Luteina nie jedno ma imię… Przede wszystkim spotykana jest jako potoczna nazwa żeńskiego hormonu płciowego pełniącego wiele ważnych funkcji w kobiecym organizmie. Luteina występuje również pod postacią syntetycznych leków oraz suplementów diety, których zastosowanie diametralnie się różni. Podstawowe funkcje oraz występowanie luteiny opisane zostało poniżej.
Czym jest luteina?
Luteina to potoczna nazwa progesteronu, hormonu produkowanego przez ciałko żółte w jajniku oraz przez łożysko. Za produkcję progesteronu odpowiedzialna jest również kora nadnerczy (produkcja hormonu odbywa się w warstwie pasmowatej i siatkowatej kory) i środkowy układ nerwowy.
Luteina odpowiada za szereg procesów fizjologicznych m.in. za comiesięczne jajeczkowanie oraz przemianę błon śluzowych macicy, dzięki czemu możliwe jest zagnieżdżenie się zygoty. Luteina związana jest również z regulacją temperatury ciała w organizmie. Dlatego mierząc temperaturę codziennie rano, można dowiedzieć się czy owulacja miała już miejsce.
W jaki sposób sprawdzić poziom luteiny w organizmie?
O stężeniu progesteronu w organizmie kobiety decyduje przede wszystkim faza cyklu miesiączkowego. W pierwszej fazie poziom luteiny jest dość niski. Dzieje się tak, ponieważ w początkowym okresie cyku ważniejszy jest estrogen, który odpowiada za owulację.
Poziom luteiny zaczyna wzrastać bezpośrednio przed jajeczkowaniem. Najwyższe stężenie zwykle odnotowuje się pomiędzy 20 a 22 dniem cyklu. Jeżeli w tym czasie doszło do zapłodnienia, organizm będzie kontynuował wytwarzanie progesteronu, ponieważ odgrywa on ważą rolę w okresie ciąży. Jeśli nie doszło do połączenia komórki jajowej z plemnikiem, poziom hormonu zacznie ponownie spadać i około 27 dnia cyklu pojawia się miesiączka.
W celu ustalenia poziomu progesteronu należy wykonać badania hormonalne. Można to zrobić w laboratorium, pobierając próbkę krwi. Niski poziomu hormonu może być spowodowany zespołem policystycznych jajników, cukrzycą, narażeniem na długotrwały stres lub złą dietą.
Kiedy należy brać luteinę?
Luteinę stosuje się w stanach niedoboru, których objawami są zaburzenia cyklu miesiączkowego, brak owulacji oraz krwawienia maciczne. Lek występuje w formie tabletek lub globulek dopochwowych. Luteina tabletki, jak i globulki są przepisywane przez lekarza i to on decyduje o jego dawkowaniu.
Zbyt niski poziom progesteronu często powiązany jest ze zbyt wysokim poziomem estrogenów w organizmie. Brak równowagi między tymi dwoma hormonami może prowadzić do wystąpienia dolegliwości charakterystycznych dla okresu przekwitania. Są to przede wszystkim rozdrażnienie, huśtawki nastrojów oraz problemy skórne. Kobiety z niskim progesteronem mogą mieć problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała. Luteina stabilizuje poziom glukozy we krwi, dlatego przy niedoborze hormonu, wahania poziomu insuliny mogą powodować pojawienie się dodatkowych kilogramów.
Luteina stosowana jest również jako naturalny filtr, który chroni oczy przed promieniowaniem UV. Jeśli organizm nie wytwarza wystarczająco dużo hormonu, może dojść do zwyrodnienia plamki żółtej w oku. Luteina na oczy stosowana jest profilaktycznie u osób, u których występują tego typu dolegliwości wzrokowe.
Jakie są przeciwwskazania do leczenia luteiną?
Przeciwwskazaniem do stosowania luteiny jest karmienie piersią, krwawienie maciczne lub jeśli istnieje jakakolwiek nadwrażliwość na substancję czynną bądź pomocniczą. Lekarz nie wypisze również recepty, jeśli występują lub występowały:
- zakrzepica żylna lub tętnicza,
- zatorowość płucna,
- zaburzenia czynności wątroby,
- żółtaczka cholestatyczna,
- nowotwór piersi lub narządów rodnych,
- zespół Rotora i zespół Dubin-Johnsona
- choroby powodujące zatrzymanie płynów w organizmie takie jak astma, padaczka, migrena, zaburzenia czynności nerek lub serca, cukrzyca lub insulinooporność.
