Szczaw - roślina o wielu zdrowotnych walorach. Jak go stosować?

Szczaw jest rośliną, która doceniana jest przez zielarzy oraz miłośników kuchni polskiej. Jego fenomen wynika nie tylko z ciekawych walorów smakowych, ale również licznych właściwości, które prozdrowotnie wpływają na organizm. Jak spożywać szczaw? Czy jego nadmiar w diecie może być szkodliwy dla zdrowia?

Zobacz również artykuł: Co pyli na wiosnę? Jak radzić sobie z wiosennym katarem alergicznym?

Z artykułu dowiesz się:

• czym jest szczaw?
• jak wygląda szczaw?
• w jakiej postaci spożywać szczaw?
• jak szczaw i zawarte w nim składniki wpływają na organizm?

Czym jest szczaw - dlaczego warto go spożywać?

Szczaw jest rośliną zieloną, która należy do rodziny rdestowatych. Obecnie istnieje ponad dwieście rozpoznanych gatunków szczawiu, a za jadalne uznaje się szczaw ogrodowy, zwyczajny i tarczolistny. Właściwości szczawiu o charakterze prozdrowotnym najczęściej pozyskiwane są z odmiany kędzierzawej, która od wieków z powodzeniem wykorzystywana jest w medycynie. 

Liście szczawiu, zwłaszcza nie w pełni dojrzałe, bogate są w liczne witaminy i minerały, jak witaminę C, potas oraz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania żelazo. Szczaw oraz jego przetwory zjadane w rozsądnych ilościach warto wprowadzić do swojej diety ze względu na ich prozdrowotny wpływ na zdrowie. Liście rośliny są niskokaloryczne, a dodatkowo wykazują działanie antyoksydacyjne, co opóźnia starzenie się organizmu. Szczaw bardzo często polecany jest jako remedium na przeziębienie i grypę ze względu na dużą zawartość witaminy C. 

Jak wygląda szczaw i gdzie można go spotkać?

Szczaw jest rośliną, która bardzo często mylona jest ze szpinakiem. To roślina wieloletnia, której liście mogą wzrastać na wysokość dwóch metrów. Szczaw charakteryzuje się obecnością długich, ogonkowych, skrętnych liści, które wybarwiają się na kolor zielony. Jego korzenie sięgają głęboko w ziemię, dzięki czemu szczaw doskonale radzi sobie również z niesprzyjającymi warunkami glebowymi i atmosferycznymi. Owocem szczawiu jest jednonasienny, trójgraniasty orzeszek.

Szczaw można spotkać niemal w każdym miejscu, zwłaszcza na terenach, które występują w klimacie umiarkowanym. Najczęściej w naturalnych warunkach porasta łąki, nieużytki oraz pastwiska.

Właściwości, witaminy i wartości odżywcze szczawiu

Liście szczawiu obfitują w liczne składniki mineralne i witaminy, wśród których można wymienić:

• witaminę C,
• witaminy z grupy B,
• witaminę A oraz E,
• potas i fosfor,
• żelazo, 
• sód, wapń,
• krem oraz cynk. 

Dodatkowo, roślina charakteryzuje się niską kalorycznością oraz bogactwem błonnika pokarmowego, który pozytywnie wpływa na pracę układu trawienia. Szczaw posiada również w swoich listkach liczne flawonoidy, które wykazują działanie antyoksydacyjne.

Jakie są najważniejsze właściwości szczawiu?

• usprawnienie pracy układu pokarmowego,
• pozytywny wpływ na kondycję skóry, włosów i paznokci,
• przeciwdziałanie zaparciom,
• właściwości przeciwgrzybicze oraz przeciwbakteryjne,
• pomoc w przywróceniu prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku,
• usprawnienie pracy układu nerwowego oraz sercowo-naczyniowego,
• prozdrowotny wpływ na gojące się rany o różnej etiologii,
• hamowanie starzenia się komórek organizmu oraz skóry i włosów,
• przyspieszenie procesu rekonwalescencji podczas przechodzenia infekcji.

Szczaw - jak go jeść?

