Równowaga kwasowo-zasadowa opisuje stan, w którym zachowany jest prawidłowy stosunek kationów i anionów w płynach ustrojowych. Bezpośrednio wpływa ona na zachowanie właściwego pH, warunkując prawidłowy przebieg procesów życiowych. Organizm człowieka wytwarza duże ilości kwasów, które mogą zaburzać RKZ. Z artykułu dowiesz się, co wpływa na homeostazę oraz na czym polega diagnostyka zaburzeń.

Kluczowe wnioski z artykułu:

• równowaga kwasowo-zasadowa (RKZ) warunkuje zachowanie prawidłowego pH, wpływając tym samym na funkcjonowanie wszystkich procesów komórkowych zachodzących w organizmie;
• za utrzymanie prawidłowego poziomu pH odpowiadają układy buforujące wewnątrzkomórkowe, zewnątrzkomórkowe oraz kostne;
• zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, czyli kwasica oraz zasadowica, mogą mieć trudną do określenia etiologię, co znacznie spowalnia prawidłową diagnostykę;
• jednym z podstawowych narzędzi diagnostycznych, służących do oceny RZK, jest gazometria.

Znaczenie równowagi kwasowo-zasadowej dla homeostazy organizmu

Homeostaza organizmu to zdolność do zachowywania stałego środowiska wewnętrznego. Jednym z kluczowych czynników, warunkujących właściwe funkcjonowanie organizmu, jest równowaga kwasowo-zasadowa. Jest to stan równowagi anionów i kationów, umożliwiający zachowanie prawidłowego stężenia pH. U zdrowego człowieka stężenie jonów wodorowych utrzymywane jest na stałym poziomie, mieszczącym się w zakresie 35–45 nmol/l. Za zachowanie RKZ odpowiada szereg mechanizmów naszego ciała, w tym systemy buforujące, oddechowa regulacja wydalania CO₂ oraz nerkowa regulacja wydalania jonów wodorowych.

Wpływ równowagi pH na komórki, enzymy i procesy metaboliczne

Jakie jest znaczenie pH dla organizmu człowieka? Stężenie pH krwi wpływa bezpośrednio na procesy komórkowe, warunkujące prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów i narządów. Zarówno obniżenie pH, jak i podwyższenie pH prowadzą do wystąpienia szeregu uciążliwych objawów oraz rozwinięcia się poważnych chorób, jakimi są kwasica oraz zasadowica. Zakwaszenie organizmu zwiększa ryzyko wystąpienia chorób reumatoidalnych, cukrzycy, kamicy, grzybicy oraz miażdżycy.

Skala pH – jakie wartości są normą?

Warto pamiętać o tym, że różne płyny w ciele mają odmienne stężenie pH. Przykładowo, właściwe pH soku żołądkowego wynosi od 1,5 do 2,5. Normy referencyjne dla gazometrii, podstawowego badania przeprowadzanego w diagnostyce RKZ, ustalone zostały dla pH krwi tętniczej lub arterializowanej włośniczkowej. Prawidłowy wynik mieści się w przedziale 7,35–7,45. W przypadku niższych wartości diagnozuje się kwasicę, natomiast wyższe wyniki wskazują na zasadowicę.

Diagnostyka równowagi kwasowo-zasadowej: badanie gazometrii i RKZ

Podstawowym badaniem równowagi kwasowo-zasadowej jest gazometria. Normy ustalono dla kilku poszczególnych parametrów i wynoszą one kolejno:

• pH – 7,35-7,45;
• ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej – 35-45 mm Hg;
• stężenie wodorowęglanów w osoczu – 21-27 mmol/l;
• ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej – 75-100 mm Hg.

Krew do badania najczęściej pobiera się z tętnicy promieniowej, czyli jednej z tętnic dochodzących do dłoni.

Kwasica: przyczyny, objawy i mechanizmy powstawania

Obniżenie pH, czyli kwasica metaboliczna, związana jest ze zwiększeniem ilości nielotnych kwasów w organizmie. Choroba może być spowodowana nadmierną produkcją kwasów lub zwiększoną utratą zasad. W pierwszym przypadku wyróżniamy kwasicę ketonową, wywołaną przez cukrzycę, głodówki, nadczynność tarczycy, oraz kwasicę mleczanową. Etiologia utraty zasad najczęściej związana jest z zaburzeniami trawienia oraz dysfunkcją pracy nerek. Jaki jest związek pomiędzy zakwaszeniem organizmu a sennością i zmęczeniem? Najważniejsze objawy kwasicy to:

• nadmierne pragnienie,
• suchość w jamie ustnej,
• wzmożone oddawanie moczu,
• senność,
• zmęczenie,
• bóle brzucha i nudności.

