Kolagen – czym jest, jakie ma właściwości i na co pomaga?

Kolagen – co to jest?

Kolagen to produkowane przez organizm białko, stanowiące około 30% wszystkich białek ludzkich, a jednocześnie będące jednym z głównych składników tkanki łącznej. Kolagen jest swoistym spoiwem, które łączy ze sobą komórki – jest on budulcem skóry, kości, zębów, ścięgien, chrząstek, naczyń krwionośnych czy rogówek oka. Kolagen nie bez powodu nazywany jest białkiem młodości – substancja ta wspomaga między innymi:

• utrzymanie gładkości, elastyczności, dobrego napięcia i nawilżenia skóry,
• prawidłowe funkcjonowanie stawów bez dolegliwości bólowych,
• szybsze gojenie się ran oraz zrastanie złamanych kości,
• zachowanie elastyczności naczyń krwionośnych, co usprawnia krążenie krwi.

Kolagen chroni również narządy wewnętrzne, takie jak nerki, żołądek czy wątroba, tworząc wokół nich warstwę zabezpieczającą. Kolagen odgrywa też istotną rolę w układzie immunologicznym, wspierając obronę organizmu przed drobnoustrojami, toksynami oraz komórkami rakowymi.

Jednak wraz z wiekiem obniża się zdolność organizmu do produkcji kolagenu – oznacza to, że w pewnym momencie więcej komórek kolagenu obumiera, niż jest wytwarzanych. To naturalny proces, ale może zachodzić już w stosunkowo młodym wieku – jeszcze przed 30. rokiem życia. Co więcej, szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak stres, toksyny, promieniowanie słoneczne czy zanieczyszczenie powietrza, mogą wpływać na jego nasilenie.

Kolagen - na co pomaga?

Kolagen wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i trawiennego, przebieg procesów metabolicznych oraz kondycję stawów. Poniżej tabelka, która przedstawia na co pomaga kolagen: 

Kolagen w jedzeniu ‒ gdzie go znajdziemy?

Poziom kolagenu w organizmie jest uzależniony nie tylko od wieku, ale też stosowanej diety. Kolagen znajdziemy między innymi w:

• żelatynie spożywczej,
• galaretkach,
• kurzych łapkach,
• podrobach.

Choć produkty te zawierają kolagen, przez co są polecane na przykład chorym na reumatoidalne zapalenie stawów, nie należy spożywać ich w nadmiarze. Ograniczyć należy przede wszystkim produkty pochodzenia zwierzęcego o dużej zawartości tłuszczu, które przyczyniają się wzrostu stężenia cholesterolu i mają szkodliwy wpływ na układ krążenia. Kolagen znajdziemy także w produktach zawierających koenzym Q10 – roślinach strączkowych, rybach i kiełkach pszenicy.

Dietę warto uzupełnić również o produkty bogate w witaminę C, która zwiększa wytwarzanie kolagenu i ujędrnia skórę, oraz witaminę E, przeciwdziałającą sieciowaniu i sztywnieniu włókien kolagenowych. Bardzo istotny jest też sposób przygotowywania potraw – zaleca się, by zamiast grillowania czy smażenia wybierać gotowanie. Nie powinniśmy przy tym zapominać o odpowiednim nawodnieniu organizmu – zgodnie z rekomendacjami dietetyków powinniśmy wypijać od 1,5 do 2 litrów płynów każdego dnia.

Suplementy z kolagenem – jaki wybrać?

Doskonałym sposobem na zwiększenie poziomu kolagenu w organizmie jest przyjmowanie suplementów, które są łatwo dostępne w aptekach. Ważnymi kryteriami, jakimi należy się kierować przy doborze preparatu, są typ i klasa kolagenu. Pod tym względem wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje kolagenu:

• kolagen typu I ‒ stanowi aż 90% białek kolagenowych, dlatego jest najbardziej wartościowy dla organizmu. Kolagen typu I jest składnikiem budulcowym skóry i więzadeł oraz nadaje wytrzymałość tkance łącznej;
• kolagen typu II ‒ zapewnia elastyczność ścięgnom i wpływa na jakość ich struktury. Sprawdza się zwłaszcza w przypadku osób, które mają problem ze stawami lub chcą zwiększyć ich ruchomość.

Do wyboru mamy różne preparaty – kolagen na stawy narażone na obciążenia przez choroby, nadwagę lub wyczynowe uprawianie sportu, kolagen w tabletkach poprawiający kondycję skóry, włosów i paznokci czy witaminowe suplementy z kolagenem wspierające funkcjonowanie całego organizmu. Szczególnie polecany jest kolagen rybi, który pozyskuje się ze skóry i łusek ryb morskich: tuńczyka, rekina żarłacza czy dorsza. Kolagen morski ma strukturę podobną do kolagenu ludzkiego i cechuje się wysoką przyswajalnością. Warto, by wybrany przez nas preparat zawierał także witaminę C i kwas hialuronowy, które dodatkowo stymulują produkcję kolagenu.

Kolagen – skutki uboczne

Najpopularniejsze skutki uboczne: 

• Problemy żołądkowo-jelitowe – niektóre osoby mogą odczuwać wzdęcia, zgagę, uczucie ciężkości lub biegunki po spożyciu kolagenu, zwłaszcza w formie hydrolizatu.
  
• Reakcje alergiczne – rzadko, ale możliwe są objawy alergii (wysypka, świąd, obrzęk), szczególnie przy suplementach pochodzenia zwierzęcego (np. rybiego lub wieprzowego).
  
• Nieprzyjemny posmak lub zapach – kolagen, szczególnie w proszku, może mieć charakterystyczny, dla niektórych uciążliwy smak lub zapach.
  
• Zaburzenia wchłaniania innych substancji – przyjmowanie dużych dawek kolagenu może teoretycznie wpływać na przyswajanie innych aminokwasów lub leków.
  
• Interakcje z lekami – choć rzadko opisywane, warto skonsultować się z lekarzem, jeśli przyjmujesz leki na stałe.
  
• Niepotwierdzone bezpieczeństwo w ciąży i laktacji – brak jednoznacznych badań potwierdzających bezpieczeństwo stosowania kolagenu u kobiet w ciąży i karmiących.
  

Podczas suplementacji kolagenu mogą wystąpić skutki uboczne, takie jak reakcja alergiczna, nadwrażliwość na niektóre składniki odżywcze, ogólne osłabienie, bóle mięśni, stawów, problemy z wypróżnianiem, kwaśny oddech czy nieprzyjemny posmak w ustach. Działania niepożądane zwykle pojawiają się jednak u osób, które nie przestrzegają zaleceń dotyczących dawkowania – przyjmuje się, że maksymalna dawka wynosi 4000 mg na dobę. W razie wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych należy zrezygnować z przyjmowania kolagenu.

Kolagen to wytwarzane przez organizm białko, które wpływa na kondycję skóry, pracę stawów czy funkcjonowanie układu krążenia. Choć z biegiem czasu jego produkcja zaczyna spadać, możemy zadbać o utrzymanie wysokiego poziomu kolagenu w organizmie – zarówno stosując odpowiednią dietę, jak i przyjmując zawierające tę substancję suplementy.