Dla większości z nas wiedza o rokitniku nie jest zbyt szeroka. Jeszcze do niedawna nie znano ani jego cennych właściwości leczniczych, ani walorów smakowych. Głównie dzięki internetowi poznano przepisy na dżemy i nalewki z owoców tej rzadko spotykanej rośliny. Ostatnio wyszło na jaw, że olej rokitnikowy podawano również rosyjskim kosmonautom, jako suplement witamin i ochronę przed promieniowaniem.
Rokitnik zwyczajny – czym jest i jak wygląda?
Rokitnik zwyczajny, inaczej rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides L.) jest ciernistym krzewem z rodziny oliwkowatych. W stanie naturalnym rośnie w Europie, na Kaukazie i na Syberii. W Polsce można go spotkać na piaszczystych urwiskach nadmorskich oraz w Pieninach. Jest rośliną chronioną. Może osiągać duże rozmiary – nieraz do 7 metrów. Jego listki są charakterystyczne: lancetowate, długości ok. 6 cm, gęsto pokryte na dolnej stronie srebrzystymi, tarczowatymi włoskami. Jego kwiaty są drobne, zielonkawo-brunatne i mało atrakcyjne, jednak pomarańczowe owoce wielkości grochu, gęsto pokrywające całą roślinę sprawiają, że rokitnik jest coraz częściej spotykany w parkach i ogrodach, gdzie sadzi się go w charakterze wyjątkowego elementu dekoracyjnego. Także spora grupa właścicieli działek posadziła już u siebie rokitnik. Uprawa ziela nie jest specjalnie kłopotliwa. Warto również wykorzystać walory smakowe oraz cenne właściwości lecznicze, jakie posiada rokitnik. Sadzonki można nabyć w każdym sklepie ogrodniczym. Wyhodowano już odmiany o większych owocach i mniej gorzkim smaku, a nawet pozbawione kolców.
Jakie są główne właściwości rokitnika?
Owoce rokitnika są bardzo bogatym źródłem witaminy C, dzięki czemu wykazuje on właściwości przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, bakteriobójcze i uszczelniające naczynia krwionośne. Chociaż ilość kwasu askorbinowego jest mniejsza niż w owocach dzikiej róży, to jednak w przeciwieństwie do niej, owoce rokitnika nie tracą na swojej wartości nawet podczas długotrwałego przechowywania, zarówno w stanie świeżym, jak i wysuszonym czy mrożonym. Dzieje się tak, ponieważ rokitnik nie zawiera specyficznego enzymu – askorbinazy, który rozkłada witaminę C. Duże znaczenie lecznicze wykazuje również olej rokitnikowy, który ma właściwości podobne do witaminy F, ponieważ zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe. Wywiera on korzystny wpływ na skórę, odżywiając ją i zapewniając elastyczność i odporność. W owocach rośliny zawarte są również karoteny i karotenoidy, które w przewodzie pokarmowym człowieka ulegają przekształceniu w witaminę A oraz tokoferole wykazujące podobne działanie jak witamina E. Dzięki temu rokitnik chroni organizm przed zmianami zanikowymi i zwyrodnieniowymi oraz zakrzepowymi i skurczowymi, między innymi w obrębie naczyń krwionośnych i skóry.
W walce z jakimi chorobami może pomóc rokitnik?
Dopiero od niedawna rozpowszechniono wiedzę na temat zalet, jakie posiada rokitnik. Właściwości lecznicze rośliny przez dłuższy czas nie były doceniane przez lekarzy i dietetyków. Z owoców tej rośliny można sporządzać pyszne dżemy, przeciery, nalewki, soki i inne przetwory, które pomimo długotrwałego przechowywania nie tracą nic ze swojej skuteczności. Można je stosować zapobiegawczo jako naturalne źródło łatwo przyswajalnej witaminy C, a także pomocniczo w przebiegu licznych schorzeń wymagających zwiększonej ilości kwasu askorbinowego. Należą do nich między innymi: przeziębienie, grypa, choroby gorączkowe wywołane przez bakterie lub wirusy, stany zapalne różnych narządów, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, biegunki, zwyrodnienie stawów oraz krwawienia z małych naczyń. Rokitnik pomaga również zwiększyć odporność i wzmocnić naturalny system obronny organizmu. Przyczynia się ponadto do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
Jakie są przeciwwskazania przy stosowaniu rokitnika?