Szczaw jest rośliną o charakterystycznym smaku, za co w dużej mierze odpowiada zawarty w nim kwas octowy. Mimo dużego podobieństwa do liści szpinaku, szczaw nie posiada jego łagodności i delikatności. 

Liście szczawiu mogą być spożywane na surowo - jako dodatek do sałatek czy kanapek. Oprócz takiego zastosowania, idealnie nadaje się do blanszowania i smażenia na maśle. Szczaw wykorzystywany jest również do wykonywania domowych przetworów. Przyprawami, które idealnie pasują jako dodatek do szczawiu jest cytryna, czosnek i pieprz, ze względu na podkręcenie i delikatne złagodzenie jego smaku. 

Jakie działanie ma szczaw na układ pokarmowy i trawienny?

Szczaw jest rośliną, która bardzo często wykorzystywana jest podczas walki z różnymi dolegliwościami układu pokarmowego. Liście szczawiu bogate są w liczne garbniki oraz flawonoidy, które działają obkurczająco na błonę śluzową jelita grubego. Taka właściwość prowadzi do zahamowania nawet przewlekłej biegunki w naturalny, bezpieczny dla organizmu sposób.

Szczaw zawiera również błonnik pokarmowy, który usprawnia perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom. Jego regularne spożywanie ogranicza również kumulowanie się gazów jelitowych, które odpowiadają za wzdęcia.

Szczaw przy infekcjach grzybiczych i bakteryjnych

Liście szczawiu wyróżniają się charakterystycznym, zielonym wybarwieniem. Roślina taki kolor zawdzięcza obecności chlorofilu, czyli zielonego barwnika, który bogaty jest w garbniki, flawonoidy, związki fenolowe oraz karotenoidy. 

Obecność takich substancji w liściach szczawiu pozwala nadać mu właściwości przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne. Takie działanie szczawiu jest bardzo często wykorzystywane przy infekcjach grzybiczych i bakteryjnych skóry oraz rozwijających się wewnątrz ustroju. Dostarczenie substancji o działaniu antyseptycznym z pewnością prowadzi do skrócenia czasu leczenia schorzeń o takim podłożu. 

Co wypłukuje szczaw?

Szczaw jest rośliną, która bez wątpienia prozdrowotnie wpływa na zdrowie człowieka. Mimo licznych właściwości leczniczych, w składzie szczawiu znajduje się kwas szczawiowy, który w nadmiarze może mieć niekorzystny wpływ na stan zdrowia.

Dostarczenie dużej ilości kwasu szczawiowego do organizmu może doprowadzić do wypłukania wapnia. Konsekwencją takiego działania może być rozwój osteoporozy, czyli choroby kości oraz odkładania się kamieni w nerkach, czego konsekwencją może być odczuwanie silnego bólu. Warto pamiętać, że jedzenie szczawiu w umiarze z pewnością nie przynosi negatywnych konsekwencji dla zdrowia.

Czy można jeść szczaw polny?

Szczaw jest rośliną, która posiada wiele odmian. Jedną z najbardziej popularnych jest szczaw polny, który naturalnie porasta łąki, pastwiska, nieużytki i inne tereny zielone. Roślina jest byliną, co oznacza, że jej rozsiewanie i coroczne wzrastanie odbywa się samoistnie.

Szczaw polny przez wiele osób traktowany jest jako chwast. Niemniej jednak, roślina bogata jest w liczne składniki odżywcze, a jego spożywanie jest bezpieczne dla zdrowia. Warto pamiętać o zbieraniu szczawiu polnego z bezpiecznych miejsc, które są wolne od zanieczyszczeń, pestycydów i spalin samochodowych. 

Kto nie powinien jeść szczawiu?

Właściwości szczawiu sprawiają, że coraz większa część osób interesujących się zdrowym odżywianiem wprowadza go do swojej codziennej diety. Z jego prozdrowotnego wpływu na organizm mogą korzystać wszystkie osoby, które są w pełni zdrowe i nie posiadają wykrytych dysfunkcji ustroju.

