Zespół policystycznych jajników to choroba, która dotyka nawet 15% kobiet w wieku rozrodczym. Może utrudniać zajście w ciążę i znacznie obniżać komfort życia. Z tego artykułu dowiesz się: - Czym jest PCOS - Zespół policystycznych jajników - objawy, jakie powinny wzbudzić Twój niepokój - Jakie badania warto wykonać, jeśli podejrzewasz PCOS - Jak leczy się zespół jajników policystycznych - Jaka dieta łagodzi objawy PCOS - Czy można zajść w ciążę chorując na PCOS?
PCOS – co to jest? Czy cierpisz na zespół policystycznych jajników?
Zespół policystycznych jajników (w skrócie: PCOS) jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń i podłożu endokrynologicznym u kobiet. Statystyki medyczne wskazują, że 10-15% kobiet dotkniętych jest tym schorzeniem. Są jednak również dane, według których problem dotyczy nawet 25% kobiet - nie u wszystkich jednak PCOS jest diagnozowany z braku odpowiedniej opieki lekarskiej. Zatem wskazane jest, aby każda kobieta regularnie badała się ginekologicznie - również korzystając z możliwości wykonania USG. Profilaktyczne i rutynowe badania są najlepszym sposobem zachowania zdrowia i stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości na wczesnym etapie choroby.
Głównym powodem występowania zespołu policystycznych jajników są zaburzenia hormonalne, które przyczyniają się z kolei do zaburzenia pracy jajników. W każdym z nich dochodzi do tworzenia się pęcherzyków Graffa, w których co prawda dojrzewa komórka jajowa, jednak nie dochodzi do owulacji. Pęcherzyki obumierają, przekształcając się w torbiele, a uwięziona w nich komórka jajowa nigdy nie trafia do jajowodu, w którym mogłaby połączyć się z plemnikiem.
Jakie są objawy fizyczne i psychiczne zespołu PCOS?
Czym charakteryzuje się zespół policystycznych jajników? Objawy, które powinny skłonić Cię do wizyty u ginekologa to przede wszystkim nieregularne miesiączki i brak miesiączki, nadmiernie skąpe lub obfite krwawienia menstruacyjne, silny zespół napięcia przedmiesiączkowego, a także zaburzenia owulacji.
Chociaż powyższe przypadłości sumarycznie najczęściej wskazują na PCOS, objawy te jeśli występują samodzielnie lub jedynie przez kilka miesięcy mogą być również związane z innymi schorzeniami, takimi jak zaburzenia pracy tarczycy, nadmierny stres, poronienie na wczesnym etapie ciąży i związane z tym zaburzenia hormonalne, a także przyjmowaniem leków.
Co jeszcze może skłaniać do badania w kierunku policystycznych jajników? Objawy takie jak hirsutyzm, czyli nadmiernie owłosienie typu męskiego, najczęściej zlokalizowane na twarzy, brzuchu, klatce piersiowej, a także insulinoodporność. Dodatkowo trądzik, mocno przetłuszczające się włosy, problemy z utrzymaniem masy ciała i otyłość typu brzusznego.
To jednak nie wszystkie zagadnienia, o które pyta w wywiadzie lekarz zajmujący się diagnozowaniem PCOS. Objawy psychiczne są na równi istotne z fizycznymi, a zalicza się do nich skłonność do złego samopoczucia, depresji, zaburzeń lękowych, a nawet rozwijania się choroby afektywnej dwubiegunowej.
Jakie badania należy wykonać, by potwierdzić PCOS?
Jeżeli podejrzewasz u siebie PCOS, jakie badania powinnaś wykonać? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ponieważ nie określono jednolitych kryteriów diagnozowania zespołu policystycznych jajników. Mimo to, przed postawieniem diagnozy większość specjalistów ginekologii i endokrynologii bazuje na wywiadzie i badaniu fizykalnym. Policystyczne jajniki objawiają się szeregiem zmian w organizmie, z których występowanie kilku jednocześnie (np. hirsuityzmu, insulinoodporności i zaburzeń owulacji) najczęściej pozwala na postawienie diagnozy. Jeśli jednak objawy są mniej oczywiste, jak np. nieregularne cykle miesiączkowe i obfite krwawienia, zleca się dodatkowo badania z krwi (TSH, testosteron, prolaktyna, DHEAS, SHBG- białko wiążące hormony płciowe, LH i FSH). Bardzo istotne jest wykluczenie zaburzeń czynności tarczycy (które mogą dawać wiele podobnych do PCOS objawów), hiperprolaktynemię, wrodzony przerost nadnerczy i Zespół Cushinga oraz choroby nowotworowe.
