Selen: jakie są właściwości oraz kiedy występuje niedobór i nadmiar?

Selen to jeden z pierwiastków, który w przyrodzie występuje w iście mikroskopijnych ilościach. Mimo tego jest on niezwykle ważny, a prawidłowe funkcjonowanie organizmu byłoby bez niego po prostu niemożliwe. Co warto wiedzieć na jego temat? Jakie jest dzienne zapotrzebowanie człowieka na ten pierwiastek? Co robić, kiedy jest go za mało? Przekonajmy się!

Czym charakteryzuje się selen?

Selen swój początek datuje na rok 1817, kiedy to szwedzki chemik J.J. Berzelius dokonał jego odkrycia. Z racji tego jednak, że w przyrodzie występuje on w bardzo niedużych ilościach, badanie tego pierwiastka zostało porzucone aż do początku XX wieku. Właśnie w tamtym okresie technika była już na tyle rozwinięta, że możliwe było dokładne zbadanie selenu oraz określenie jego właściwości.

Jak się okazało, pierwiastek ten pełni w naszym organizmie bardzo istotną rolę. Znacząco wspomaga walkę z bólem w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Bez selenu niemożliwe byłoby poprawne funkcjonowanie enzymów czy też ochrona komórek przed toksynami oraz wolnymi rodnikami. Selen a tarczyca? Jest on odpowiedzialny za jej prawidłowe działanie.

Co więcej, selen-lek wykorzystywany jest także w trakcie leczenia depresji. W nadmiarze może jednak do niej prowadzić, dlatego najważniejsze jest jego poprawne dawkowanie. Podaje się go również osobom cierpiącym na mukowiscydozę. Warto również wspomnieć, że zarówno selen, jak i cynk pomagają na potencję, dlatego poleca się je panom, którzy mają z nią problem.

Jakie jest zapotrzebowanie selenu w organizmie człowieka?

Zapotrzebowanie na selen jest odgórnie określone i zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn wynosi 55 ug dziennie. Kiedy jednak mamy do czynienia z kobietą w ciąży, czy też w trakcie karmienia, jej zapotrzebowanie wzrośnie do 70 ug.

Jak sytuacja wygląda w przypadku dzieci? Najmłodsi, czyli niemowlęta potrzebują zaledwie 15-20 ug, a maluchy między 1 a 3 rokiem życia równe 20 ug. Z kolei dzieciom od 4 do 9 lat należy zapewnić 30 ug, dzieciom od 10 roku życia do 12 - 40 ug, a nastolatkowie starsi niż 13 lat powinni mieć zapewnione 55 ug selenu dziennie.

Jakie są normy selenu w organizmie?

Cynk i selen to suplementy, które są bardzo ważne, jednak istnieją odgórne normy, których nikt z nas nie powinien przekraczać. 

Selen - dawkowanie:

Jednorazowa dawka selenu nie może być większa niż 200 ug. Z kolei dawka wynosząca od 600 do 700 ug może być już ilością śmiertelną dla dorosłego człowieka. Nikt z nas nie powinien nawet zbliżać się do takich wartości, gdyż są one naprawdę niebezpieczne! Wiele osób przyjmuje selen-tabletki, jednak w takich wypadkach należy poważnie się pilnować i poprawnie dawkować selen. 

Co należy wiedzieć o niedoborze selenu?

Niedobór witamin i minerałów to spory problem, nie inaczej jest z omawianym selenem. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że jest to pierwiastek, który charakteryzuje się bardzo małym marginesem bezpieczeństwa. W związku z tym różnica między niedoborem a dawką toksyczną nie należy do największych. 

Co ciekawe, obszary, na których gleba cechuje się niedoborem selenu to miejsca, w których śmiertelność z powodu chorób nowotworowych czy układu krążenia jest znacznie zwiększona. Przykładem tego mogą być endemiczne choroby, których nie brakuje na przykład w Chinach.

Nie możemy również nie wspomnieć, że niedobór selenu występuje także u osób, które borykają się ze schorzeniami naczyń krwionośnych, fenyloketonurią, ostrym zapaleniem trzustki, AIDS oraz wieloma innymi chorobami, a długotrwałe niedobory tego pierwiastka prowadzą do złej przyswajalności jodu, a co za tym idzie, patologii tarczycy.

Kiedy występuje oraz co robić, gdy w organizmie jest nadmiar selenu?

Mimo tego, że selen to niezbędny pierwiastek dla zachowania zdrowego organizmu, to jego nadmiar jest naprawdę niebezpieczny. Prawda jest taka, że spożywanie zbyt dużych dawek selenu jest toksyczne, a w niektórych wypadkach może być nawet śmiertelne. Chociaż toksyczność selenu to rzadko spotykana sytuacja, to bardzo ważne jest to, aby nie przekraczać dziennej zalecanej dawki wynoszącej 55 ug. Z kolei pod żadnym pozorem nie należy przyjmować więcej niż 400 ug selenu dziennie. To górna granica, do której naprawdę nie warto się zbliżać.

Jednym z produktów, który zawiera sporo tego pierwiastka, są orzechy brazylijskie. Przyjmowanie zbyt dużej ilości tego produktu, może skutkować toksycznością selenu. W rzeczywistości jednak to selen-suplement częściej do niej prowadzi, a nie spożywanie pokarmu takiego typu. W przypadku, gdy do tego dojdzie, będziemy borykali się z zawrotami głowy, nudnościami, wypadaniem włosów czy wymiotami. Takie objawy to znak, aby odstawić produkty zawierające dużo selenu. Jeśli po takim działaniu objawy nie ustąpią, należy udać się do specjalisty. 

W jakich produktach spożywczych znajduje się dużo selenu?

Selen organiczny to właśnie ten, który naturalnie występuje w żywności, a co za tym idzie, nasz organizm najlepiej go przyswaja. Oczywiście, jeśli tylko mamy taką ochotę to możemy stosować odpowiednie suplementy z tym pierwiastkiem. Jeśli chcesz zakupić selen - cena suplementu w tabletkach to około 6 złotych za 30 tabletek, czyli naprawdę niewiele. Zanim jednak zaczniemy stosować takie środki, konieczne jest sprawdzenie poziomu selenu w naszym organizmie, aby uniknąć przedawkowania.

Jakie ma najlepsze selen źródła? Jak już zostało wspomniane, selen organiczny występuje przede wszystkim w orzechach brazylijskich. Aby uniknąć niedoborów tego pierwiastka warto jeść ryby, a przede wszystkim tuńczyka oraz łososia, w którym jest go sporo. Mało kto wie, jednak zaledwie 100 gramów tuńczyka jest w stanie pokryć zapotrzebowanie osoby dorosłej danego dnia w aż 95 procentach! Nie możemy również nie wspomnieć, że selen jest w wołowinie, jajkach, czy też filecie z indyka. Nie brakuje go także w ryżu, jednak w tym wypadku w znacznie mniejszych ilościach niż w wyżej wymienionych mięsach, w których jest go po prostu bardzo dużo.