Podwyższony poziom homocysteiny - co może oznaczać i kto jest w grupie ryzyka?

Homocysteina stanowi niezależny czynnik ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Niestety jeśli chodzi o problem jakim jest wysoki poziom homocysteiny, objawy są niedostrzegalne. Często bardziej widoczne mogą być oznaki choroby lub stanu, który doprowadził do wzrostu ilości homocysteiny.

W celu pogłębienia wiedzy na temat konsekwencji homocysteinemii i innych czynników aterogennych warto przeczytać artykuł: Miażdżyca - przyczyny, objawy, jak leczyć miażdżycę.

Metabolizm homocysteiny jest ściśle związany z przemianami aminokwasu – metioniny. W procesach tych biorą udział witaminy, takie jak B6, B12 i kwas foliowy. W czasach, gdy miażdżyca, zakrzepica, zawały i udary stanowią coraz większy problem i stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w krajach rozwiniętych, badanie poziomu homocysteiny we krwi nabiera nowego znaczenia diagnostycznego i może pomóc zapobiec wielu poważnym stanom chorobowym.

Incydent sercowo-naczyniowy, czyli kiedy należy oznaczyć poziom homocysteiny

Oznaczanie stężenia homocysteiny nie należy do panelu badań podstawowych, które wykonujemy w przypadku choroby czy sprawdzenia stanu zdrowia. Stanowi procedurę rzadszą, gdyż wskazania do wykonania tego badania są bardziej zawężone. Wykonywywane jest ono u osób po przebytych incydentach sercowo-naczyniowych. Zalicza się tutaj przede wszystkim zawał oraz udar mózgu.

Badanie homocysteina we krwi może zostać zlecone przez lekarza po wystąpieniu incydentu sercowo-naczyniowego u osoby młodej, przed 40. rokiem życia oraz u osób po takim incydencie, u których nie wykazano wcześniej innych czynników ryzyka. Dodatkowo, jeśli chodzi o parametr jakim jest homocysteina, badanie jest bardzo wskazane u osób chorujących na choroby przewlekłe, a w szczególności PNN – przewlekłą niewydolność nerek.

Istotnym czynnikiem, który wpływa na podwyższenie poziomu homocysteiny jest również niedożywienie. Występować może ono w przypadku wspomnianych już wcześniej chorób przewlekłych, a w szczególności choroby nowotworowej. Homocysteinę oznacza się również u alkoholików oraz narkomanów.

Wysoki poziom homocysteiny – objawy

Wysoki poziom homocysteiny to stan, który może przez długi czas nie dawać żadnych charakterystycznych sygnałów, dlatego często bywa wykrywany przypadkowo. Niemniej jednak, gdy już pojawiają się przy wysokim poziomie homocysteiny objawy, mogą one sugerować zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, nerwowego lub ogólne osłabienie organizmu.

Wysoki poziom homocysteiny – objawy mogą obejmować:

• częste bóle głowy i zawroty głowy,
  
• uczucie mrowienia w dłoniach i stopach,
• pogorszenie pamięci i trudności z koncentracją,
• zmęczenie, senność i obniżony nastrój,
• kołatanie serca lub duszności,
• bladość skóry i problemy z równowagą.

Warto skonsultować się z lekarzem, jeśli występuje podejrzenie, że to właśnie wysoki poziom homocysteiny – objawy i styl życia mogą wspólnie wskazywać na potrzebę dalszych badań.

Miażdżyca i zakrzepica – kto jest szczególnie narażony?

W przypadku miażdżycy i zakrzepicy, czynniki ryzyka podzielić można na genetyczne oraz nabyte. Chociaż geny pełnią tutaj niezaprzeczalną rolę, w dzisiejszych czasach ogromna część chorób tego rodzaju wynika z niewłaściwego stylu życia. Na wystąpienie tych schorzeń ma wpływ szczególnie nieprawidłowa dieta, wiążąca się z nadmiarem spożywanych kalorii oraz spożywaniem bardzo dużych ilości tłuszczów nasyconych. Miażdżycy i zakrzepicy sprzyja również mało aktywny tryb życia. Dodatkowym czynnikiem, znacznie zwiększającym zagrożenie, jest doustna antykoncepcja. Nałożenie tego czynnika i niewielkiej ilości ruchu może być przyczyną występowania zakrzepicy u młodych, dotychczas zupełnie zdrowych kobiet.

Homocysteinemia stanowi niezależny czynnik rozwoju miażdżycy i zakrzepicy. Powiązania takie jak homocysteina a stres lub cholesterol a homocysteina stanowią nałożenie kolejnych czynników i jeszcze większe zagrożenie wystąpienia choroby.

Wysoki poziom homocysteiny a choroby układu nerwowego

Coraz więcej badań podkreśla fakt, że podwyższony poziom homocysteiny może wiązać się z chorobami neurologicznymi. Niekwestionowalny jest związek z uderem mózgu. Nieprawidłowy poziom aminokwasu obserwuje się jednak również w zespołach otępiennych, z których najczęstsza jest choroba Alzheimera.

Prawidłowy poziom homocysteiny – jakie są normy?

Prawidłowy, czyli nie zwiększający ryzyka chorób, poziom homocysteiny to 5–15 µmol/l. Jeśli chodzi o parametr jakim jest homocysteina, normy wyznaczane są w oparciu o badania krwi żylnej. Jest to zatem procedura bardzo prosta, w przebiegu nie różniąca się niczym od zwykłej morfologii.

Przyczyny wysokiego poziomu homocysteiny – jakie szkody wyrządza w organizmie człowieka?

Jeśli chodzi o parametr jakim jest homocysteina, co to jest i jak wpływa na nasz organizm, wiedza na ten temat znacznie wzrosła przez ostatnie lata. Przyczyny homocysteinemii mogą być pierwotne (genetyczne) oraz nabyte (niedożywienie, choroby przewlekłe).

Zarówno podwyższony poziom homocysteiny, jak i zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi prowadzą do rozwoju choroby miażdżycowej. Warto zaznaczyć, że są to dwa niezależne czynniki ryzyka, a ich nałożenie może być bardzo niebezpieczne i wymaga ścisłej kontroli. Miażdżyca jest chorobą naczyń polegającą na odkładaniu się w ścianach tętnic blaszek złożonych z cholesterolu i komórek zapalnych naszego układu immunologicznego. Prowadzi to do zwężenia światła naczynia, co zmniejsza ukrwienie narządu. Stan ten jest szczególnie niebezpieczny w przypadku serca. Gdy dotyczy naczyń wieńcowych, czyli tętnic bezpośrednio zaopatrujących mięsień sercowych, mamy do czynienia z chorobą wieńcową.

Poza zwężeniem światła naczyń, w przebiegu miażdżycy bardzo niebezpieczna jest również możliwość pęknięcia blaszki miażdżycowej. Taki stan wiąże się z bardzo wysokim ryzykiem zatoru spowodowanego nadmiernym krzepnięciem krwi w miejscu uszkodzenia ściany naczynia. W zależności od miejsca pęknięcia oraz od wielkości skrzepu, może to prowadzić do zatorów w różnych naczyniach. Najczęstszą sytuacją jest zatkanie tętnicy środkowej mózgu, prowadzące do incydentu udaru mózgu.

Badanie genu MTHFR – dlaczego i kiedy warto je wykonać?

Badanie genu MTHFR zalecane jest, gdy przyczyna homocysteinemii jest nieznana lub prawidłowy poziom homocysteiny nie występuje nawet w przypadku wdrożenia leczenia. Jest to badanie nowoczesne i bardzo specyficzne. Nie należy do procedur pierwszego rzutu i wykonuje się je w przypadku wystąpienia wskazań.

Jak obniżyć poziom homocysteiny?

Jeśli chodzi o parametr jakim jest homocysteina, jak obniżyć do wartości prawidłowych jest niezwykle istotną kwestią ze względu na bardzo poważne konsekwencje i ryzyko śmiertelnych incydentów sercowo-naczyniowych. W przypadku wykrycia podwyższonego poziomu tego aminokwasu we krwi, zazwyczaj włącza się suplementację wysokimi dawkami witamin B12, B6 oraz kwasu foliowego. Efekty leczenia są najlepiej widoczne w przypadku homocysteinemii wtórnej. Pierwotna homocysteinemia jest niestety nieco bardziej oporna na leczenia, ale jest również postacią występującą rzadziej w naszym społeczeństwie.

Przy nieprawidłowych wynikach badań niezwykle ważne jest również określenie współwystępowania dwóch aterogennych czynników: cholesterol a homocysteina. Podłoże obu stanów jest zupełnie inne. Nieprawidłowy poziom cholesterolu, poza czynnikami genetycznymi, wynika w ogromnej większości z nieprawidłowej diety oraz stylu życia. Przyczyny homocysteinemii to natomiast wady genetyczne lub niedobory występujące najczęściej na podłożu innych schorzeń przewlekłych niedożywienia.

Zawsze należy pamiętać, że w przypadku stanów takich jak nieprawidłowy profil lipidowy oraz wysoki poziom homocysteiny, objawy nie są obserwowane na co dzień. Przez brak widocznych oznak choroby stany te są nierzadko wykrywane za późno, często już po zaistaniałym incydencie, takim jak zawał lub udar.

W celu niwelowania skutków, jakie niesie za sobą podwyższony poziom homocysteiny, zalecana jest dieta miażdżycowa. Odpowiednio dobrane produkty żywnościowe mogą diametralnie zmienić nasz profil lipidowy, a co za tym idzie, zmniejszyć nasilenie choroby. Jadłospis taki opiera się głównie na odpowiednio dostosowanej kaloryczności, a także na ograniczeniu spożywania kwasów tłuszczowych nasyconych. Niezwykle korzystny wpływ na normalizację poziomu cholesterolu i triglicerydów ma natomiast spożywanie dużej ilości kwasów tłuszczowych nienasyconych.