Przeciwskazania do leczenia estrogenem występują także u osób ze zdiagnozowaną depresją palaczy oraz kobiet w wieku powyżej 35 lat.
Jak należy dawkować luteinę?
O dawkowaniu leku zawsze decyduje lekarz prowadzący. W przypadku zaburzeń cyklu miesiączkowego lekarz może zalecić przyjmowanie luteiny podjęzykowo przez 3-6 kolejnych cyklów w dawce 50 mg 3-4 razy na dobę. Luteina dopochwowa stosowana jest w dawce 25 do 50 mg progesteronu dwa razy na dobę w drugiej fazie cyklu miesiączkowego przez 10-12 dni. W próbie progesteronowej stosowanej najczęściej przy diagnozowaniu wtórnego braku miesiączki progesteron stosuje się dopochwowo w dawce 50 mg dwa razy na dobę przez 5-7 dni. Po kilku dniach przyjmowania progesteronu, odstawia się go i oczekuje krwawienia, które powinno pojawić się w ciągu 3-7 dni.
Przy poronieniach nawykowych i zagrażających oraz w cyklach bezowulacyjnych i indukowanych zalecana dawka luetiny wynosi 100 mg od 3 do 4 razy na dobę.
Luteina cena: koszt leku zależy od rodzaju refundacji określonego przez lekarza na recepcie. Przykładowo 30 tabletek 100 mg w cenie 54 zł (odpłatność 100%), po refundacji może kosztować nawet 6 zł.
Jakie są skutki uboczne związane z leczeniem luteiną?
Luteina, jak każdy lek hormonalny, może wywołać działania niepożądane. W trakcie terapii mogą pojawić się lęki oraz stany depresyjne, dlatego u osób ze zdiagnozowaną depresją, przyjmowanie luteiny może nasilić jej objawy.
Luteina - skutki uboczne:
- zwiększona senność,
- zaburzenia koncentracji,
- zawroty głowy,
- zatrzymanie płynów w organizmie.
Czy luteinę należy brać w ciąży?
Luteina w ciąży pełni kilka bardzo ważnych funkcji - przygotowuje błonę śluzowej macicy do zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej. Odpowiada również za utrzymanie ciąży do momentu wytworzenia się łożyska. Hamuje także skurcze macicy, co ma zapobiec poronieniu lun przedwczesnemu porodowi.
Podczas okresu ciąży poziom estrogenu wzrasta prawie stukrotnie. Dopiero przed samym porodem poziom hormonu spada, co jest sygnałem dla organizmu do rozpoczęcia akcji porodowej. Luteina, jako produkt naturalny, wywołuje mniej działań niepożądanych niż produkty syntetyczne. W przypadku niedoboru hormonu w początkowej fazie ciąży, powinno się przyjmować tabletki doustne lub podjęzykowe. Z kolei hormon w wersji dopochwowej zaleca się przyjmować w późniejszych etapach, aby zapobiec przedwczesnemu porodowi.
Luteina jest zalecana w sytuacjach, gdy u ciężarnej kobiety występują krwawienia, bóle brzucha lub ryzyko poronienia. Jeśli w historii wystąpiło już poronienie lekarz prowadzący może przepisać lek profilaktycznie od około 16. tygodnia ciąży. U kobiet z niewydolnością szyjki macicy luteinę stosuje się od 23. tygodnia ciąży.
Polecane suplementy z luteiną
Luteina bez recepty jest suplementem diety stosowanym w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej oka. Głównym źródłem luteiny są rośliny: szpinak, jarmuż gotowany, natka pietruszki, brukselka, sałata, szczypiorek, kabaczek, awokado, brokuł, marchewka karotka oraz żółtko jaja. Suplementy diety na wzmocnienie wzroku to preparaty zawierające korzystne dla narządu oka substancje. Oprócz luteiny w składzie można znaleźć zeaksantynę, nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, witaminy (A, C, E i z grupy B) oraz minerały (cynk, mangan, miedź, selen). Naturalne antyoksydanty, które występują w preparatach dostępnych na rynku, zwalczają wolne rodniki, które mają negatywny wpływ na oczy.
