Oksytocyna – czym jest i za co tak właściwie odpowiada? Czy oksytocyna jest hormonem miłości?

Oksytocyna przez wielu nazywana również "hormonem miłości" odgrywa bardzo ważną rolę nie tylko w naszym organizmie, ale również wpływa na nasze relacje społeczne. Naukowcy w jednym z badań odkryli, że pary na pierwszych etapach romantycznego przywiązania miały znacznie wyższy poziom oksytocyny niż ich niezwiązani rówieśnicy. Jednak oksytocyna jest związana nie tylko z nową miłością. Jest również uwalniana podczas aktywności seksualnej i wiąże się z intensywnością orgazmów. Kojarzona głównie z porodem i laktacją znalazła swoje zastosowanie również w innych dziedzinach medycyny, nie tylko w położnictwie.

Zobacz także artykuł: Szyszynka - czym jest i jakie są jej główne funkcje? Choroby związane z szyszynką

Z naszego artykułu dowiesz się:

• Oksytocyna – podstawowe informacje
• Do czego służy hormon oksytocyny?
• W jakich przypadkach warto dawkować oksytocynę?
• Oksytocyna a poród
• Jakie mogą być potencjalne przeciwskazania do stosowania oksytocyny?
• Inne wykorzystania oksytocyny w medycynie

Oksytocyna – podstawowe informacje

Oksytocyna jest hormonem, który oddziałuje na narządy w organizmie oraz jako neuroprzekaźnik chemiczny w mózgu, kontrolujący kluczowe aspekty układu rozrodczego, w tym poród i laktację, oraz niektóre aspekty ludzkiego zachowania. Oksytocyna jest wytwarzana w podwzgórzu i jest wydzielana do krwiobiegu przez tylną część przysadki mózgowej. Wydzielanie zależy od aktywności elektrycznej neuronów w podwzgórzu – jest uwalniane do krwi, gdy komórki te są pobudzone. Jednak oksytocyna nie wiąże się tylko z porodem. Hormon ten odpowiada też za relacje społeczne.

Do czego służy hormon oksytocyny?

Oksytocyna jest hormonem i neuroprzekaźnikiem, który bierze udział w porodzie i karmieniu piersią (zobacz ofertę laktatorów i wkładek laktacyjnych, w tym również laktator elektryczny). Wiąże się również z empatią, zaufaniem, aktywnością seksualną i budowaniem relacji. Jest czasami określany jako „hormon miłości”, ponieważ poziom oksytocyny wzrasta podczas przytulania i orgazmu. Może również przynosić korzyści w leczeniu wielu stanów, w tym depresji, lęków i problemów jelitowych.
Chociaż oksytocyna kojarzy się przede wszystkim z kobietami, to występuje również w przypadku mężczyzn. Podobnie jak w przypadku kobiet, uwalniana jest do krwiobiegu w trakcie stosunku płciowego. U mężczyzn działanie oksytocyny pomaga w przemieszczaniu plemników. W tym przypadku również wpływa na osiąganie orgazmu i uczucie przywiązania, lecz w drugim przypadku w mniejszej mierze niż u kobiet. 

W jakich przypadkach warto dawkować oksytocynę?

Wstrzyknięcie oksytocyny służy do rozpoczęcia lub poprawy skurczów podczas porodu. Oksytocyna jest również stosowana w celu zmniejszenia krwawienia po porodzie. Może być również stosowany wraz z innymi lekami lub zabiegami w celu zakończenia ciąży. Oksytocyna to lek, który należy do klasy leków zwanych hormonami oksytokowymi. Działanie oksytocyny polega na stymulacji skurczów macicy.

