Grasica – czym jest i za co odpowiada ten gruczoł? Funkcje, choroby

Grasica – czym jest i za co odpowiada ten gruczoł? - zdjęcie

Grasica – co to jest? Gdzie jest zlokalizowany?

Grasica, łac. glandula thymus, to gruczoł i narząd układu limfatycznego. Jest zlokalizowany za mostkiem w klatce piersiowej, w śródpiersiu górnym. Budowa grasicy ma nieregularny kształt i dzieli się na dwie części zwane płatami. Gruczoł rośnie od urodzenia do 2-3 roku życia. Wtedy też osiąga maksimum masy, około 25 gramów. Pozostaje tak duży do okresu dojrzewania. Co ciekawe, w miarę dorastania człowieka grasica zanika pod wpływem hormonów płciowych pojawiających w ciele w okresie pokwitania. U dzieci jest wyraźnie widoczna na zdjęciach rentgenowskich, natomiast u dorosłych jest trudna od rozróżnienia od otaczającej ją tkanki tłuszczowej, nawet po otwarciu u pacjenta klatki piersiowej. Po 60. roku życia grasica waży nawet mniej niż 0,5 grama.

Jakie funkcje pełni grasica?

W czasie życia płodowego oraz w dzieciństwie w gruczole dojrzewają limfocyty T – białe krwinki odpowiedzialne za odporność. Grasica jest pierwotnym narządem limfatycznym, który kontroluje rozwój obwodowych tkanek limfatycznych – węzłów chłonnych i śledziony w życiu zarodkowym i okresie dojrzewania. Jej prawidłowe funkcjonowanie w dzieciństwie przekłada się na właściwy rozwój układu immunologicznego, a co za tym idzie na wykształcenie mechanizmów niezbędnych do zwalczania infekcji. Funkcje grasicy wpływają na wzrost ciała i metabolizm, a także na zapobieganie pojawianiu się alergii.

Co może powodować zaburzenia pracy grasicy?

Główne czynniki:

Choroby autoimmunologiczne – w których układ odpornościowy atakuje własne komórki, w tym także tkankę grasicy.

  • Infekcje wirusowe i bakteryjne – infekcje, takie jak wirus Epstein-Barr, mogą wpływać na funkcjonowanie grasicy.
  • Nowotwory – rak grasicy lub przerzuty nowotworowe mogą zaburzyć jej funkcje.
  • Zaburzenia hormonalne – niewłaściwa produkcja hormonów, np. w chorobach tarczycy, może wpływać na pracę grasicy.
  • Genetyka – wrodzone wady genetyczne mogą prowadzić do niewłaściwego rozwoju grasicy lub jej dysfunkcji.
  • Zanieczyszczenie środowiska – narażenie na toksyny lub chemikalia może zaburzać pracę grasicy.
  • Niedobory witamin i minerałów – brak odpowiednich składników odżywczych, szczególnie witaminy D, może osłabić funkcje grasicy.

Prawidłowe funkcjonowanie grasicy mogą zaburzać antybiotyki, stres, steroidy i nadmiar estrogenów w stosowanej antykoncepcji. Negatywnie oddziałuje na nią również alkohol, papierosy i narkotyki. Te czynniki mogą powodować powiększenie grasicy u dorosłego. Natomiast do zbyt szybkiego zaniku grasicy i zaburzenia mechanizmów odporności może prowadzić długotrwały niedobór cynku. Dlatego w przypadku niedoborów należy suplementować cynk w dawkach zalecanych przez lekarza. Przerost grasicy może pojawić się także w przebiegu różnych chorób.

Problemy z zaburzeniem pracy grasicy

We wrodzonym braku grasicy u dzieci układ chłonny jest niewykształcony, a immunologiczna odporność komórkowa jest upośledzona. Podobnie w sytuacji, gdy w okresie wczesnego dzieciństwa grasica nie wzrasta lub nieprawidłowo funkcjonuje, mogą pojawiać się problemy w układzie immunologicznym. Jeśli gruczoł nie pracuje właściwie, wytwarza się zbyt mało limfocytów T chroniących organizm i pojawia się niedobór odpornościowy. Wówczas nieprawidłowo działająca grasica objawiać się może częstymi i nawracającymi infekcjami w dzieciństwie i późniejszym okresie.

