Hormon o nazwie prolaktyna jest wytwarzany przez przedni płat przysadki mózgowej. Co ciekawe, w jego skład wchodzi aż 198 różnych aminokwasów. Jest on kojarzony głównie z laktacją, ale w rzeczywistości ma o wiele więcej zadań w ludzkim ciele. Badacze szacują, że bierze udział w ponad trzystu różnych procesach, i to nie tylko u kobiet. Prolaktyna u mężczyzn pełni również bardzo ważną funkcję, a jej odpowiednie poziomy są niesamowicie istotne z punktu widzenia właściwego funkcjonowania organizmu.
Czym jest prolaktyna (LTH)?
Inaczej zwana hormonem luteotropowym, prolaktyna należy do grupy bardzo istotnych peptydów. Jej zadanie jest bardzo szerokie i już dawno przestało się wiązać jedynie z pierwotną funkcją, czyli nadzorowaniem laktacji. Jej udział można odnotować przy procesach odpornościowych, reprodukcyjnych, metabolicznych, osmoregulacyjnych oraz związanych z kontrolowaniem poziomu stresu.
Wysoki poziom prolaktyny może mieć negatywny wpływ na ludzkie ciało, zarówno pod względem libido, jak i rozwoju takich chorób jak ginekomastia czy osteoporoza. Jednak trzeba też brać pod uwagę, że udział tego hormonu we krwi nie jest stały i różni się w zależności od pory dnia. Nad ranem może być dość wysoki, aby wraz z upływem kolejnych godzin znacznie się obniżyć.
Kiedy należy wykonać badanie prolaktyny?
W jakim momencie powinna być dla nas istotna prolaktyna — kiedy badać poziom tego hormonu? Przede wszystkim diagnostyka powinna być poprzedzona wywiadem lekarskim, pośrednio potwierdzającym możliwość posiadania zaburzeń dotyczących LTH. Samo badanie jest dość proste, ponieważ polega na pobraniu próbki krwi, która później poddawana jest testom laboratoryjnym. Pacjent powinien być jednak do tej czynności dobrze przygotowany. Ważne jest też to, jak może układać się spodziewana norma prolaktyny – badanie powinno być przeprowadzone u kobiet w odpowiedniej fazie cyklu. Jest ono zalecane także w trakcie diagnostyki przyczyn braku miesiączki. Jeżeli zatem u kobiety, która nie jest w ciąży, nagle zanika miesiączka, warto przeprowadzić badanie na poziom prolaktyny – cena nie jest wysoka, a wyniki stanowią podstawę do wdrożenia odpowiedniego leczenia. Inne zaburzenia, kwalifikujące do wykonania testów to:
U mężczyzn: nienaturalne tycie, chroniczne zmęczenie, depresja, bardzo silne bóle głowy oraz problemy ze wzrokiem (zaburzenia widzenia), niepłodność, problemy z erekcją;
U kobiet: trudności z zajściem w ciążę, brak lub nieregularne miesiączki, dokuczliwe bóle podczas czynności seksualnych, duża wrażliwość na dotyk i bolesność piersi;
W przypadku obu płci: zauważalne, długoterminowe obniżenie popędu, a także wyciek mleczny pochodzący z sutka.
Na dzień przed zgłoszeniem do laboranta należy wstrzymać się od aktywności płciowej. Badanie wykonuje się z rana, na czczo, jednak również kolacja w wieczór poprzedzający powinna być dość skromna. Istotne jest, aby nie narażać się na sytuacje stresowe, które mogą zaburzyć prawidłowy odczyt. Podobnie ma się sprawa z aktywnością fizyczną – wysiłek poprzedzający badanie prolaktyny nie jest wskazany.
Jakie są normy prolaktyny?
Po otrzymaniu wyników pierwsze kroki należy skierować do lekarza. Wysoka prolaktyna jest zawsze powodem do niepokoju, ale interpretacji badania powinna dokonać osoba o odpowiednich kwalifikacjach – w tym przypadku endokrynolog. U kobiet norma jest zależna od faz cyklu; w przypadku fazy folikularnej powinno to być poniżej 23 µg/l, luteinowej – 40 µg/l, a z kolei w trzecim trymestrze ciąży wynik może wskazywać nawet do 400 µg/l. Prolaktyna u mężczyzn powinna plasować się na wykresie poniżej 20 µg/l.
Nadmiar prolaktyny w organizmie — powyżej normy
Podwyższona prolaktyna może mieć u mężczyzn kilka przyczyn. Bardzo często jest to podłoże stresowe, związane głównie z niezdrowym trybem życia, wyczerpującą pracą i toksycznym związkiem partnerskim. Wysoki poziom prolaktyny jest też notowany przy niedoczynności tarczycy oraz w przypadku wystąpienia guza przysadki mózgowej. Częstą przyczyną są również leki z działaniem ubocznym.
Hiperprolaktynemia u kobiet może mieć oblicze fizjologiczne, czyli związane z ciążą oraz z okresem karmienia piersią. Poza tymi momentami zazwyczaj wysoka prolaktyna – i objawy, które ze sobą niesie – wskazuje na niepłodność, w tym zaburzenia owulacji i samej miesiączki.
Niedomiar prolaktyny w organizmie – poniżej normy
Obniżone stężenie prolaktyny we krwi to hipoprolaktynemia. Na szczęście taki stan występuje dość rzadko, a jego powodem jest niedoczynność przysadki mózgowej. Jeśli u pacjenta zostaje odnotowana taka przypadłość, powinien on w szczególności zadbać o swoją odporność, ponieważ bardzo często niska prolaktyna ma wpływ na zachowania immunologiczne. Poza tym zbyt wielu objawów nie obserwuje się, poza jednym – znacząco obniżoną produkcją mleka po porodzie. W takiej sytuacji warto zapoznać się z kilkoma poradami dotyczącymi naturalnego zwiększenia ilości pokarmu.
Jak leczyć nadmiar prolaktyny w organizmie?
Przede wszystkim pacjent powinien zacząć od odstawienia wszystkich leków mogących wywoływać negatywne efekty. Szczegółowy harmonogram leczenia powinien opracować lekarz, ale i sama osoba zainteresowana może stosować na każdym etapie właściwą suplementację, wpływającą na poprawę ogólnej kondycji organizmu. Odpowiednie specyfiki można znaleźć w dziale leki otc i suplementy, a także wśród zbioru leków i suplementów przeznaczonych dla mamy i dziecka. Pomaga też zmiana trybu życia na zdrowszy, amatorskie uprawianie sportu, częstsze spacery na świeżym powietrzu, ograniczenie czynników stresowych oraz cykliczny odpoczynek od pracy.
Ze względu na liczne powiązania tego hormonu z różnymi funkcjami organizmu, nie należy bagatelizować objawów wskazujących np. na wysoki poziom prolaktyny. Normy – jeśli zostaną przekroczone – powinny być powodem do zastanowienia się nad swoją codziennością, a przede wszystkim wpływem stresu na jej kształt. Warto pamiętać, że podjęcie leczenia opracowanego przez lekarza najczęściej daje pozytywne skutki w postaci powrotu LTH do normy.
