Już w czasach antycznych rozmaryn był rośliną związaną z miłością, często też pojawiał się w piosenkach i poezji erotycznej. Przez wiele stuleci panny młode zakładały do ślubu wianki uplecione ze świeżych gałązek rozmarynu. Szekspir głęboką symbolikę tego ziela wyraził, wkładając w usta Ofelii następujący tekst: „Oto jest rozmaryn, ten, który służy wierności”.
Co warto wiedzieć o rozmarynie?
Rozmaryn jest silnie pachnącym zielem, które już w starożytności stanowiło obiekt zainteresowania Żydów, Egipcjan, Greków i Rzymian. Grecy i Rzymianie układali gałązki tego ziela wokół wizerunków swoich bogów.
Rozmaryn wykazuje cenne właściwości lecznicze, jest również wspaniałym dodatkiem do wielu potraw. Stosuje się go w czterech postaciach:
- suszone całe zioło,
- olejek do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego,
- preparat ze świeżych lub suszonych liści w postaci herbatki, nalewki alkoholowej, płynnego ekstraktu itp.,
- suszony, sproszkowany ekstrakt w kapsułkach.
Rozmaryn zawiera wiele związków biologicznie czynnych, m.in.: flawonoidy (luteolinę, genkwaninę, diosmetynę i ich glikozydy), garbniki, terpeny, difenole diterpenowe, kwas karnozolowy, minerały (wapń, żelazo, magnez, mangan, cynk, selen) oraz witaminy (A, B6, C).
Rozmaryn i jego lecznicze właściwości
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis L. cineoliferum) jest to krzew należący do rodziny wargowych. W swoim środowisku naturalnym, którym są górzyste wybrzeża Morza Śródziemnego, gdzie rośnie na glebach suchych i bogatych w wapń, osiąga dwa do trzech metrów wysokości. Jego starsze pędy są zdrewniałe, młode zaś zielone. Posiada drobne, ciemnozielone, błyszczące liście, przypominające swoim wyglądem igły o pięknym, intensywnym zapachu. Kwiaty (w kolorze białym lub niebieskawo-fioletowym) są również drobne i zebrane w niewielkie groniaste kwiatostany na skróconych pędach.
Surowcem leczniczym są suszone liście, które mają wiele cennych właściwości. Należą do nich m.in.:
- pobudzanie czynności wydzielniczej żołądka,
- poprawa trawienia,
- właściwości moczopędne,
- właściwości żółciopędne i żółciotwórcze,
- zmniejszanie stanów skurczowych obwodowych naczyń krwionośnych,
- właściwości wzmacniające,
- podnoszenie sprawności fizycznej organizmu, w szczególności u rekonwalescentów, a nawet u osób starszych,
- działanie bakteriobójcze, zwłaszcza na paciorkowce i gronkowce.
Rozmaryn stosowany zewnętrznie rozszerza naczynia włosowate, wywołując łagodne przekrwienie. Ponadto stwierdzono, że herbata z rozmarynu wpływa pozytywnie na nastrój, redukuje stres i poprawia pamięć. Rozmaryn można również stosować u diabetyków, ponieważ wspomaga wydzielanie insuliny i obniża poziom glukozy we krwi.
Rozmaryn – do czego jeszcze go wykorzystujemy?
Okazuje się, że olejek eteryczny pozyskiwany przez destylację kwitnących wierzchołków rozmarynu również ma wiele cennych walorów leczniczych, wykorzystywanych w aromatoterapii. Wykazuje on właściwości:
- przeciwzapalne,
- antyseptyczne, bakteriobójcze i grzybobójcze,
- przeciwreumatyczne,
- rozrzedzające śluz w oskrzelach,
- ułatwiające trawienie,
- ułatwiające oddychanie,
- wykrztuśne,
- zwalczające nieżyty.
Do jakich potraw warto stosować rozmaryn?
Świeże lub suszone listki rozmarynu wspaniale uszlachetniają smak wielu potraw.
Do czego można używać rozmarynu? Przyprawa idealnie nadaje się do:
- zupy pomidorowej i większości dań jednogarnkowych,
- sosu pomidorowego,
- sałatek: z zielonej sałaty, z pomidorów, z żółtym serem, z mięsem,
- ryb gotowanych i duszonych,
- duszonych mięs: wieprzowiny, wołowiny, baraniny, dziczyzny,
- warzyw gotowanych i duszonych,
- marynat rybnych,
- duszonych grzybów,
- sporządzania farszów.
Rozmaryn można również dodawać do octu winnego. Świeże listki świetnie sprawdzają się też jako dodatek do pizzy, dań z kurcząt i królików oraz mięs pieczonych na ruszcie lub rożnie.
Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania rozmarynu?
W aromatoterapii wykorzystuje się olejek z rozmarynu m.in. przy braku miesiączki, w zapaleniu stawów, reumatyzmie, w infekcjach wywołanych przez gronkowce lub paciorkowce, w cukrzycy, do łagodzenia objawów przeziębienia, przy bronchicie, katarze, grypie, w infekcjach górnych dróg oddechowych, w stwardnieniu rozsianym, w zapaleniu pęcherza moczowego, przy osłabieniu, wyczerpaniu fizycznym, żylakach, rozstępach, przy bólach i skurczach mięśni, przy wypadaniu włosów.
Olej rozmarynowy w stanie czystym może wywołać podrażnienie skóry. Przeciwwskazaniem do stosowania oleju są pierwsze trzy miesiące ciąży oraz karmienie piersią. Nie należy go również stosować u małych dzieci. Osoby z wysokim ciśnieniem krwi, wrzodami żołądka i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego też nie powinny przyjmować rozmarynu.
Rozmaryn – jak stosować?
Olej rozmarynowy można wcierać bezpośrednio na skórę, rozpylać na ciało i w powietrzu lub przyjmować doustnie. Przyjmuje się, że maksymalna dawka w pokarmie to 1 kropla na 10 kg masy ciała dziennie, czyli na przykład osoba ważąca 60 kg może przyjąć maksymalnie 6 kropli w ciągu dnia. Przy masażu stosuje się 5-10 kropli, do kąpieli ok. 25 kropli, do kompresów: 5-6 kropli, do rozpylania na ciało – 30 kropli.
W jaki sposób i czy warto uprawiać rozmaryn?
Z uwagi na wspaniałe walory zapachowe i oryginalny wygląd, warto mieć na parapecie w domu doniczkę z rozmarynem. W każdym momencie można również uszczknąć kilka świeżych gałązek ziela i użyć ich do przyrządzanej potrawy. Dzięki temu roślinka się rozkrzewi, a świeża gałązka rozmarynu nada potrawie oryginalnego smaku i aromatu.
Rozmaryn – uprawa
W klimacie umiarkowanym rozmaryn może być uprawiany jedynie w pomieszczeniach, ponieważ w gruncie przemarza. Latem można go wystawiać do ogrodu, a nawet wkopywać na rabaty kwiatowe, jednak przed nadejściem mrozów należy go zabrać do domu. Rozmaryn posiada bardzo rozbudowany system korzeniowy, dlatego trudno znosi przesadzanie. Jeśli chcemy go posadzić w ogrodzie, należy to robić ostrożnie – z całą bryłą korzeniową z poprzedniego pojemnika, aby nie uszkodzić korzeni. W uprawie doniczkowej ziele wymaga podłoża bogatego w próchnicę, przepuszczalnego i obfitego w wapń. Jak zdobyć rozmaryn? Są trzy sposoby pozyskania tej ciekawej rośliny:
- można go rozmnożyć przez wysiew nasion
- można go rozmnożyć przez sadzonki zielne, pozyskane z roślin matecznych w lipcu oraz sierpniu,
- zakupić gotową sadzonkę w doniczce, np. w supermarkecie (koszt to ok. 4 PLN).
Ostatni sposób jest najlepszy, ponieważ nasiona długo i źle kiełkują, a pozyskiwanie i ukorzenianie sadzonek zielnych nie jest wcale takie proste, jak się wydaje. Pielęgnacja roślin polega na systematycznym podlewaniu roślin wodą i zasilaniu ich nawozem.
Polecane kosmetyki z rozmarynem
W kosmetykach zawierających rozmaryn wykorzystuje się jego właściwości antyseptyczne, pobudzające, poprawiające ukrwienie oraz ujędrniające skórę. Do najbardziej znanych kosmetyków produkowanych na bazie rozmarynu należą m.in.:
- żele pod prysznic i do kąpieli,
- szampony
- odżywki do włosów
- balsamy do ciała.
Dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym i ściągającym rozmaryn dobrze sprawdza się również przy pielęgnacji skóry trądzikowej i tłustej. Wchodzi ponadto na przykład w skład płynu micelarnego Dermedic Normacne Preventi H2O i delikatnie złuszczającego żelowego peelingu do twarzy z płatkami róży od Nuxe. Krem do ciała „Pazur diabła” z rozmarynem działa rozluźniająco na napięte i zesztywniałe mięśnie, pobudza krążenie i poprawia ukrwienie mięśni. Maska z naturalnego jedwabiu pod oczy z rozmarynem likwiduje opuchliznę i podkrążenia, nawilża i regeneruje.
Zobacz też: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/co-jesc-i-pic-w-chlodne-dni.
