym momencie jako odpowiedź organizmu na chorobę, alergen czy zmianę poziomu cukru we krwi. Osobie z zaburzeniami zwykle nie jesteśmy w stanie pomóc na własną rękę, dlatego należy jak najszybciej udać się do lekarza bądź wezwać pogotowie. U cukrzyków wskazane będzie sprawdzenie poziomu glikemii, natomiast alergicy powinni zażyć przyjmowane na stałe leki w formie inhalacji. Pierwsza pomoc w zaburzeniach oddychania najczęściej sprowadza się do odchylenia głowy pacjenta w tył, tak aby ułatwić mu nabieranie powietrza. Jeśli dojdzie do zatrzymania akcji oddechowej, należy podjąć reanimację. W każdym przypadku trzeba zapewnić pacjentowi dobre, spokojne warunki do oczekiwania na przyjazd karetki. Kluczowe dla lekarza będzie poznanie przyczyny, dlatego w miarę możliwości można spróbować przeprowadzić z pacjentem krótką rozmowę, o ile jest on oczywiście w stanie przekazać najważniejsze informacje.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/151334,zaburzenia-oddychania
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/366/original/37-46.pdf?1473251781
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