Jeśli mechanizmy zawodzą, może też stać się tak, że gruczoł zacznie produkować limfocyty atakujące własne tkanki – zjawisko nazywane jest autoimmunizacją i może prowadzić do wielu chorób autoimmunologicznych.

Choroby związane z grasicą

Zanikająca lub rozrastająca się grasica u dorosłego może wiązać się z wystąpieniem miastenii, nazywanej inaczej męczliwością mięśni – choroby przewlekłej i potencjalnie śmiertelnej. Prowadzi bowiem do ich do osłabienia, które przybiera różne nasilenie w miarę przebiegu choroby. Powiększona grasica u dorosłego jest wykrywana u większości osób cierpiących na miastenię, choć rola gruczołu w rozwoju tej choroby nie jest do końca wyjaśniona.

Przerost grasicy ze wzmożeniem jej czynności może pojawić się także w przebiegu innych schorzeń, takich jak:

  • układowy toczeń trzewny,
  • niedokrwistość aplastyczna,
  • nadczynność tarczycy,

Natomiast choroby związane z zanikiem grasicy u dzieci to:

  • zespół di Georga – choroba powodująca zaburzenie w systemie odpornościowym oraz problemy sercowo-naczyniowe,
  • zespół SCID – wrodzona choroba genetyczna, która oznacza złożony i ciężki niedobór odporności. W jej przebiegu nie występują komórki układu odpornościowego typu T i B.

Nowotwór grasicy – grasiczak

Grasiczak jest najgroźniejszym nowotworem grasicy, na który chorują najczęściej osoby po 70. roku życia. Wyróżnia się grasiczak inwazyjny, które charakteryzuje się obecnością tkanek nowotworowych w wysięku jamy opłucnej i często przerzutami na inne narządy oraz grasiczak nieinwazyjny, nieobejmujący żadnych struktur poza gruczołem. Obecnie uważa się, że wszystkie nowotwory grasicy są potencjalnie złośliwe. Rokowania wobec grasiczaka zależą od zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. Na raka grasicy rocznie choruje 1,5 osoby na milion.

Nowotwory grasicy niestety bardzo rzadko dają objawy. Dlatego duża część z nich jest wykrywana przypadkowo, na przykład na badaniu RTG klatki piersiowej wykonywanym z innego powodu. Grasiczaki wywołują natomiast tak zwane zespoły paranowotworowe, do których czasem należą na przykład miastenia, zapalenie wielomięśniowe, toczeń rumieniowaty, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie tarczycy. Jeśli guz grasicy uciska narządy sąsiednie, może powodować objawy takie jak kaszel, duszność czy ból w klatce piersiowej.

Gdy lekarz podejrzewa nieprawidłowe funkcjonowanie grasicy u pacjenta lub wykryje guza na grasicy na badaniu rentgenowskich, może zlecić badania dodatkowe, takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetycznych i tomografia emisyjna (PET). Dodatkowo, aby potwierdzić rozpoznanie grasiczaka, pobiera się próbkę do badania mikroskopowego, nakłuwając guz igłą pod kontrolą USG (biopsja cienkoigłowa) lub pobierając wyciek z guza podczas operacji.

Aby potwierdzić rozpoznanie oraz ustalić typ nowotworu grasicy, należy pobrać próbkę do badania mikroskopowego. Można ją uzyskać albo stosując biopsję cienkoigłową (czyli nakłuwając guz igłą pod kontrolą USG), albo pobrać wycinek z guza w czasie operacji.

W leczeniu nowotworów grasicy wykorzystuje się:

Metody operacyjne

Usunięcie całej grasicy

Napromienianie

Radioterapia jako uzupełnienie leczenia przed- lub pooperacyjnego

Chemioterapia

Stosowana zwykle przed lub po operacji, a także u chorych, którzy nie kwalifikują się do operacji

Źródła:

  • R. A. Pacho, I. Bestry, K. Błasińska-Przrwa, A. Kostyra-Pruszczyk, Diagnostyka obrazowa śródpiersia dla oceny grasicy [w:] Polski Przegląd Neurologiczny, 2008, tom 4, supl. A
  • Lek. E. Trybulska, prof. dr hab. n. med. T. Byrski, dr hab. n. Med. K. Brzeźniakiewicz-Janus, Leczenie grasiczaka [w:] Medycyna po Dyplomie 12/2023

