Kolagen – czym jest, jakie ma właściwości i jak wpływa na zdrowie?

Kolagen to substancja naturalnie występująca w organizmie człowieka, będąca budulcem wielu narządów. Z wiekiem jednak zdolność do jego produkcji spada, czego objawem są zmarszczki, problemy ze stawami i kłopoty z krążeniem.

Kolagen – co to jest?

Kolagen to produkowane przez organizm białko, stanowiące około 30% wszystkich białek ludzkich, a jednocześnie będące jednym z głównych składników tkanki łącznej. Kolagen jest swoistym spoiwem, które łączy ze sobą komórki – jest on budulcem skóry, kości, zębów, ścięgien, chrząstek, naczyń krwionośnych czy rogówek oka. Kolagen nie bez powodu nazywany jest białkiem młodości – substancja ta wspomaga między innymi:

• utrzymanie gładkości, elastyczności, dobrego napięcia i nawilżenia skóry,
• prawidłowe funkcjonowanie stawów bez dolegliwości bólowych,
• szybsze gojenie się ran oraz zrastanie złamanych kości,
• zachowanie elastyczności naczyń krwionośnych, co usprawnia krążenie krwi.

Kolagen chroni również narządy wewnętrzne, takie jak nerki, żołądek czy wątroba, tworząc wokół nich warstwę zabezpieczającą. Kolagen odgrywa też istotną rolę w układzie immunologicznym, wspierając obronę organizmu przed drobnoustrojami, toksynami oraz komórkami rakowymi.

Jednak wraz z wiekiem obniża się zdolność organizmu do produkcji kolagenu – oznacza to, że w pewnym momencie więcej komórek kolagenu obumiera, niż jest wytwarzanych. To naturalny proces, ale może zachodzić już w stosunkowo młodym wieku – jeszcze przed 30. rokiem życia. Co więcej, szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak stres, toksyny, promieniowanie słoneczne czy zanieczyszczenie powietrza, mogą wpływać na jego nasilenie.

Jakie są objawy ubytku kolagenu? Najbardziej są one widoczne na twarzy i szyi, gdzie zaczynają pojawiać się oznaki starzenia, charakterystyczne dla cery dojrzałej – skóra staje się sucha i wiotka, a na jej powierzchni powstają zmarszczki czy bruzdy. Zmniejszenie ilości kolagenu w organizmie może przejawiać się także osłabieniem i łamliwością włosów. W pewnym momencie pojawiają się również bóle stawów i problemy z krążeniem.

Na co wpływa kolagen?

Kolagen wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i trawiennego, przebieg procesów metabolicznych oraz kondycję stawów.

Kolagen w jedzeniu ‒ gdzie go znajdziemy?

Poziom kolagenu w organizmie jest uzależniony nie tylko od wieku, ale też stosowanej diety. Kolagen znajdziemy między innymi w:

• żelatynie spożywczej,
• galaretkach,
• kurzych łapkach,
• podrobach.

Choć produkty te zawierają kolagen, przez co są polecane na przykład chorym na reumatoidalne zapalenie stawów, nie należy spożywać ich w nadmiarze. Ograniczyć należy przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego o dużej zawartości tłuszczu, które przyczyniają się wzrostu stężenia cholesterolu i mają szkodliwy wpływ na układ krążenia. Kolagen znajdziemy także w produktach zawierających koenzym Q10 – roślinach strączkowych, rybach i kiełkach pszenicy.

Dietę warto uzupełnić również o produkty bogate w witaminę C, która zwiększa wytwarzanie kolagenu i ujędrnia skórę, oraz witaminę E, przeciwdziałającą sieciowaniu i sztywnieniu włókien kolagenowych. Bardzo istotny jest też sposób przygotowywania potraw – zaleca się, by zamiast grillowania czy smażenia wybierać gotowanie. Nie powinniśmy przy tym zapominać o odpowiednim nawodnieniu organizmu – zgodnie z rekomendacjami dietetyków powinniśmy wypijać od 1,5 do 2 litrów płynów każdego dnia.

Suplementy z kolagenem – jaki wybrać?

Doskonałym sposobem na zwiększenie poziomu kolagenu w organizmie jest przyjmowanie suplementów, które są łatwo dostępne w aptekach. Ważnymi kryteriami, jakimi należy się kierować przy doborze preparatu, są typ i klasa kolagenu. Pod tym względem wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje kolagenu:

• kolagen typu I ‒ stanowi aż 90% białek kolagenowych, dlatego jest najbardziej wartościowy dla organizmu. Kolagen typu I jest składnikiem budulcowym skóry i więzadeł oraz nadaje wytrzymałość tkance łącznej;
• kolagen typu II ‒ zapewnia elastyczność ścięgnom i wpływa na jakość ich struktury. Sprawdza się zwłaszcza w przypadku osób, które mają problem ze stawami lub chcą zwiększyć ich ruchomość.

Do wyboru mamy różne preparaty – kolagen na stawy narażone na obciążenia przez choroby, nadwagę lub wyczynowe uprawianie sportu, kolagen w tabletkach poprawiający kondycję skóry, włosów i paznokci czy witaminowe suplementy z kolagenem wspierające funkcjonowanie całego organizmu. Szczególnie polecany jest kolagen rybi, który pozyskuje się ze skóry i łusek ryb morskich: tuńczyka, rekina żarłacza czy dorsza. Kolagen morski ma strukturę podobną do kolagenu ludzkiego i cechuje się wysoką przyswajalnością. Warto, by wybrany przez nas preparat zawierał także witaminę C i kwas hialuronowy, które dodatkowo stymulują produkcję kolagenu.

Kolagen – skutki uboczne

Podczas suplementacji kolagenu mogą wystąpić skutki uboczne, takie jak reakcja alergiczna, nadwrażliwość na niektóre składniki odżywcze, ogólne osłabienie, bóle mięśni, stawów, problemy z wypróżnianiem, kwaśny oddech czy nieprzyjemny posmak w ustach. Działania niepożądane zwykle pojawiają się jednak u osób, które nie przestrzegają zaleceń dotyczących dawkowania – przyjmuje się, że maksymalna dawka wynosi 4000 mg na dobę. W razie wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych należy zrezygnować z przyjmowania kolagenu.

Kolagen to wytwarzane przez organizm białko, które wpływa na kondycję skóry, pracę stawów czy funkcjonowanie układu krążenia. Choć z biegiem czasu jego produkcja zaczyna spadać, możemy zadbać o utrzymanie wysokiego poziomu kolagenu w organizmie – zarówno stosując odpowiednią dietę, jak i przyjmując zawierające tę substancję suplementy.