Przetwory z rokitnika stosowane w zalecanych dawkach nie wywierają działania szkodliwego na organizm. Jednak z uwagi na wysoką zawartość witaminy C nie zaleca się spożywania dużych ilości rokitnika osobom chorującym na kamicę nerkową.
W jakiej postaci rokitnik jest najlepszy?
Rokitnik zachowuje wszystkie swoje cenne właściwości w każdej postaci, dlatego nie można jednoznacznie wskazać, w jakiej formie jest najlepszy. Niektórzy twierdzą, że najsmaczniejsza i najbardziej skuteczna jest nalewka z rokitnika. Dużo w tym racji, ponieważ w procesie ekstrakcji owoców za pomocą alkoholu uwalniany jest niezwykły smak i aromat, utrzymujący się przez dłuższy czas nad kieliszkiem. Zapach tej nalewki ustępuje chyba jedynie nalewce z derenia.
Dzieciom można podawać do picia rozrzedzony sok z rokitnika, który smakuje naprawdę wybornie. Poza tym zachowuje wszystkie właściwości lecznicze, jakie posiada rokitnik. Sok dostępny jest w sklepach ze zdrową żywnością oraz w aptekach, chociaż wciąż pozostaje dosyć drogi. Można go jednak łatwo sporządzić samemu, ponieważ owoce rokitnika są bardzo miękkie i soczyste. Sok z owoców oraz dżemy, podobnie, jak nalewka, zawierają B-karoten, flawonoidy, nienasycone kwasy tłuszczowe, pektyny, witaminę C, E, K oraz z grupy B (B1, B2, B6) i minerały. W sklepach ze zdrową żywnością można również kupić olej z rokitnika. Cena niestety jest dość wysoka. Za 100 ml należy zapłacić około 30 złotych, jednak warto.
Rokitnik a skóra, włosy, twarz
Olej z rokitnika zawiera duże ilości witamin (C, E, K, B), karotenów oraz tokoferoli, nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz mikroelementów, w tym żelaza, magnezu i krzemu. Odżywiają one organizm oraz pobudzają go do regeneracji. Można go również stosować zewnętrznie na różne dolegliwości błon śluzowych i skóry. Badania kliniczne wykazały wysoką skuteczność przy oparzeniach, odleżynach, oparzeniach słonecznych skóry, trudno gojących się ranach, nadżerkach oraz zapaleniu pochwy i szyjki macicy. W aptekach można spotkać wiele kremów, maści i szamponów z rokitnikiem.
Rokitnik w przypadku problemów z sercem
Naukowcy potwierdzają, że substancje aktywne zawarte w rokitniku wzmacniają ściany naczyń krwionośnych oraz zapobiegają utlenianiu się cholesterolu. Dzięki zawartości witaminy C, a także tokoferoli i nienasyconych kwasów tłuszczowych rokitnik można stosować zapobiegawczo i pomocniczo w chorobach krążenia, sercowo-naczyniowych, miażdżycy oraz problemach z sercem.
Rokitnik a dieta
Z uwagi na swoje cenne właściwości lecznicze rokitnik znalazł również uznanie wśród dietetyków. Polecają oni przetwory z owoców rośliny, jako uzupełnienie praktycznie każdej diety.
Warto włączyć przetwory z rokitnika do swojego menu i cieszyć się nie tylko jego smakiem, ale również korzystnym wpływem, jaki wywiera na nasze zdrowie.
Zobacz też: Leki OTC i suplementy