Kwasica ketonowa stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia. Jest jednocześnie jednym z najpoważniejszych powikłań cukrzycy. Wystąpienie niepokojących symptomów powinno skutkować wezwaniem pogotowia ratunkowego. W leczeniu stosuje się przede wszystkim kroplówki dożylne oraz insulinę.

Zasadowica metaboliczna i oddechowa: przyczyny, objawy i leczenie

Podwyższenie pH, czyli zasadowica, to stan, w którym dochodzi do utraty kwasów lub wzrostu stężenia jonów wodorowęglanowych. Postać metaboliczna może być wywołana:

• nadmierną utratą kwasów z żołądka (np. wskutek wymiotów),
• utratą potasu wraz z wydalonym moczem,
• nadmierną podażą soli organicznych,
• przyjmowaniem leków moczopędnych.

Zasadowica oddechowa (alkaloza) pojawia się w wyniku hiperwentylacji, która prowadzi do wzmożonego obniżenia stężenia jonów wodorowych. Może być wywołana przez nadmierne pobudzenie ośrodka oddechowego oraz przez napady paniki i nerwicy. Sposób leczenia będzie zależeć przede wszystkim od etiologii choroby, która może być wyjątkowo zróżnicowana.

Jak przywrócić równowagę kwasowo-zasadową organizmu? Sprawdzone porady na odkwaszanie

Utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej stanowi klucz do zachowania zdrowia. Regularny detoks może okazać się doskonałym narzędziem profilaktycznym, chroniącym nas przed zakwaszeniem organizmu.

Znaczenie diety odkwaszającej w regulacji RKZ - pokarmy o działaniu alkalizującym i zakwaszającym

Odkwaszanie organizmu warto zacząć od zmiany diety. Złe nawyki żywieniowe powodują zwiększenie podaży kwasów, co negatywnie wpływa na pH soku żołądkowego. Do zakwaszenia organizmu może prowadzić spożywanie produktów bogatych w fosfor, siarkę oraz chlor. Zaliczamy do nich m.in. wędliny, jajka, mięso oraz sery. Unikaj także słodzonych napojów, kawy, herbaty oraz słodyczy.

Produkty alkalizujące na odkwaszenie organizmu (warzywa, owoce) i zakwaszające (mięso, zboża)

Dobrym pomysłem może okazać się wdrożenie zasad diety alkalicznej, która opiera się na spożywaniu warzyw, owoców, orzechów, nasion oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych. Należy przy tym ograniczyć składniki kwasotwórcze, do których zaliczamy czerwone mięso, wędliny, cukry, alkohol oraz przetworzoną żywność. W diecie nie powinno zabraknąć przede wszystkim szpinaku, brokułów, ogórków oraz kapusty. Korzystny może okazać się również aloes na odkwaszenie. Należy podkreślić, że pozytywne efekty detoksu zauważymy dopiero przy regularnym stosowaniu zasad żywienia.

Rola nawodnienia w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej

Zapobieganie zaburzeniom równowagi pH powinno obejmować dodatkowo spożywanie odpowiedniej ilości płynów. Woda pomaga w zachowaniu równowagi elektrolitowej oraz wspiera detoksykację organizmu.

Aktywność fizyczna i redukcja stresu – sposób na eliminację kwasów z organizmu

Korekta zaburzeń elektrolitowych wymaga jednocześnie kompleksowej zmiany stylu życia. Brak aktywności fizycznej oraz przewlekły stres mogą zwiększać ryzyko zakwaszenia organizmu. Najlepiej wybrać taki rodzaj aktywności, który będzie sprawiać nam przyjemność i satysfakcję. W ten sposób łatwiej będzie zachować regularność. Skuteczne mogą okazać się również oddechowe techniki relaksacyjne.

Przeciwwskazania i bezpieczeństwo stosowania suplementów alkalizujących

Warto pamiętać o tym, że ocenę równowagi kwasowo-zasadowej zawsze powinien przeprowadzić lekarz w oparciu o parametry gazometrii oraz Base Excess. Interpretacja diagnostyki prowadzi do wdrożenia odpowiedniego leczenia. Suplementy alkalizujące mogą wpłynąć na zmianę pH moczu, jednak nie wyleczą poważnej choroby, jaką jest kwasica lub zasadowica. Ewentualną suplementację oraz przyjmowanie leków alkalizujących należy skonsultować z lekarzem.

Profilaktyka i codzienne nawyki wspierające równowagę kwasowo-zasadową

Wyrobienie prawidłowych nawykowych żywieniowych, zwiększenie podaży warzyw i owoców oraz ograniczenie przetworzonej żywności stanowi jedną z najważniejszych metod profilaktyki zdrowia, która chroni nas zarówno przed zakwaszeniem organizmu, jak i wystąpieniem poważnych chorób cywilizacyjnych. Dodatkowe wprowadzenie odpowiedniej dawki ruchu oraz troska o kondycję psychiczną pozwoli nam przez długi czas cieszyć się dobrym zdrowiem.