W artykule dowiesz się:
- czym jest przewlekły nieżyt nosa,
- jak się objawia,
- jakie są jego przyczyny,
- na czym polega diagnostyka,
- jak wygląda leczenie przewlekłego kataru,
- w jaki sposób zadbać o profilaktykę nieżytu nosa.
Zobacz także artykuł: Babcine sposoby na katar sienny. Czy można pozbyć się kataru w 1 dzień?
Czym jest przewlekły nieżyt nosa?
Przewlekły nieżyt nosa (NN) stanowi jeden z najpoważniejszych problemów epidemiologicznych w naszym kraju. Szacuje się, że może dotyczyć nawet 36% populacji. Najczęściej dzielimy go na katar alergiczny i niealergiczny. Zapalenie błony śluzowej może znacznie obniżyć komfort codziennego życia. Obejmuje niejednorodną grupę chorób o złożonym patomechanizmie. Przewlekły katar trwa przeważnie więcej niż 14 dni. Dla porównania, przy ostrej infekcji wirusowej objawy ustępują w ciągu tygodnia.
W przypadku alergicznego nieżytu nosa objawy utrzymują się co najmniej 4 dni w tygodniu lub 4 tygodnie w roku. Symptomy przewlekłego NN nasilają się najczęściej w momentach przełomów klimatycznych, które obserwujemy jesienią i wiosną. Mogą być również związane z występowaniem alergii sezonowych. Rozpoznanie przewlekłego nieżytu nosa utrudnia dodatkowo tendencja do nakładania się na siebie stanów zapalnych o różnej etiologii.
Objawy przewlekłego nieżytu nosa
Jak rozpoznać przewlekły nieżyt nosa? Objawy będą zależeć przede wszystkim od charakteru dolegliwości, które możemy podzielić głównie na alergiczne i niealergiczne, zwane także idiopatycznymi. W przypadku reakcji uczuleniowej symptomy obejmują przede wszystkim napady kichania, wodniste wycieki, swędzenie nosa oraz uczucie blokady jam nosowych. Spływanie wydzieliny może prowadzić przy tym do podrażnienia gardła i kaszlu. Mogą występować również objawy pozanosowe, do których należy m.in. astma oraz zapalnie spojówek.
Przewlekły niealergiczny nieżyt nosa może być spowodowany m.in. infekcją bakteryjną, obecnością ciała obcego w nosie oraz urazem. Pacjenci skarżą się najczęściej na występowanie śluzowo-ropnej wydzieliny, bólu głowy oraz stanu podgorączkowego. Infekcja może objawiać się przy tym uciążliwym kaszlem, który znacznie obniża jakość życia chorego. Przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa bywa powiązane z chorobami zatok, któremu towarzyszy ból głowy, czaszki lub twarzy.
Przyczyny przewlekłego nieżytu nosa
Zaburzenia drożności nosa obejmują szeroką grupę chorób zapalnych błony śluzowej o różnej etiologii. Najczęściej przewlekły nieżyt wywołany jest reakcją alergiczną, która pojawia się w wyniku ekspozycji organizmu na alergen. Wskutek działalności nieszkodliwego czynnika dochodzi do nadmiernej reakcji układu immunologicznego i produkcji przeciwciał IgE. Katar powiązany jest najczęściej z alergią całoroczną na roztocza kurzu oraz zarodniki grzybów i pleśni.
Infekcyjny przewlekły nieżyt nosa może mieć charakter wtórny lub pierwotny, gdy dochodzi do zakażenia paciorkowcem. Wśród innych przyczyn można wymienić także obecność ciała obcego w jamie nosowej, urazy nosa, czynnik drażniące np. suche powietrze i dym papierosowy oraz wahania hormonalne. Przewlekły nieżyt nosa może pojawić się wskutek długotrwałego przyjmowania niektórych leków donosowych. Zatkany nos często występuje przy tym u pacjentów ze skrzywioną przegrodą nosową. Katar idiopatyczny może występować cały rok, z sezonowym nasileniem objawów.
Diagnostyka przewlekłego nieżytu nosa - jak przebiega proces diagnozowania?
