Zaburzenia oddychania: objawy i leczenie. Czym jest oddech Biota oraz Cheyne'a i Stokesa?

Rodzaje zaburzeń oddychania

Niewydolność oddechowa nie jest w medycynie pojęciem jednolitym. Lekarz ma za zadanie rozpoznać nie tylko przyczynę problemu, ale również rodzaj zaburzeń, jaki występuje u konkretnego pacjenta.

Przyśpieszony oddech

Przyśpieszony oddech nie zawsze jest oznaką choroby - może występować także u zdrowych ludzi, którzy podejmują aktywność fizyczną, albo w wyniku emocji. Patologiczne przyśpieszenie oddechu obserwuje się natomiast w:

• chorobach płuc,
• niewydolności serca,
• niedokrwistości,
• gorączce.

Zwolniony oddech

Oddech zwolniony, podobnie jak przyspieszony, występuje zarówno u zdrowych, jak i u chorych osób. W przypadku pierwszej grupy pojawia się on w czasie spoczynku lub podczas snu, a więc w pozycji leżącej. Towarzyszy również w:

• chorobach mózgu,
• chorobach metabolicznych,
• zatruciach substancjami działającymi na ośrodek oddechowy.

Pogłębiony oddech

Pogłębienie oddechu najczęściej idzie w parze z jego przyspieszeniem. Często obserwują go u siebie osoby aktywne, zwłaszcza po intensywnym treningu. Jest to normalny objaw, jednak świadczy o przeforsowaniu organizmu. Pogłębiony oddech może też występować w cukrzycy, a konkretnie w śpiączce ketonowej.

Płytki oddech

Spłycenie oddechu występuje w ciężkiej niewydolności oddechowej. Dotyczy również stanów agonalnych osób cierpiących na choroby nowotworowe.

Wzdychający oddech

Oddech wzdychający występuje, gdy normalny tor oddechu zostaje przerwany głębokim wdechem i wydechem. Zazwyczaj spowodowany jest nerwicą, jednak jeśli występuje w czasie snu, świadczy o obturacyjnym bezdechu sennym.

Oddech paradoksalny

Oddech paradoksalny polega na zapadaniu klatki piersiowej w momencie wykonywania wdechu. Świadczy o złamaniu więcej niż trzech żeber w dwóch miejscach i związanych z nim urazach klatki piersiowej.

Oddech Biota

Oddech Biota jest nieregularny, szybki i płytki. Poszczególne oddechy różnią się długością i częstotliwością, dlatego trudno wyznaczyć jakikolwiek ich rytm. Oddech Biota występuje przy uszkodzeniu ośrodkowego układu oddechowego oraz w śpiączkach polekowych. Może również pojawić się u pacjentów terminalnych.

Oddech Cheyne’a-Stokesa

Oddech Cheyne’a-Stokesa jest charakterystyczny dla chorób ośrodkowego układu nerwowego. Występują tutaj bezdechy, które trwają najczęściej kilkanaście sekund. Następnie pojawia się coraz głębszy i szybszy oddech, który po osiągnięciu maksimum znowu ulega zwolnieniu.

Oddech Kussmaula

Oddech Kussmaula to jeden z rodzajów hiperwentylacji. Polega na czerpaniu bardzo głębokich oddechów, jednocześnie zwiększając ich częstotliwość. Towarzyszy mu zapach acetonu wydobywający się z ust pacjenta. Objaw ten najczęściej pojawia się w cukrzycy albo kwasicy mleczanowej.

Zmiana toru oddechowego

Tor oddychania brzuszny jest charakterystyczny dla mężczyzn, natomiast piersiowy - dla kobiet. Jeśli dojdzie do jego zmiany, zazwyczaj mamy do czynienia z guzami w jamie brzusznej, wodobrzuszem czy podrażnieniem przepony. U kobiet natomiast podejrzewa się porażenie mięśni międzyżebrowych, ból opłucnowy czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Diagnostyka zaburzeń oddychania - jakie badania prawdopodobnie zleci lekarz?

Nieregularny oddech, zespół zaburzeń oddychania, niedotlenienie organizmu - to tylko niektóre aspekty dotyczące zaburzeń prawidłowego wdychania i wydychania powietrza. Zadaniem lekarza jest zdiagnozowanie przyczyny zaburzeń, a następnie podjęcie odpowiednich działań leczniczych. W pierwszej kolejności zbierze szczegółowy wywiad, w którym zapyta o:

• częstotliwość występowania zaburzeń,
• okoliczności ich pojawiania się,
• choroby towarzyszące,
• przyjmowane leki,
• prowadzony styl życia.

Następnie osłucha klatkę piersiową. Może również zlecić RTG klatki piersiowej, morfologię krwi, gazometrię, pomiar glukozy i kreatyniny, spirometrię, EKG. Czasami konieczne jest także wykonanie tomografii komputerowej oraz badania UKG. Niemniej jednak wiele zależy od specyfiki zaburzeń.

Pierwsza pomoc w zaburzeniach oddychania – co zrobić w momencie niewydolności oddechowej?

Zaburzenia oddychania mogą pojawić się w każdym momencie jako odpowiedź organizmu na chorobę, alergen czy zmianę poziomu cukru we krwi. Osobie z zaburzeniami zwykle nie jesteśmy w stanie pomóc na własną rękę, dlatego należy jak najszybciej udać się do lekarza bądź wezwać pogotowie. U cukrzyków wskazane będzie sprawdzenie poziomu glikemii, natomiast alergicy powinni zażyć przyjmowane na stałe leki w formie inhalacji. Pierwsza pomoc w zaburzeniach oddychania najczęściej sprowadza się do odchylenia głowy pacjenta w tył, tak aby ułatwić mu nabieranie powietrza. Jeśli dojdzie do zatrzymania akcji oddechowej, należy podjąć reanimację. W każdym przypadku trzeba zapewnić pacjentowi dobre, spokojne warunki do oczekiwania na przyjazd karetki. Kluczowe dla lekarza będzie poznanie przyczyny, dlatego w miarę możliwości można spróbować przeprowadzić z pacjentem krótką rozmowę, o ile jest on oczywiście w stanie przekazać najważniejsze informacje.