Stres przez większość z nas postrzegany jest negatywnie, jednak w optymalnych dawkach motywuje nas do pracy i do działania. Pozwala również szybko reagować w sytuacji zagrożenia. Problemem jest jednak nadmierna ilość stresu, która może dawać objawy zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Co warto wiedzieć o stresie? Jak radzić sobie ze stresem na co dzień?
Z artykułu dowiesz się:
- czym jest stres,
- jakie hormony mają związek ze stresem,
- jakie są trzy fazy stresu,
- jak stres wpływa na zdrowie,
- jakie objawy daje nadmierny stres,
- jak radzić sobie ze stresem?
Zobacz także: Jak radzić sobie ze stresem?
Znając biologiczne podstawy stresu, możesz z nim walczyć - czym właściwie jest stres?
Stres to nic innego, jak odpowiedź naszego organizmu na zagrożenie czy presję. Wywołuje przypływ adrenaliny, która zaczyna oddziaływać na układ nerwowy. Reakcja na stres bywa nazywana - walka lub ucieczka. Organizm z jednej strony wysyła nam niepokojące sygnały - ręce zaczynają się trząść, dłonie się pocą, a praca serca przyspiesza. Z drugiej strony, jesteśmy bardziej wyczuleni na nadchodzące zagrożenia, wyostrzają się zmysły, potrafimy reagować szybciej i sprawniej. Wiele zależy tutaj od ilości wydzielanej adrenaliny oraz kortyzolu, które nazywane są hormonami stresu.
Adrenalina i kortyzol - hormony stresu, które warto zbadać. Jak działają, jakie są ich normy i rola w organizmie?
Podczas stresujących sytuacji w naszym organizmie produkowane są spore ilości adrenaliny. Hormon ten wpływa na:
- podwyższenie poziomu cukru we krwi,
- poprawia krążenie,
- zwiększa częstotliwość rytmu serca,
- zwiększa zapotrzebowanie organizmu na tlen.
Tymczasem kortyzol, który niejako współgra z adrenaliną, wpływa na:
- gospodarkę białkową, tłuszczową i węglowodanową,
- gospodarkę wodno-elektrolitową,
- działanie układu odpornościowego (osłabia go).
Osoby żyjące w permanentnym stresie, powinny zbadać poziom adrenaliny oraz kortyzolu we krwi. Prawidłowy poziom adrenaliny wynosi 240-480 pmol/l (44-80 pg/ml), natomiast prawidłowy poziom kortyzolu wynosi:
- w godzinach porannych - od 138 do 690 nmol/l (5-25 µg/dl),
- w godzinach wieczornych - o połowę mniej.
Trzy fazy stresu - naturalne reakcje naszego organizmu na stresor
Wyróżnić można trzy rodzaje stresu, które w literaturze noszą nazwę fazy stresu. W pierwszej fazie organizm mobilizuje się do walki - mówimy tutaj o pozytywnym stresie, który działa pozwala zwiększyć wydolność organizmu. W drugiej fazie stresu pojawia się krytyczna reakcja organizmu. Ma to miejsce wtedy, gdy przyjęte metody walki nie działają bądź okazują się niewystarczające. Pojawia się lęk, gniew i frustracja. Trzecia faza stresu to etap ucieczki - chcielibyśmy jak najszybciej znaleźć się w innym miejscu, z dala od czynników stresogennych. W trzeciej fazie możemy uciekać w świat własnych fantazji i wyobrażeń, dających nam poczucie bezpieczeństwa.
Bezlitosny stres - wpływ na zdrowie, organizm i samopoczucie
Stres i jego wpływ na zdrowie stanowią przedmiot zainteresowania nie tylko naukowców, ale również całego społeczeństwa, bowiem każdy na co dzień napotyka stresujące sytuacje. Krótkotrwały stres nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia, jednak permanentny może odbijać się na nim w poważny sposób. Otóż w takim przypadku dochodzi do:
- zmniejszenia odporności fizycznej organizmu,
- rozwoju depresji,
- nadwagi bądź otyłości,
- rozwoju chorób układu krążenia,
- rozwoju chorób układu nerwowego.
Warto mieć świadomość, że nie u każdego stres będzie działał tak samo - jedni będą go "zajadać", co może skutkować nadwagą bądź otyłością, inni miewają coraz częstsze bóle głowy, utrudniające codzienne funkcjonowanie.
