Wydzielanie potu to naturalna i bardzo potrzebna funkcja organizmu, dzięki której możliwe jest utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. Wszyscy pocimy się w sytuacji, gdy jest nam gorąco lub gdy uprawiamy sport. Zdarza się jednak, że pocenie nie jest związane z czynnikami zewnętrznymi, lecz występuje ustawicznie. Ta uciążliwa i krępująca przypadłość to nadpotliwość. Jak sobie z nią radzić?
Nadpotliwość – przyczyny
W obrębie ludzkiej skóry znajduje się około 3 milionów gruczołów potowych (większość z nich na dłoniach oraz stopach, nieco mniej pod pachami), które odpowiedzialne są za termoregulację. Każdy człowiek produkuje codziennie od kilku mililitrów do nawet kilku litrów potu. Ilość ta zależy od trybu życia, temperatury otoczenia oraz indywidualnych reakcji danego organizmu. Trudno jest określić normę wydzielania potu – decydują tutaj subiektywne odczucia danej osoby (dyskomfort i niepewność związana z poceniem). Nadpotliwość (hiperhydroza) spowodowana jest zwiększoną aktywnością gruczołów potowych, które produkują więcej potu niż jest to konieczne dla utrzymania prawidłowej temperatury ciała. Nadmierne pocenie ma zazwyczaj charakter miejscowy (np. obejmuje tylko dłonie, stopy czy pachy), zdarzają się jednak również przypadki, gdy dotyczy całego ciała. Problem nadpotliwości może wywoływać szereg czynników:
- stres (w sytuacji zdenerwowania najczęściej pocą się dłonie, ale też pachy)
- niewłaściwa dieta (dużo słonych lub pikantnych potraw)
- nadmiar kofeiny
- palenie papierosów
- niektóre leki
- geny
Nadmierne pocenie jako objaw choroby
Nadpotliwość może mieć też tzw. charakter wtórny, czyli związany z innymi dolegliwościami. Nadmierne pocenie jest wówczas jednym z objawów (nigdy jedynym). Najczęściej towarzyszy chorobom takim jak:
- grypa i inne choroby, w których występuje gorączka
- nadczynność tarczycy (inne symptomy to utrata masy ciała, ogólne osłabienie, kołatanie serca, rozdrażnienie)
- cukrzyca (poty występują przy nagłym spadku cukru)
- gruźlica (inne objawy to kaszel, podwyższona temperatura, utrata masy ciała, osłabienie)
- choroba Parkinsona (objawia się przede wszystkim drżeniem mięśni, sztywnością i spowolnieniem ruchów)
- nowotwory układu limfatycznego (pocenie występuje w nocy, inne symptomy to brak apetytu, osłabienie, powiększone węzły chłonne)
- pocenie się może być objawem zawału serca (jeśli towarzyszy mu ból w klatce piersiowej, duszność i uczucie niepokoju)
Z problemem nadpotliwości zmagają się też osoby otyłe, dla których każdy ruch jest sporym wysiłkiem. Organizm wówczas męczy się i przegrzewa.
Sposoby na nadpotliwość
Aby zlikwidować problem nadmiernego pocenia należy przede wszystkim ustalić jego przyczyny. Jeżeli oprócz nadpotliwości obserwujemy inne niepokojące symptomy (np. bóle, osłabienie, chudnięcie, kołatanie serca, zaczerwienie, swędzenie i łuszczenie skóry), niezwłocznie wybierzmy się do lekarza. Jeśli problem nadmiernego pocenia ma podłoże emocjonalne, warto na początek sięgnąć po łagodne środki uspokajające i spróbować technik relaksacyjnych. Gdy to nie przyniesie efektów, trzeba zasięgnąć porady lekarza. Jeśli natomiast nadmierne pocenie ma charakter pierwotny (występuje jako jedyny objaw, zatem nie ma podłoża chorobowego), wówczas do wyboru mamy kilka sposobów na pozbycie się kłopotu:
- Preparaty na bazie chlorku glinu, który stopniowo hamuje wydzielanie potu. Środki te dostępne są bez recepty w kulce (np. Etiaxil), w sprayu, w kremie, żelu, a nawet w płynie (np. Antidral). Na początku kuracji należy je stosować codziennie, później nie więcej niż 3 razy w tygodniu (przestrzeganie tych zaleceń jest ważne, ponieważ chlorek glinu może wywołać podrażnienia). Nie wolno stosować ich na świeżo wydepilowanej skórze ani przed wyjściem na plażę lub do solarium. Efekty zauważalne są w ciągu 3-4 dni od pierwszego użycia. Nie jest prawdą, że antyperspiranty powodują zaburzenie termoregulacji, ponieważ działają jedynie miejscowo, a gruczoły potowe znajdują się na całej powierzchni skóry
- Puder z metenaminą (pomocny w przypadku nadmiernej potliwości stóp i dłoni)
- Specjalne żele pod prysznic zapewniające dłuższe uczucie świeżości (np. Medispirant)- pomocne w przypadku nadmiernej potliwości na całym ciele
- Ziołowe tabletki na bazie szałwii, skrzypu, pokrzywy i melis y (np. Perpsiblock) – dostępne bez recepty
- Ziołowe kąpiele z szałwii, brzozy lub kory dębu (pomocne zwłaszcza w przypadku zwiększonej potliwości stóp)
- Doustne środki farmakologiczne dostępne na receptę (należy zgłosić się do dermatologa), które hamują wydzielanie potu
- Wstrzykiwanie toksyny botulinowej w problematyczne miejsca (np. dłonie). Działanie botoksu polega na (odwracalnym) porażeniu zakończeń nerwowych, które stymulują gruczoły potowe. Zabieg ten jest dość kosztowny i należy go powtarzać co pół roku
- Laserowe usuwanie gruczołów potowych – jednorazowy zabieg, który trwale usuwa problem nadmiernej potliwości danej części ciała (np. pach), stosowany w sytuacji, gdy mniej inwazyjne metody nie przynoszą spodziewanego efektu
Walcząc z problemem nadmiernego pocenia, nie wolno zapominać o higienie osobistej. Pot sam w sobie jest bezwonny i dopiero jego kontakt ze znajdującymi się na skórze bakteriami wywołuje przykry zapach. Dlatego tak ważne jest, by brać prysznic dwa razy dziennie (lub częściej, jeśli jest taka potrzeba i możliwość). Lepiej unikać ciepłych kąpieli, które stymulują pracę gruczołów potowych. Pamiętać należy także o depilacji pod pachami, ponieważ na owłosionych partiach ciała łatwiej gromadzi się pot oraz drobnoustroje. Nie bez znaczenia są też ubrania, jakie nosimy. Wybierajmy te przewiewne, najlepiej z bawełny. Jeśli pocą nam się stopy, nie zapominajmy o wkładkach do butów, które pochłaniają wilgoć. Na rynku dostępne są też specjalne skarpetki zrobione z bawełny lub wiskozy bambusowej, z dodatkiem antybakteryjnego srebra lub alg morskich.