Ze zjadania szczawiu i jego przetworów z pewnością powinny zrezygnować osoby, które zmagają się z chorobami nerek, a także osteoporozą i reumatyzmem. Nawet minimalna ilość kwasu szczawiowego dostarczona z liśćmi rośliny może być podłożem pogłębiania się chorób i braku efektów ich leczenia. 

Szczaw a choroby - przy jakich dolegliwościach warto stosować

Liście szczawiu bogate są w liczne witaminy, minerały i substancje prozdrowotnie wpływające na organizm człowieka. Ze względu na jego składniki, szczaw powinny wprowadzić do swojej diety osoby, które zmagają się ze zbyt niskim poziomem witaminy C, A oraz E, a także niedoborem żelaza, potasu oraz cynku. Dodatkowo, zjadanie szczawiu jest zalecane podczas leczenia chorób:

• wywołanych bakteriami i grzybami, ze względu na antyseptyczne właściwości szczawiu,
• infekcji sezonowych, zwłaszcza zapalenia górnych dróg oddechowych,
• chorób narządu wzroku,
• dysfunkcji układu pokarmowego, zwłaszcza jelit,
• chorób cywilizacyjnych, które dotyczą układu sercowo-naczyniowego.

Podczas komponowania dań warto pamiętać o rozsądnym podejściu. Liście szczawiu zawierają kwas szczawiowy, dlatego jego ilość nie powinna być przesadzona. 

Przepis na zupę szczawiową

Zupa szczawiowa jest jednym z dań, które najczęściej przygotowywane jest z liści szczawiu. Potrawa wyróżnia się charakterystycznym smakiem, który uwielbiany jest przez dzieci i dorosłych.

Składniki do przygotowania zupy szczawiowej:

• dwa litry wody,
• pęczek włoszczyzny - 2 marchewki, 1 korzeń pietruszki, kawałek selera i pora,
• jedna cebula,
• dwa liście laurowe, dwa ziela angielskie,
• 300 gram szczawiu, najlepiej młodych liści,
• 250 gram śmietany 18%.

Przygotowanie zupy szczawiowej:

• wodę wraz z przyprawami i pokrojoną włoszczyzną wrzucić do garnka i gotować na małym ogniu do miękkości warzyw,
• jedną cebulę posiekać w piórka, zeszklić na patelni i dodać do wywaru warzywnego,
• liście szczawiu opłukać wodą, a następnie posiekać i dodać do zupy, kiedy pozostałe warzywa będą miękkie,
• wszystkie składniki gotować około pięciu minut,
• do ugotowanej zupy dodać śmietanę i całość doprowadzić jedynie do wrzenia.

Zupę szczawiową przed podaniem można doprawić do smaku za pomocą soli i pieprzu. Potrawę można podawać z ugotowanym jajkiem lub kromką pieczywa. 

Inne przepisy z wykorzystaniem szczawiu

Szczaw jest warzywem, z którego można przyrządzić smaczne i pożywne dania. Jego liście można zjadać solo lub poddać obróbce termicznej, co pozwoli na przygotowanie ciepłej potrawy. Poniżej znajdują się dwa przepisy na smaczne i szybkie dania z dodatkiem szczawiu:

• Sałatka ze szczawiem

Do przygotowania sałatki ze szczawiem należy przygotować dwie garści szczawiu, jeden pomidor malinowy, pół świeżej papryki oraz ser typu feta. Pokrojone warzywa należy połączyć w dużej misce, a następnie dodać ser i oliwę z oliwek, która ułatwi wchłanianie składników odżywczych, zawartych w warzywach.

• Makaron ze szczawiem

Około 300 gram szczawiu należy posiekać i usmażyć na patelni, uprzednio roztapiając na niej łyżkę masła. Po zmniejszeniu się objętości liści należy dodać do nich dwa posiekane ząbki czosnku, sól i pieprz. Po przyprawieniu, usmażony szczaw należy połączyć z wcześniej ugotowanym makaronem i posypać serem, na przykład startą mozzarellą.

Szczaw jest rośliną o licznych, prozdrowotnych właściwościach. Włączenie go do diety pomoże uzupełnić niedobory witamin i minerałów, a także korzystnie wpłynąć na pracę układu pokarmowego oraz funkcjonowanie narządu wzroku.