Wywiad lekarski obejmuje także kwestie związane z przyjmowaniem leków o działaniu potencjalnie androgennym, takich jak steroidów anabolicznych, przeciwdrgawkowych, cyklosporyny, leków na nadciśnienie tętnicze oraz blokujących receptory histaminy (szczególnie w terapii wrzodów dwunastnicy i żołądka).
Ze względu na złożony profil choroby, jaką jest PCOS, lekarze powinni być bardzo ostrożni w jej diagnozowaniu. Nigdy nie należy dokonywać oceny badań na własną rękę i pozostawić wyniki do interpretacji specjalistów. Najlepszym zespołem diagnostycznym jest współpraca między ginekologiem i endokrynologiem - pacjentki doświadczające objawów PCOS warto, aby skonsultowały się z lekarzami obu specjalizacji.
Czy można leczyć zespół jajników policystycznych?
Zespół jajników policystycznych leczy się w sposób, który dopasowany jest do indywidualnych potrzeb pacjentki. Jeśli stara się ona o zajście w ciążę, lekarz prowadzący skupia się na indukowaniu owulacji. Jeżeli pacjentka nie planuje zajścia w ciążę, ale jej głównym problemem jest nadmierne owłosienie, leczenie obejmuje redukcję androgenów. W czasie trwania terapii antyandrogenowej konieczne jest przyjmowanie środków antykoncepcyjnych, ponieważ absolutnie przeciwwskazane jest zajście w tym czasie w ciążę.
W przypadku leczenia insulinoodporności towarzyszącej PCOS niezbędne jest wdrożenie stosownej diety, sport i prowadzenie regularnego, zdrowego trybu życia. W niektórych przypadkach wskazane jest przyjmowanie metforminy.
Zespół policystycznych jajników – jaka dieta pomoże złagodzić objawy PCOS?
Prawidłowe odżywianie jest niezwykle istotne w leczeniu zespołu policystycznych jajników. Dieta chorej:
- powinna obejmować węglowodany o niskim indeksie glikemicznym
- powinna bazować na węglowodanach złożonych,
- nie może zawierać cukrów prostych (cukier w diecie to nie tylko słodycze, ale również soki owocowe i makaron pszenny).
- powinna być podzielona na małe, regularne posiłki o dobrze zbilansowanych proporcjach odżywczych, a przerwy między poszczególnymi daniami nie mogą przekraczać 3 godzin
- powinna bazować głównie na warzywach, a owoce w tej diecie należy dodawać wyłącznie do głównych posiłków.
Bardzo istotne jest, aby kobieta chorująca na PCOS unikała tłuszczów trans oraz przetworzonych produktów spożywczych, które mogą nasilać objawy insulinoodporności. Warto również zadbać o suplementację, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych - dobrej jakości zestaw witamin dla kobiet będzie dużym wsparciem w łagodzeniu objawów PCOS.
Zespół policystycznych jajników a ciąża – czy to możliwe?
Zespół policystycznych jajników a ciąża w wielu przypadkach nie wykluczają się wzajemnie - warunkiem jest jednak odpowiednia opieka lekarska. Należy pamiętać, że kobiety z PCOS miewają cykle owulacyjne, jednak zdarzają się one zdecydowanie rzadziej, niż u zdrowych kobiet - na przykład raz na kilka miesięcy. Śledząc własne cykle szczególnie pomocny jest domowy test owulacyjny, a także termometr owulacyjny. Jeżeli indukowanie owulacji przeprowadzane jest pod okiem lekarza za pomocą środków hormonalnych, szanse na pozytywny test ciążowy znacznie wzrastają.
Mimo to, kobiety z zespołem policystycznych jajników starające się o dziecko powinny mieć świadomość, że są obarczone większym ryzykiem poronienia i przedwczesnego porodu. Z tego względu bardzo istotne jest dbanie o regularne wizyty lekarskie w czasie ciąży i stosowanie się do wszystkich zaleceń położniczych.
PCOS nie jest wyrokiem, który ostatecznie przekreśla szansę na macierzyństwo i komfortowe życie - nie można jednak zwlekać z jego leczeniem, aby nie doprowadzić do nieodwracalnych efektów zdrowotnych.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