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Pierwsza pomoc Udar słoneczny: objawy, leczenie i pierwsza pomoc przy porażeniu cieplnym
Udar słoneczny jest jedną z najczęstszych odmian udaru cieplnego. Stanowi konsekwencję nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. W następstwie przegrzania organizmu dochodzi do odwodnienia, zaburzeń gospodarki elektrolitowej oraz mechanizmów t...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...
Serce i układ krążenia Jakie są domowe sposoby na opuchnięte kostki u nóg?
Niemal każdemu dorosłemu przynajmniej raz w życiu dolegały opuchnięte kostki u nóg. Przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele: od upału, poprzez choroby układu krążenia, na chorobach endokrynologicznych kończąc. Co s...
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Dieta i odchudzanie Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol?
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w prasie i mediach odbywała się prawdziwa nagonka na cholesterol. Należało go unikać, spożywając pokarmy ubogie w masło, jaja i inne tłuszcze z...
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...

Mięśnie i kości Lumbago (postrzał) – czym jest, ile trwa i jak leczyć? Jakie mogą być przyczyny występowania i z czym walczyć?
Lumbago to określenie stosowane w przypadku nagłego i ostrego bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Oto podstawowe informacje na temat tego bolesnego i utrudniającego funkcjonowanie zesp...
Układ rozrodczy i moczowy Upławy: przyczyny, rodzaje, choroby, leczenie. Co oznacza ich kolor?
Wydzielina z pochwy, powszechnie określana jako upławy, fizjologicznie występuje w drogach rodnych każdej kobiety. Obecność śluzu jest oznaką posiadania zdrowej błony śluzowej miejsc intymnych, a także prawidłowo przebiegającego cyklu miesiączkowego....
Układ rozrodczy i moczowy Torbiel: gdzie występuje i jak się pozbyć cysty? Przyczyny powstawania, diagnoza i skuteczne leczenie
Torbiele, zwane inaczej cystami, to przestrzenie wypełnione treścią galaretowatą bądź płynem. Choć mogą pojawić się w niemal każdym miejscu, najczęściej diagnozowane są w jajnikach, piersiach...
Sport i fitness Nocne skurcze nóg, łydek i stóp - przyczyny, zapobieganie i leczenie bolesnych skurczów mięśni nóg
Może być to efekt znacznego wysiłku fizycznego, ale w niektórych przypadkach skurcze oznaczają pierwsze objawy poważnych chorób - sprawdź jakich....
Układ rozrodczy i moczowy Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego
W prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym nie występują bakterie, dlatego ich obecność świadczy o rozwoju stanu patologicznego. W medycynie ten stan określa się jako bakteriomocz....
Układ pokarmowy Zapalenie żołądka – objawy, badania, dieta, leczenie. Co pomaga?
Zapalenie żołądka to często występujący stan zapalny, który może charakteryzować się ostrym lub przewlekłym charakterem. Specjaliści podają kilka kryteriów, dzięki którym...
Informacje dla pacjenta Choroba Hashimoto – jakie są objawy, przyczyny i leczenie? Co warto wiedzieć o zespole Hashimoto?
Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy, będąca przewlekłym schorzeniem układu immunologicznego. Oto najważniejsze informacje na temat jej objawów, ...
Układ pokarmowy Kwas alfa-liponowy (ALA) w walce z cukrzycą. Gdzie występuje i jak działa?
Jaki jest związek pomiędzy kwasem alfa-liponowym a cukrzycą? Kwas ten jest jednym z najskuteczniejszych przeciwutleniaczy, obniża także poziom cukru we krwi i usprawnia pracę wątroby, dzięki czemu jest zalecanym suplementem dla osób bo...
Serce i układ krążenia Choroba Kawasaki – jak wygląda i przebiega? Co warto wiedzieć o zespole Kawasaki?
Choroba Kawasaki to poważna choroba układowa dotykająca głównie dzieci, mogąca doprowadzić do niebezpiecznych powikłań. Oto najważniejsze objawy, zalecane sposoby leczenia oraz inne istotne informacje na jej temat. Z tego artykułu d...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem