Niedoczynność tarczycy to jedna z często diagnozowanych chorób, polegająca na niewystarczającej produkcji hormonów tarczycy. Jej objawy mają charakter dermatologiczny, neurologiczny, a nawet psychiczny, dlatego też choroba ta nie jest łatwa do zdiagnozowania. Nieleczona może wywołać szereg powikłań, stąd tak ważne jest postawienie prawidłowej diagnozy i rozpoczęcie odpowiedniej terapii.

Z artykułu dowiesz się:

• co to jest niedoczynność tarczycy,
• jakie są objawy niedoczynności tarczycy,
• jakie badania diagnostyczne należy wykonać,
• jak leczyć niedoczynność tarczycy,
• jak niedoczynność tarczycy wpływa na funkcje poznawcze,
• jak tarczyca wpływa na zdrowie psychiczne,
• czym grozi nieleczona niedoczynność tarczycy?

Czytaj także: Choroba Hashimoto - jakie są objawy, przyczyny i leczenie? Co warto wiedzieć o zespole Hashimoto?

Czym jest niedoczynność tarczycy? Przyczyny choroby

Niedoczynność tarczycy to choroba, w przebiegu której tarczyca produkuje zbyt małe ilości hormonów w stosunku do potrzeb organizmu. Najważniejsze hormony tarczycy to trijodotyronina (T3) oraz tyroksyna (T4) - o niedoczynności możemy mówić, gdy ich stężenie jest zbyt niskie. Choroba ta częściej dotyka kobiety niż mężczyzn, pojawiając się wskutek oddziaływania różnych czynników. Przyczyny niedoczynności tarczycy to między innymi:

• choroba Hashimoto,
• stan po operacyjnym usunięciu tarczycy,
• stan po leczeniu jodem promieniotwórczym,
• niedobór tyreotropiny (TSH).

Choroba ta dotyka osoby w różnym wieku, zarówno dzieci, jak i dorosłych czy seniorów.

Objawy niedoczynności tarczycy - jakie sygnały wysyła organizm?

Początkowe objawy niedoczynności nie są specyficzne. Chory odczuwa zmęczenie, jest senny, pojawiają się u niego stany depresyjne interpretowane jako chwilowe obniżenie nastroju. Późniejsze objawy niedoczynności tarczycy to:

• uczucie zimna,
• problemy z koncentracją,
• przyrost masy ciała,
• niskie ciśnienie tętnicze,
• zaparcia,
• suchość skóry,
• zaburzenia miesiączkowania.

Wygląd szyi przy niedoczynności tarczycy także może ulec zmianie - staje się ona szersza. Natomiast twarz przy niedoczynności tarczycy staje się ziemista, na skórze mogą pojawiać się zmarszczki. Niedoczynność tarczycy u mężczyzn czy dzieci daje takie same objawy, jak u dorosłej kobiety, oczywiście z wyłączeniem zaburzeń miesiączkowania. Mogą jednak pojawić się problemy z płodnością oraz innego rodzaju zaburzenia na tle seksualnym. Tymczasem objawy neurologiczne niedoczynności tarczycy to przede wszystkim osłabienie i wiotczenie mięśni, generujące trudności na przykład w utrzymywaniu w dłoni przedmiotów. Choroba ta objawia się niejednoznacznie, przez co w wielu przypadkach diagnoza zostaje postawiona późno.

Niedoczynność tarczycy – badania: TSH, FT4, FT3 i anty-TPO

Jakie badania przy niedoczynności tarczycy należy wykonać? W diagnostyce bardzo istotne jest ustalenie przede wszystkim przyczyny choroby, jednak w pierwszej kolejności zawsze wykonuje się pomiar TSH, FT4 oraz FT3 w surowicy krwi. Badanie to może zostać zlecone przez lekarza rodzinnego, endokrynologa lub ginekologa, jeśli zachodzi podejrzenie niedoczynności tarczycy w ciąży bądź pacjentka uskarża się na problemy z zajściem w nią. Warto wykonywać je regularnie, zwłaszcza w przypadku pacjentów będących w grupie ryzyka. Wczesne wykrycie niedoczynności tarczycy pozwala podjąć odpowiednie kroki jak najszybciej, zanim jeszcze objawy dadzą o sobie znać. Istotne jest również zbadanie ilości przeciwciał anty-TPO, gdyż badanie to pomaga ustalić, czy za niedoczynność tarczycy odpowiada choroba Hashimoto. Ponadto lekarz może zlecić badanie USG tarczycy - najczęściej przeprowadza je endokrynolog lub radiolog.

Leczenie niedoczynności tarczycy - jak przywrócić równowagę hormonalną i dobre samopoczucie?

Leczenie niedoczynności tarczycy należy rozpocząć jak najszybciej - bez niego trudno bowiem pacjentowi funkcjonować zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Niedoczynność tarczycy leczy się lewotyroksyną syntetyczną. Należy przyjmować ją w określonych dawkach, zgodnie z zaleceniami lekarza. W większości przypadków niedoczynność tarczycy można leczyć ambulatoryjnie, jedynie w sytuacji, gdy pacjent cierpi na choroby współistniejące, lekarz zaleci hospitalizację. Ze względu na to, że niedoczynności tarczycy nie da się całkowicie wyleczyć, pacjenci muszą przyjmować leki już do końca życia, będąc jednocześnie pod opieką endokrynologa. Leki na niedoczynność tarczycy dostępne są za okazaniem recepty lekarskiej. Coraz większą popularnością cieszą się też terapie wspomagające, w tym między innymi jodek potasu. Niemniej jednak szczegóły terapii zawsze trzeba ustalić z lekarzem prowadzącym. Co ważne, nawet subkliniczna niedoczynność tarczycy, czyli choroba o stosunkowo łagodnym przebiegu, wymaga odpowiedniego leczenia, gdyż objawy w każdym momencie mogą się nasilić.

Niedoczynność tarczycy a funkcje poznawcze - problemy z koncentracją i pamięcią

Niedoczynność tarczycy to podstępna choroba, w której przebiegu pacjent może mieć problemy z koncentracją i pamięcią. Objaw ten, zwłaszcza u starszych osób, bywa mylony z demencją lub chorobą Alzheimera, natomiast u młodszych wiązany jest ze stresującym trybem życia i przewlekłym zmęczeniem. Dlatego też, jeśli ma on charakter dominujący, opóźnia postawienie właściwej diagnozy.

Tarczyca a psychika - wpływ niedoczynności na zdrowie psychiczne

Niedoczynność tarczycy nie pozostaje bez wpływu na zdrowie psychiczne pacjenta. Początkowo może pojawić się lekkie obniżenie nastroju, które mylone jest na przykład z jesienną chandrą czy przesileniem wiosennym. Z czasem jednak stany depresyjne zaczynają przybierać na sile. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu, stąd pojawiają się problemy natury psychicznej. Osoby chore wycofują się z życia społecznego, są apatyczne, niechętnie nawiązują nowe kontakty. Przy niedoczynności tarczycy pojawia się złość, która momentami może nawet przeradzać się w agresję.

Czym grozi nieleczona niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to choroba, którą trzeba leczyć, gdyż nie tylko utrudnia ona codzienne funkcjonowanie, lecz również sieje spustoszenie w organizmie. Nieleczona niedoczynność tarczycy powoduje:

• nadmierny przyrost masy ciała,
• zwiększenie ryzyka choroby układu sercowo-naczyniowego,
• trudne do wyleczenia zmiany skórne,
• depresję,
• nasilone wypadanie włosów.

Obecnie leki na niedoczynność tarczycy można nabyć w niemal każdej aptece, problemem nie jest również dobranie odpowiedniej dawki w zależności od indywidualnych predyspozycji pacjenta. Jeśli zauważymy u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Zleci on wykonanie badań, a w razie potrzeby wyda skierowanie do lekarza endokrynologa. Niedoczynność tarczycy czasami bywa diagnozowana przypadkowo, na przykład u kobiet w ciąży, podczas badań rutynowych. Wtedy też konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, gdyż w przeciwnym razie skutki mogą być dotkliwe nie tylko dla kobiety, lecz również dla rozwijającego się płodu.