Podstawą diagnostyki pozostaje wywiad lekarski, w czasie którego lekarz ustali okoliczności oraz czas trwania objawów. Uwzględni jednocześnie warunki mieszkaniowe oraz rozpozna środowisko pracy, które może sprzyjać występowaniu kataru. W czasie konsultacji przeprowadzone zostanie dodatkowo badanie otolaryngologicznego. Pomocniczo można wykonać także skórne testy alergiczne oraz inne badania diagnostyczne, np. morfologię krwi.
Metody leczenia przewlekłej niedrożności nosa
Jak zwalczyć przewlekły nieżyt nosa? Leczenie będzie zależeć przede wszystkim od rodzaju dolegliwości. W przypadku alergii najczęściej sięga się glikokortykosteroidy donosowe, które znajdują zastosowanie także w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Leki na przewlekły nieżyt obejmują również doustne środki przeciwhistaminowe, które blokują działanie histaminy, czyli głównego mediatora reakcji błony śluzowej na alergen.
Leczenie idiopatycznego nieżytu nosa najczęściej wiąże się z koniecznością unikania czynników drażniących. Niekiedy pacjenci zmuszeni są do znacznej zmiany stylu życia lub zmiany zawodu. Na przewlekły nieżyt nosa i zatok przynosowych można stosować pomocniczo wodę morską oraz glikokortykosteroidy, które łagodzą objawy blokady i świądu oraz zmniejszają ilość wydzieliny.
Znaczenie higieny nosa w leczeniu przewlekłego nieżytu - jak dbać o nos?
Leki na katar i zatkane zatoki stanowią podstawę terapii przewlekłego nieżytu nosa. W codziennym życiu warto zadbać jednakże także o profilaktykę, której podstawę stanowi prawidłowa higiena jamy nosowej. Kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu oddechowego pełni błona śluzowa. W wyniku kataru dochodzi do znacznego upośledzenia jej naturalnych funkcji obronnych, które polegają na filtracji, ogrzewaniu oraz oczyszczaniu wdychanego powietrza.
Regularne oczyszczanie nosa przy pomocy izotonicznych roztworów wody morskiej pozwala na poprawę naturalnego ruchu śluzowo-rzęskowego. Przyczynia się tym samym do utrzymania prawidłowego poziomu nawilżenia jam nosowych, co pozytywnie wpływa na zdrowie oraz komfort pacjenta. Co więcej, sól fizjologiczna pomaga w udrożnieniu zablokowanego nosa oraz ułatwia usunięcie zalegającej wydzieliny.
Źródła:
- Małgorzata Bartkowiak-Emeryk, Anna Bodajko-Grochowska, Andrzej Emeryk, Przewlekły katar u dzieci – plan postępowania, Pediatria po dyplomie, nr 2/2016, https://podyplomie.pl/pediatria/21734,przewlekly-katar-u-dzieci-plan-postepowania (dostęp 05.06.2024);
- Rafał Fornal, Ryszard Kurzawa, Łukasz Błażowski, Iwona Sak, Nieżyt nosa – najważniejsze fenotypy i endotypy oraz zasady leczenia, Alergia Astma Immunologia, vol. 20, nr 4/2015;
- Edyta Krzych-Fałta, Bolesław Samoliński, Alergiczny nieżyt nosa – problem bio-psycho-społeczny w aspekcie funkcjonowania rodziny, Piel Pol., vol 48, nr 2/2013, http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2013/2/100_2_48_2013.pdf (dostęp 05.06.2024);
- Piotr Rapiejko, Roztwory wody morskiej w praktyce laryngologicznej i alergologicznej, Alergoprofil, vol. 4, nr 1/2008;
- Bolesław Samoliński, Przewlekłe nieżyty nosa, http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Przewlek%C5%82e-nie%C5%BCyty-nosa.pdf (dostęp 05.06.2024);
- Mariola Zagor, Paulina Czarnecka, Marlena Janoska-Jaździk, Nieżyt nosa, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992,niezyt-nosa (dostęp 05.06.2024).
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
