Rozmaryn – jego właściwości oraz zastosowanie. Czego prawdopodobnie nie wiesz o rozmarynie?

Już w czasach antycznych rozmaryn był rośliną związaną z miłością, często też pojawiał się w piosenkach i poezji erotycznej. Przez wiele stuleci panny młode zakładały do ślubu wianki uplecione ze świeżych gałązek rozmarynu. Szekspir głęboką symbolikę tego ziela wyraził, wkładając w usta Ofelii następujący tekst: „Oto jest rozmaryn, ten, który służy wierności”.

Co warto wiedzieć o rozmarynie?

Rozmaryn jest silnie pachnącym zielem, które już w starożytności stanowiło obiekt zainteresowania Żydów, Egipcjan, Greków i Rzymian. Grecy i Rzymianie układali gałązki tego ziela wokół wizerunków swoich bogów.

Rozmaryn wykazuje cenne właściwości lecznicze, jest również wspaniałym dodatkiem do wielu potraw. Stosuje się go w czterech postaciach:

• suszone całe zioło,
• olejek do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego,
• preparat ze świeżych lub suszonych liści w postaci herbatki, nalewki alkoholowej, płynnego ekstraktu itp.,
• suszony, sproszkowany ekstrakt w kapsułkach.

Rozmaryn zawiera wiele związków biologicznie czynnych, m.in.: flawonoidy (luteolinę, genkwaninę, diosmetynę i ich glikozydy), garbniki, terpeny, difenole diterpenowe, kwas karnozolowy, minerały (wapń, żelazo, magnez, mangan, cynk, selen) oraz witaminy (A, B6, C).

Rozmaryn i jego lecznicze właściwości

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis L. cineoliferum) jest to krzew należący do rodziny wargowych. W swoim środowisku naturalnym, którym są górzyste wybrzeża Morza Śródziemnego, gdzie rośnie na glebach suchych i bogatych w wapń, osiąga dwa do trzech metrów wysokości. Jego starsze pędy są zdrewniałe, młode zaś zielone. Posiada drobne, ciemnozielone, błyszczące liście, przypominające swoim wyglądem igły o pięknym, intensywnym zapachu. Kwiaty (w kolorze białym lub niebieskawo-fioletowym) są również drobne i zebrane w niewielkie groniaste kwiatostany na skróconych pędach.

Surowcem leczniczym są suszone liście, które mają wiele cennych właściwości. Należą do nich m.in.:

• pobudzanie czynności wydzielniczej żołądka,
• poprawa trawienia,
• właściwości moczopędne,
• właściwości żółciopędne i żółciotwórcze,
• zmniejszanie stanów skurczowych obwodowych naczyń krwionośnych,
• właściwości wzmacniające,
• podnoszenie sprawności fizycznej organizmu, w szczególności u rekonwalescentów, a nawet u osób starszych,
• działanie bakteriobójcze, zwłaszcza na paciorkowce i gronkowce.

Rozmaryn stosowany zewnętrznie rozszerza naczynia włosowate, wywołując łagodne przekrwienie. Ponadto stwierdzono, że herbata z rozmarynu wpływa pozytywnie na nastrój, redukuje stres i poprawia pamięć. Rozmaryn można również stosować u diabetyków, ponieważ wspomaga wydzielanie insuliny i obniża poziom glukozy we krwi.

Rozmaryn – do czego jeszcze go wykorzystujemy?

Okazuje się, że olejek eteryczny pozyskiwany przez destylację kwitnących wierzchołków rozmarynu również ma wiele cennych walorów leczniczych, wykorzystywanych w aromatoterapii. Wykazuje on właściwości:

• przeciwzapalne,
• antyseptyczne, bakteriobójcze i grzybobójcze,
• przeciwreumatyczne,
• rozrzedzające śluz w oskrzelach,
• ułatwiające trawienie,
• ułatwiające oddychanie,
• wykrztuśne,
• zwalczające nieżyty.

Do jakich potraw warto stosować rozmaryn?

Świeże lub suszone listki rozmarynu wspaniale uszlachetniają smak wielu potraw.

Do czego można używać rozmarynu? Przyprawa idealnie nadaje się do:

• zupy pomidorowej i większości dań jednogarnkowych,
• sosu pomidorowego,
• sałatek: z zielonej sałaty, z pomidorów, z żółtym serem, z mięsem,
• ryb gotowanych i duszonych,
• duszonych mięs: wieprzowiny, wołowiny, baraniny, dziczyzny,
• warzyw gotowanych i duszonych,
• marynat rybnych,
• duszonych grzybów,
• sporządzania farszów.

Rozmaryn można również dodawać do octu winnego. Świeże listki świetnie sprawdzają się też jako dodatek do pizzy, dań z kurcząt i królików oraz mięs pieczonych na ruszcie lub rożnie.

Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania rozmarynu?

W aromatoterapii wykorzystuje się olejek z rozmarynu m.in. przy braku miesiączki, w zapaleniu stawów, reumatyzmie, w infekcjach wywołanych przez gronkowce lub paciorkowce, w cukrzycy, do łagodzenia objawów przeziębienia, przy bronchicie, katarze, grypie, w infekcjach górnych dróg oddechowych, w stwardnieniu rozsianym, w zapaleniu pęcherza moczowego, przy osłabieniu, wyczerpaniu fizycznym, żylakach, rozstępach, przy bólach i skurczach mięśni, przy wypadaniu włosów.

Olej rozmarynowy w stanie czystym może wywołać podrażnienie skóry. Przeciwwskazaniem do stosowania oleju są pierwsze trzy miesiące ciąży oraz karmienie piersią. Nie należy go również stosować u małych dzieci. Osoby z wysokim ciśnieniem krwi, wrzodami żołądka i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego też nie powinny przyjmować rozmarynu.

Rozmaryn – jak stosować?

Olej rozmarynowy można wcierać bezpośrednio na skórę, rozpylać na ciało i w powietrzu lub przyjmować doustnie. Przyjmuje się, że maksymalna dawka w pokarmie to 1 kropla na 10 kg masy ciała dziennie, czyli na przykład osoba ważąca 60 kg może przyjąć maksymalnie 6 kropli w ciągu dnia. Przy masażu stosuje się 5-10 kropli, do kąpieli ok. 25 kropli, do kompresów: 5-6 kropli, do rozpylania na ciało – 30 kropli.

W jaki sposób i czy warto uprawiać rozmaryn?

Z uwagi na wspaniałe walory zapachowe i oryginalny wygląd, warto mieć na parapecie w domu doniczkę z rozmarynem. W każdym momencie można również uszczknąć kilka świeżych gałązek ziela i użyć ich do przyrządzanej potrawy. Dzięki temu roślinka się rozkrzewi, a świeża gałązka rozmarynu nada potrawie oryginalnego smaku i aromatu.

Rozmaryn – uprawa

W klimacie umiarkowanym rozmaryn może być uprawiany jedynie w pomieszczeniach, ponieważ w gruncie przemarza. Latem można go wystawiać do ogrodu, a nawet wkopywać na rabaty kwiatowe, jednak przed nadejściem mrozów należy go zabrać do domu. Rozmaryn posiada bardzo rozbudowany system korzeniowy, dlatego trudno znosi przesadzanie. Jeśli chcemy go posadzić w ogrodzie, należy to robić ostrożnie – z całą bryłą korzeniową z poprzedniego pojemnika, aby nie uszkodzić korzeni. W uprawie doniczkowej ziele wymaga podłoża bogatego w próchnicę, przepuszczalnego i obfitego w wapń. Jak zdobyć rozmaryn? Są trzy sposoby pozyskania tej ciekawej rośliny:

• można go rozmnożyć przez wysiew nasion
• można go rozmnożyć przez sadzonki zielne, pozyskane z roślin matecznych w lipcu oraz sierpniu,
• zakupić gotową sadzonkę w doniczce, np. w supermarkecie (koszt to ok. 4 PLN).

Ostatni sposób jest najlepszy, ponieważ nasiona długo i źle kiełkują, a pozyskiwanie i ukorzenianie sadzonek zielnych nie jest wcale takie proste, jak się wydaje. Pielęgnacja roślin polega na systematycznym podlewaniu roślin wodą i zasilaniu ich nawozem.

Polecane kosmetyki z rozmarynem

W kosmetykach zawierających rozmaryn wykorzystuje się jego właściwości antyseptyczne, pobudzające, poprawiające ukrwienie oraz ujędrniające skórę. Do najbardziej znanych kosmetyków produkowanych na bazie rozmarynu należą m.in.:

• żele pod prysznic i do kąpieli,
• szampony
• odżywki do włosów
• balsamy do ciała.

Dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym i ściągającym rozmaryn dobrze sprawdza się również przy pielęgnacji skóry trądzikowej i tłustej. Wchodzi ponadto na przykład w skład płynu micelarnego Dermedic Normacne Preventi H2O i delikatnie złuszczającego żelowego peelingu do twarzy z płatkami róży od Nuxe. Krem do ciała „Pazur diabła” z rozmarynem działa rozluźniająco na napięte i zesztywniałe mięśnie, pobudza krążenie i poprawia ukrwienie mięśni. Maska z naturalnego jedwabiu pod oczy z rozmarynem likwiduje opuchliznę i podkrążenia, nawilża i regeneruje.

Zobacz też: https://www.wapteka.pl/blog/artykul/co-jesc-i-pic-w-chlodne-dni.