Fizyczne objawy stresu - ważne sygnały ostrzegawcze, które daje Twoje ciało
Objawy stresu dzielą się na fizyczne oraz psychiczne. Fizyczne objawy stresu stosunkowo łatwo zauważyć - zwiększa się ilość wydzielanego potu, oddech staje się płytki, tętno przyspiesza, pojawiają się problemy z koncentracją. Często towarzyszą nam również biegunka, nudności czy nawet wymioty. Może pojawić się ból głowy, suchość w ustach, potliwość dłoni. Charakterystycznym objawem stresu jest również drżenie kolan oraz uczucie, jakby nasze nogi były z waty. W skrajnych przypadkach może dojść do chwilowych trudności z oddychaniem czy omdlenia. Reakcja organizmu na silny stres, w dodatku długotrwały, może mieć różnoraki charakter.
Psychiczne objawy stresu - zaburzenia lękowe spowodowane permanentnym stresem
Emocjonalne objawy stresu są nieco trudniejsze do rozpoznania. Najczęściej pojawia się brak energii, brak pewności siebie, trudności w nawiązywaniu czy podtrzymywaniu relacji społecznych. Objawy stresu długotrwałego mogą przypominać innego typu schorzenia natury psychicznej. Mogą pojawiać się problemy z kompulsywnym objadaniem się, wahaniami nastroju czy depresją. Permanentny stres nie pozwala nam skupić się na wykonywanych czynnościach, obowiązkach domowych czy zawodowych. W rzeczywistości trudno mówić o objawach stresu fizycznych i psychicznych w różnym kontekście, bowiem najczęściej jedne i drugie przeplatają się ze sobą.
Jak opanować stres? Skuteczne techniki radzenia sobie ze stresem
Wiadomo już, jakie choroby powoduje stres, warto więc uświadomić sobie, jakie są najpopularniejsze techniki radzenia sobie ze stresem. Oczywiście, najprostszym sposobem, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji, jest unikanie stresu, jednak dziś niemal każdy, w dodatku na co dzień, ma z nim do czynienia. Największą korzyść w radzeniu sobie ze stresem przyniosą nam:
- ćwiczenia oddechowe,
- medytacja,
- joga,
- aktywność fizyczna,
- muzyka relaksacyjna,
- aromaterapia.
Wszystkie te metody z powodzeniem możemy praktykować w domowym zaciszu. Przynoszą one bardzo dobre rezultaty, jednak w przypadku, gdy stres w dużych dawkach towarzyszy nam na co dzień, konieczna może okazać się terapia psychologiczna, zwłaszcza jeśli nasz organizm zaczyna wysyłać nam niepokojące objawy. Pamiętajmy, że skutki stresu to między innymi depresja czy wahania nastroju - jeśli borykamy się z tego typu problemami, należy sięgnąć po pomoc specjalisty, który być może zadecyduje o stosowaniu farmakoterapii.
Trening autogenny Schultza, wizualizacja i mindfulness – techniki relaksacyjne w walce ze stresem
Trening autogenny Schulza pozwala w krótkim czasie poradzić sobie ze stresem. Polega on na odczuwaniu następujących etapów:
- uczucie ciężaru ciała
- uczucie ciepła w różnych częściach ciała
- regulacja swobodnego oddychania
- regulacja pracy serca
- uczucie ciepła w okolicy splotu słonecznego
- uczucie chłodu na czole.
Trening autogenny Schultza pozwala wykształcić umiejętność odczuwania stanu bierności i rozluźnienia mięśni, koncentracji na organizmie i sterowania organizmem. Tymczasem wizualizacja polega na świadomym wywołaniu w naszym umyśle pozytywnego obrazu. Metoda, jak radzić sobie ze stresem, bazuje więc na wyobraźni i fantazji. Z kolei mindfulness polega na bezstronnej ocenie swoich myśli, uczuć czy wyobrażeń. Praktykowanie tej metody początkowo wydaje się bardzo trudne, jednak z czasem pozwala pozyskać bardzo dużą wiedzę o samym sobie, swoich poglądach, planach czy ambicjach. Trening ten ogranicza skłonność do negatywnego myślenia, pozwala budować pewność siebie.
