Iwermektyna to substancja, która dotychczas stosowana była głównie w leczeniu chorób pasożytniczych i trądziku różowatego. Jednak wraz z wybuchem pandemii COVID-19 znalazła się też w obrębie zainteresowań naukowców poszukujących preparatu skutecznego w terapii zakażenia wirusem SARS-CoV-2.
Iwermektyna została odkryta w latach 70. To mieszanina dwóch wielofunkcyjnych organicznych związków chemicznych pochodzenia półsyntetycznego – jest pochodną awermektyny, wykrytej w glebie jako produkt metabolitu bakterii glebowych Streptomyces avermitilis. Iwermektyna jest stosowana wewnętrznie jako lek przeciwpasożytniczy zarówno u ludzi, jak i u zwierząt oraz zewnętrznie przede wszystkim w terapii świerzbu, wszawicy oraz trądziku różowatego. Obecnie w Polsce iwermektyna jest dopuszczona do obrotu jedynie w postaci kremu na trądzik do stosowania zewnętrznego, dostępnego wyłącznie na receptę.
Pierwsze doniesienia na temat przydatności iwermektyny w leczeniu COVID-19 pojawiły się już wiosną 2020 roku. We wcześniejszych badaniach laboratoryjnych iwermektyna wykazywała skuteczność w zwalczaniu niektórych wirusów – w tym wirusów grypy, HIV-1, wirusa dengi czy wirusa Zika. Naukowcy z australijskiego Monash University postanowili więc sprawdzić, czy substancja ta będzie pomocna także w walce z chińskim koronawirusem.
W przeprowadzonych przez nich badaniach laboratoryjnych okazało się, że iwermektyna wykazała działanie inhibicyjne dla wirusa SARS-CoV-2 – czyli go dezaktywowała – co potwierdziła Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA). Pojedyncza dawka leku była w stanie nie tylko zatrzymać namnażanie wirusa, ale również niemal całkowicie go wyeliminować w ciągu zaledwie 48 godzin.
Wciąż jednak nie jest jasny mechanizm działania iwermektyny na koronawirusa. Zdaniem badaczy może mieć to związek z zakłóceniem jego zdolności do hamowania naturalnych mechanizmów komórki, która powinna go zwalczać. Wyzwanie dla naukowców stanowi też ustalenie skutecznej w leczeniu COVID-19, a zarazem bezpiecznej dla człowieka dawki. Nie wiadomo bowiem, czy dawka zastosowana w przypadku preparatu in vitro, byłaby odpowiednia także dla ludzi.
Wyniki pierwszych badań nad działaniem iwermektyny na wirusa SARS-CoV-2 są obiecujące. W dalszym ciągu jednak zbyt wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi – a tych pomogłyby udzielić wyłącznie badania kliniczne. W związku z tym FDA ostrzega przed przyjmowaniem tego leku w przypadku stwierdzenia COVID-19. Wiele osób poszukiwało bowiem iwermektyny lub preparatów zawierających tę substancję w sieci. Podobne zainteresowanie swego czasu wzbudzał Viregyt K, lek łagodzący objawy choroby Parkinsona i stosowany w leczeniu grypy typu A, którego substancją czynną jest chlorowodorek amantadyny.
Zanim jednak iwermektyna zostanie uznana za skuteczny lek na COVID-19 – o ile oczywiście tak się stanie – powinna być stosowana wyłącznie w określonych przypadkach.
Zastosowanie
iwermektyny |
Choroba |
Preparat |
Zewnętrzne |
Świerzb |
Kremy z 1% iwermektyną |
Wszawica |
Lotion z iwermektyną |
|
Trądzik różowaty |
Krem z iwermektyną (dostępny w
Polsce) |
|
Wewnętrzne |
Świerzb |
Preparaty doustne w formie tabletek,
których dawkowanie dobiera się na podstawie masy ciała |
Wszawica |
||
Ślepota rzeczna (onchocerkoza) |
||
Strongyloidoza (wywołana węgorkiem
jelitowym) |
||
Filarioza |
Warto w tym miejscu przypomnieć, że aktualnie w Polsce jedyną legalnie dostępną formą iwermektyny jest krem. Leki zawierające iwermektynę w innych postaciach na tę chwilę nie są zarejestrowane w naszym kraju, a tym samym nie są dopuszczone do obrotu.
Krem z iwermektyną to skuteczny środek w walce z trądzikiem różowatym. Iwermektyna, która jest substancją czynną preparatu, ogranicza odpowiedź zapalną oraz przeciwdziała wytwarzaniu i uwalnianiu białek odgrywających istotną rolę w rozwoju stanu zapalnego. Iwermektyna ma również działanie przeciwpasożytnicze i jest toksyczna dla bezkręgowców, w tym nużeńców związanych z patogenezą trądziku różowatego. Krem z iwermektyną jest przeznaczony do stosowania miejscowego na skórę, skąd wchłaniany jest do krwiobiegu.
Iwermektyna wykazuje też dużą skuteczność w przypadku chorób pasożytniczych u zwierząt. W przypadku zwierząt hodowlanych dostępna jest iwermektyna w formie zastrzyków – stosuje się je między innymi u koni czy owiec. Iwermektyna może zostać przepisana także zwierzętom domowym – weterynarze najczęściej decydują się na ten sposób leczenia w razie stwierdzenia pasożytów u psów. Choć każdy weterynarz powinien o tym pamiętać, należy zwrócić uwagę, by dawka preparatu została dobrana do masy ciała oraz rasy psa.
Iwermektyna znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines). Umieszczane są na niej przede wszystkim preparaty, które są powszechnie dostępne i stosunkowo bezpieczne w stosowaniu – czyli nie wywołują zbyt wielu działań niepożądanych. Warto jednak mieć świadomość, że u niektórych pacjentów iwermektyna może powodować skutki uboczne – wśród najczęściej występujących wymienia się biegunkę, nudności, zawroty głowy oraz świąd. Iwermektyna jest uznawana za lek bezpieczny dla ssaków również z uwagi na fakt, że nie przenika ona do płynu mózgowo-rdzeniowego, a resztki preparatu zostają usunięte z organizmu już po około 12 godzinach.
Iwermektyna trafiła na polski rynek stosunkowo niedawno – jak na razie wyłącznie w postaci kremu na trądzik. Jednak iwermektyna to także skuteczna substancja zwalczająca pasożyty oraz niektóre wirusy. Badana jest też przydatność iwermektyny w leczeniu COVID-19, ale zarówno mechanizm działania substancji, jak i jej bezpieczne dawkowanie nie zostały jeszcze ustalone. Z tego powodu przestrzega się przed przyjmowaniem środków zawierających iwermektynę według własnego uznania.
Witamy na blogu apteki internetowej Wapteka.pl, na którym znajdziecie Państwo porady z zakresu zdrowia i medycyny, ułatwiające skuteczne zwalczanie przyczyn oraz objawów różnego rodzaju chorób, schorzeń czy problemów kosmetycznych.
Zapraszamy do lektury!
Informacje zawarte na blogu mają charakter informacyjny i nie stanowią porady medycznej oraz nie powinny zastępować konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.