Podwiązanie nasieniowodów (wazektomia) – na czym polega zabieg i dla kogo jest przeznaczony?

Podwiązanie nasieniowodów, czyli wazektomia jest zabiegiem, podczas którego chirurg przecina i podwiązuje nasieniowody. Celem zabiegu jest osiągnięcie blokady drożności w nasieniowodzie, co wiąże się z bezpłodnością mężczyzn. Panowie nie tracą jednak możliwości odbywania satysfakcjonujących stosunków i uzyskania wytrysku. Wazektomia stanowi najskuteczniejszą metodę męskiej antykoncepcji. Na czym zatem polega zabieg podwiązania nasieniowodów? Czy podwiązanie jąder jest zabiegiem odwracalnym? 

Co to jest i na czym polega wazektomia?

Wazektomia, czyli podwiązanie nasieniowodów to zabieg mikrochirurgiczny, który ma charakter urologiczny. Podczas zabiegu dochodzi do niewielkiego nacięcia skóry i podwiązania nasieniowodów – na nasieniowody zakładane są dwie podwiązki, następnie dokonuje się przecięcia między nimi. Celem tego działania jest blokada drożności w nasieniowodzie, co uniemożliwia przemieszanie się plemników. Warto wskazać, że mikrochirurgiczny zabieg nie zaburza procesu spermatogenezy oraz nie wpływa na zdolność do wytrysku, nie przyczynia się też do zmiany wyglądu nasienia. W sytuacji, kiedy wazektomia wykonana zostanie obustronnie, skutkuje brakiem możliwości zapłodnienia. Z tego powodu podwiązanie nasieniowodów zaliczane jest do jednej z metod męskiej antykoncepcji.

Wyróżnić można dwie metody podwiązania nasieniowodów:

- wazektomię bez skalpela (WBS) – podczas zabiegu użycie skalpela nie jest wymagane, polega on na rozwarstwieniu skóry; w tym przypadku nie ma konieczności zakładania szwów, a pozabiegowa blizna jest niemal niewidoczna,

- total vasectomy (TV) – zabieg ten polega na podwiązaniu nasieniowodów, na które zakładane są podwójne, nierozpuszczalne szwy, dodatkowo stosowana jest mikrokoagulacja ujść nasieniowodów.

Zabieg podwiązania nasieniowodów wiąże się jedynie z niewielkimi dolegliwościami bólowymi, dla uśnieżenia których wystarczające są środki przeciwbólowe dostępne w aptekach bez recepty. Należy również wskazać, że kilka dni po zabiegu należy wypoczywać i powstrzymywać się od stosunków płciowych.

Wazektomia – zalety i wady

Wśród zalet wazektomii należy wymienić jej wysoką skuteczność antykoncepcyjną, zabieg bowiem w 99,9% zabezpiecza przed niechcianą ciążą. Podwiązanie nasieniowodów nie ma wpływu na czynność hormonalną gruczołów płciowych i nie powoduje spadku libido. Wazektomia nie wpływa na ogólny stan zdrowia pacjenta, ale stanowi stałe rozwiązanie problemu antykoncepcji. Ponadto, uważana jest za jedną z tańszych metod antykoncepcji, gdyż wiąże się jedynie z jednorazowym wydatkiem. Cena zabiegu to około 2 tysiące złotych. Zabieg jest w Polsce legalny, niemniej jednak nie jest refundowany. Oznacza to, że pacjent w całości musi ponieść koszty zabiegu.

Wadą podwiązania nasieniowodów jest fakt, że chirurgiczna próba odwrócenia zabiegu nie zawsze zakończona jest powodzeniem. Dodatkowo, rewazektomia, czyli zabieg przywrócenia drożności nasieniowodów wiąże się z dużymi kosztami. Warto również wskazać, że o ile wazektomia stanowi skuteczną metodę antykonykoncepcji, o tyle nie zabezpiecza przed chorobami przenoszonymi drogą płciową podczas kontaktu płciowego.

Czy podwiązanie nasieniowodów jest bezpieczne?

Zabieg podwiązania nasieniowodów trwa około 30 minut i nie wymaga hospitalizacji. Oznacza to, że mężczyzna po wazektomii wypisywany jest do domu. Lekarze są zgodni co do tego, że podwiązanie nasieniowodów stanowi bezpieczny, nieskomplikowany zabieg. Co ważne, przeprowadzenie go nie ma negatywnego wpływu na gospodarkę hormonalną mężczyzn oraz nie przyczynia się do zmian w poziomie popędu seksualnego, co jest dla panów niezwykle istotne. Warto wskazać, że mikrochirurgiczny zabieg przeprowadzany jest w miejscowym znieczuleniu. Skuteczność zabiegu podwiązania nasieniowodów określana jest wskaźnikiem Pearla – wynosi mniej niż 0,2. Z tego powodu, specjaliści uważają wazektomię za nowoczesną metodę męskiej antykoncepcji, która może być alternatywą dla sposobów zapobiegania ciąży stosowanych przez kobiety.

Skutki uboczne wazektomii

Podwiązanie nasieniowodów uznawane jest za bezpieczny i nieskomplikowany zabieg. Niemniej jednak wazektomia może skutkować pojawieniem się niepożądanych skutków ubocznych. Do najczęstszych powikłań po zabiegu należy vasitis nodosa – guzkowate zgrubienie. Może ono pojawić się na końcach podwiązanych nasieniowodów. Należy podkreślić, że owa zmiana nie ma charakteru złośliwego i rozwija się w około 50% przypadków. Co ważne, u większości mężczyzn guzkowate zgrubienie samoistnie wchłania się po pewnym czasie. Warto wskazać, że vasitis nodonosa nie jest jedynym skutkiem ubocznym, który może pojawić się w wyniku zabiegu. Wśród innych powikłań wazektomii można wymienić zespół bólowy moszny i jąder. Wiąże się on z występowaniem uporczywego, tępego bólu o średnim nasileniu przez kilka tygodni od zabiegu. Co ważne, ból pojawia się w niespełna 1% przypadków, a tylko nielicznych sytuacjach może skutkować przewlekłym zespołem bólowym moszny. Dodatkowo, skutkiem ubocznym wazektomii może być krwiak w operowanym miejscu. Przypadek ten dotyczy około 0,5% zabiegów. Powikłanie to widoczne jest w postaci rozległego zasinienia moszny, w której dodatkowo pojawić się może guzek o średnicy około 2-3 centymetrów. Pojawienie się krwiaka zazwyczaj nie wymaga interwencji lekarskiej, gdyż dolegliwość po kilku dniach ustępuje samoistnie. Innym powikłaniem może być zastoinowe zapalenie najądrza. W tej sytuacji dochodzi do powiększenia i bólu najądrza, a w niektórych przypadkach również do wzrostu ciśnienia w najądrzach. Dolegliwości sporadycznie może towarzyszyć podrażnienie bądź przewlekłe zapalenie nerwów. U niektórych pacjentów może pojawić się infekcja operowanego miejsca. W wyniku mikrochirurgicznego zabiegu dochodzi do stanu zapalnego i silnego zaczerwienienia rany, a niekiedy nawet całej moszny. Z miejsca nacięcia może sączyć się ropna wydzielina, a dodatkowo może pojawić się ból i podwyższona temperatura ciała. Warto również wskazać, że powikłaniem po zabiegu wazektomii jest rekanalizacja nasieniowodów. Oznacza to, że dochodzi do samoistnego udrożnienia nasieniowodów, co wiąże się bezpośrednio z odzyskaniem płodności przez mężczyzn.

Należy wskazać, że bezpośrednio po zabiegu podwiązania nasieniowodów u większości pacjentów występuje obrzęk oraz zaczerwienie i ból okolicy nacięcia. Niemniej jednak jest to naturalna reakcja na wazektomię, która wiąże się z interwencją chirurgiczną.

Wazektomii teoretycznie może poddać się każdy mężczyzna. Zabieg przeznaczony jest dla panów, którzy chcą przejąć kontrolę nad planowaniem rodziny. Podwiązanie nasieniowodów bowiem jest najskuteczniejszym sposobem męskiej antykoncepcji. Niemniej jednak metoda ta w Polsce uważana jest za kontrowersyjna z prawnego i etycznego punktu widzenia. Warto wskazać, że podwiązanie nasieniowodów jest zabiegiem odwracalnym. Możliwe jest to przez wykonanie rewazektomii, czyli ponowne udrożnienie nasieniowodów, co skutkuje odzyskaniem płodności przez mężczyzn. Należy jednak podkreślić, że rewazektomia nie zawsze się udaje. Wyniki badań wskazują, że ponowne udrożnienie nasieniowodów i odzyskanie płodności możliwe jest tylko w 30%. Z tego powodu wazektomia polecana jest przede wszytskim mężczyznom, który posiadają już potomstwo i nie planują powiększania rodziny.