Słowo haluks oznacza dosłownie koślawy paluch. Jest to choroba zwyrodnieniowa, w wyniku której następuje zniekształcenie stopy charakteryzujące się bocznym odchyleniem palucha. Schorzenie w większości przypadków dotyczy kobiet i może mieć podłoże genetyczne. Nie jest to jedynie problem natury estetycznej - haluksy powodują silny ból i utrudniają chodzenie.
Haluksy – co jest przyczyną zwyrodnienia?
Genetyczna skłonność do haluksów jest źródłem schorzenia w większości, bo aż w 70% przypadków. Odziedziczyć możemy m.in. charakterystyczne rozstawienie kości śródstopia, niewłaściwy kształt stawu śródstopno-paliczkowego, budowę stopy zwaną egipskim kształtem stopy, gdzie duży paluch jest wyraźnie dłuższy od pozostałych, a także nadmierną elastyczność tkanki łącznej. Nie wolno jednak zapominać, że równie istotny wpływ na rozwój deformacji mają czynniki związane z naszym trybem życia. Powstawaniu haluksów sprzyja:
- częste noszenie butów na wysokich obcasach
- nadwaga
- brak ruchu
- płaskostopie
Haluksy – lepiej zapobiegać niż leczyć
Przy chorobie zwyrodnieniowej, jaką są haluksy najważniejsza jest profilaktyka, której główne założenie to po prostu zdrowy tryb życia. Odpowiednio się odżywiając, nie dopuścimy do nadwagi i zminimalizujemy ryzyko rozwoju deformacji. Nie możemy też zapominać o codziennej aktywności fizycznej. Szczególnie polecane są sporty, które nie obciążają stóp, jak pływanie czy jazda na rowerze. Jednak najistotniejsza sprawa to dobrze dobrane, wygodne buty. Unikać należy zarówno bardzo wysokich obcasów (powodują one przeciążenie przodostopia), jak i całkiem płaskiego obuwia (np. balerin). Wrogiem stóp są też wąskie czubki i ścięte noski, które nadmiernie uciskają paluch i wewnętrzną część stopy. Sporadyczne chodzenie na bosaka oraz zmienianie obuwia w pracy czy szkole to bardzo dobre zwyczaje.
Domowe sposoby na haluksy
O swoje stopy możemy odpowiednio zadbać w domowym zaciszu, hamując powstające zmiany i nie dopuszczając do rozwoju zwyrodnienia. Lekarze zalecają przede wszystkim ćwiczenia na płaskostopie, w którego następstwie powstają haluksy. Pomocne są proste i dobrze nam znane z dzieciństwa ćwiczenia takie jak:
- chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp
- zwijanie stopami kawałka materiału
- chwytanie stopami przedmiotów, np. kredek
- chodzenie na palcach
- stanie na jednej nodze
- stawanie na palcach i piętach na przemian
- odciąganie palucha jak najdalej od drugiego palca
Haluksy – kiedy konieczne jest leczenie?
Deformacja stopy w początkowej fazie nie jest bolesna. Choroba ma jednak charakter postępujący. Z czasem pojawia się stan zapalny, objawiający się bólem i zaczerwienieniem. W wyniku dalszych zmian następuje poszerzenie przedniej części stopy, a ból obejmuje także podeszwę. Aby nie dopuścić do poważnej deformacji, należy zgłosić się do ortopedy już po rozpoznaniu pierwszych niepokojących objawów. Jeżeli zmiany nie są zaawansowane, lekarz zaleci gimnastykę korekcyjną, fizykoterapię, plastry na haluksy (np. Compeed czy Urgo) lub specjalne wkładki ortopedyczne. Wśród środków korygujących ustawienie stopy wyróżniamy m.in.:
- poduszeczki pod przodostopie – zmniejszają obciążenie przodostopia podczas chodzenia w butach na obcasie
- peloty – wkładki lub półwkładki, które spowalniają zwyrodnienie palucha
- ortezy Hallufix – szyny korygujące płaskostopie poprzeczne, stosowane w profilaktyce i w leczeniu nieznacznych deformacji
- separatory międzypalcowe – żelowe lub z gąbki, izolują zachodzące na siebie palce, zapewniając im właściwe ustawienie
- opaski na haluksy – wkładki chroniące przed otarciami, trzymające paluch we właściwe pozycji i zapobiegające deformacjom kości
Jeśli zmiany zniekształcające palce wiążą się z silnym bólem, można sięgnąć po leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Operacyjne usuwanie haluksów
W przypadku zaawansowanej deformacji, tak zwane leczenie zachowawcze zazwyczaj okazuje się niewystarczające. Silne zmiany powodują ból nawet przy niewielkiej aktywności, utrudniają dobór obuwia i codzienne funkcjonowanie. Problem często dotyczy też drugiego palca. W takiej sytuacji pozostaje tylko operacyjne usunięcie haluksów. Jest kilka metod operacyjnych, a wybór jednej z nich zależy od stopnia zniekształcenia stopy. Najnowocześniejsze techniki pozwalają nawet na bezgipsowe leczenie. Zabieg nie trwa długo i już w pierwszej dobie po operacji można się poruszać w specjalnym obuwiu. Przez miesiąc po zabiegu konieczna jest rehabilitacja w postaci masaży, ćwiczeń i fizykoterapii.