Oksytocyna a poród

Wytwarzanie naturalnie występującej w organizmie oksytocyny pomaga pobudzić skurcz macicy pod koniec ciąży, sygnalizując początek porodu. Wywoływanie porodu oksytocyna jest również często stosowanym zabiegiem. Wytwarzana w laboratorium oksytocyna, zwana Pitocin to lek, który jest stosowany od wielu lat w celu rozpoczęcia lub wzmocnienia skurczów macicy podczas porodu lub zmniejszenia krwawienia po porodzie. Podczas porodu wywoływanego oksytocyną kobieta dostaje syntetyczną oksytocynę dożylnie. Podawana jest ona przez kroplówkę, a dozowanie odbywa się przez pompę infuzyjną. Oksytocyna dawkowanie: Dawka która jest stosowana w leczeniu, w głównej mierze uzależniona jest od wieku i kondycji matki oraz płodu, zaawansowania ciąży i reakcji organizmu. Alternatywnie często podaje się leki, które działają przeciwko oksytocynie, aby powstrzymać przedwczesny poród. Oksytocyna pomaga również stymulować produkcję mleka po urodzeniu.

Badania na ludziach i zwierzętach nad wpływem oksytocyny na więź między matką, a dzieckiem wykazały, że matki o wyższym poziomie tego hormonu, częściej angażują się w czułe zachowania rodzicielskie, w tym:

• częste przytulanie dziecka,
• czuły dotyk,
• śpiewanie lub mówienie do dziecka w określony sposób,
• zachowania pielęgnacyjne i kąpiele.

Niektóre badania sugerują też, że dzieci, które wychowywany są w ten sposób, doświadczają zastrzyku oksytocyny, który sprawia, że szukają więcej kontaktu z matką, co dodatkowo wzmacnia ich więź. Te efekty nie ograniczają się do biologicznych matek. Naukowcy w jednym z badań odkryli, że oksytocyna ma podobny wpływ na matki zastępcze i rodziców adopcyjnych.

Jakie mogą być potencjalne przeciwskazania do stosowania oksytocyny?

Przyspieszanie lub wywoływanie porodu oksytocyną nie zawsze jest dobrym rozwiązaniem. Należy unikać indukcji lub kontynuacji porodu za pomocą oksytocyny, gdy występują następujące stany lub sytuacje:

• nieprawidłowa pozycja płodu,
• nadwrażliwość na oksytocynę
• dysproporcja międzygłowia i miednicy,
• rak szyjki macicy,
• planowa indukcja porodu,
• wcześniactwo płodu,
• zakażenie wirusem opryszczki,
• wieloporód, łożysko przednie,
• zaburzenia sercowo-naczyniowe.

Aby sprawdzić reakcję na oksytocynę można zastosować test oksytocyny zwany testem stresowym, oksytocynowym lub testem OCT. Polega on na podaniu małej dawki oksytocyny, która ma za zadanie wywołać skurcze macicy. Równocześnie kontrolowany jest stan dziecka. Dzięki temu można ocenić stan płodu i jego bezpieczeństwo podczas porodu. Celem testu nie jest doprowadzenie do porodu, choć często tak właśnie się to kończy. 

Inne wykorzystania oksytocyny w medycynie

W ostatnich latach badania naukowe nad wpływem oksytocyny na mózg sugerują, że jej rola wykracza daleko poza poród i laktację. Badania na zwierzętach laboratoryjnych i ludziach sugerują, że „hormon miłości”, czyli oksytocyna odgrywa ważną rolę w nawiązywaniu relacji społecznych i zachowań, takich jak opieka.

Oksytocyna może również mieć właściwości uspakajające i jest promowana jako „cudowny lek”, który może pomóc wzmocnić pozytywne uczucia i umiejętności społeczne, a także rzekomo łagodzić poważne zaburzenia poznawcze, psychiatryczne i behawioralne, w tym depresję, zespół stresu pourazowego (PTSD) i autyzm. Jednak niewiele jest dowodów klinicznych sugerujących, że oksytocyna jest skutecznym leczeniem zaburzeń psychicznych. Badania sugerują, że może to pomóc poprawić umiejętności komunikacyjne u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Psychiatrzy wiążą duże nadzieje z oksytocyną. Dostępne na rynku antydepresanty to tabletki, które tłumią jedynie objawy choroby. Istnieją duże szanse, że oksytocyna w połączeniu z odpowiednią psychoterapią działałaby bezpośrednio na przyczyny zaburzeń psychicznych.