Glejak mózgu – czym jest i co trzeba o nim wiedzieć? Objawy, leczenie i rokowania po wykryciu glejaka

Glejak to nowotwór mózgu i rdzenia. Choroba częściej atakuje dzieci niż osoby dorosłe, a jej złośliwa postać jest poważnym zagrożeniem dla życia. Jakie są objawy glejaka mózgu, jak wygląda leczenie i jakie są rokowania w przypadku zdiagnozowania choroby?

Czym jest glejak mózgu?

Glejaki to grupa chorób obejmująca różne nowotwory mózgu i rdzenia. Powstają z komórek glejowych mózgu i rdzenia, które wraz z neuronami są podstawowymi składnikami tkanki nerwowej. Komórki glejowe pełnią rozmaite funkcje – odżywcze, ochronne lub osłonowe. Jednak w odróżnieniu od neuronów, glej zachowuje zdolność do podziałów komórkowych, co z kolei rodzi ryzyko, że z komórek glejowych wykształci się nowotwór.

Choć ogólnie glejaki nie występują zbyt często, stanowią aż 70% wszystkich nowotworów wewnątrzczaszkowych. Sytuacja nieco inaczej wygląda też u dzieci. W przypadku młodych osób komórki glejowe dzielą się bardziej intensywnie, przez co ryzyko rozwoju glejaka jest u nich większe niż u dorosłych. Niestety widać to w statystykach – glejaki są drugą po białaczce najczęstszą chorobą nowotworową rozpoznawaną u dzieci.

Rodzaje glejaka

Podział glejaka uwzględnia rodzaj komórek, z których się wywodzi. Glejak może rozrastać się z:

• komórek szeregu astrocytarnego (glejak wielopostaciowy, gwiaździak anaplastyczny, włókienkowy i włosowatokomórkowy);
• komórek skąpowypustkowych (skąpodrzewiak);
• komórek wyściełających komory mózgu (wyściółczak);
• komórek zarodkowych (rdzeniak) – zazwyczaj występuje u dzieci, ale bywa diagnozowany także u dorosłych.

Najczęściej występującym, a zarazem najbardziej niebezpiecznym jest glejak wielopostaciowy. To nowotwór gleju gwiaździstego, który stanowi aż połowę przypadków glejaków. Glejak wielopostaciowy charakteryzuje się wysoką złośliwością i jest bardzo agresywny – szybko rośnie i rozprzestrzenia się na kolejne fragmenty mózgu. Zwykle rozwija się w płacie czołowym i skroniowym, co może przejawiać się zmianą osobowości chorego, stanami depresyjnymi i lękowymi, zaburzeniami funkcji psychicznych, zaburzeniami pamięci, afazją, agresją oraz napadami padaczkowymi.

Jakie są objawy glejaka mózgu?

Objawy, jakie daje glejak mózgu, są uzależnione przede wszystkim od lokalizacji guza oraz jego wielkości. Można wyróżnić symptomy ogólne, które pojawiają się niemal za każdym razem i są spowodowane zwiększonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym. Są to:

• bóle i zawroty głowy,
• nudności i wymioty – szczególnie nasilone rano,
• trudności z koncentracją, zaburzenia pamięci, otępienie,
• zespół psychoorganiczny – osłabienie sprawności umysłowej,
• epizody padaczkowe,
• obrzęk mózgu.

Odrębną grupę stanowią objawy ogniskowe, które są specyficzne dla konkretnej lokalizacji guza. Wśród nich wymieniamy:

• zaburzenia czucia lub niedowład,
• zaburzenia mowy, słuchu i widzenia,
• objawy móżdżkowe, takie jak zaburzenia równowagi,
• uszkodzenie nerwów czaszkowych,
• ogniskowe napady padaczkowe.

Jak leczony jest glejak mózgu?

Po rozpoznaniu glejaka mózgu w pierwszej kolejności najczęściej przeprowadza się chirurgiczne usunięcie guza. Jednak z uwagi na lokalizację w okolicy kluczowych części mózgu, glejaka często nie da się usunąć w całości lub wycięcie jest zupełnie niemożliwe. Jako leczenie wspomagające w przebiegu glejaka mózgu wykorzystuje się chemioterapię oraz radioterapię. Czasem stosowane są również wirusoterapia, immunoterapia oraz terapia genowa.

Wiele osób dla wsparcia procesu leczenia sięga też po naturalne środki. Jednym z nich jest czosnek niedźwiedzi – zawiera on związki siarki, które działają jako silny przeciwutleniacz. Inny chętnie używany preparat to olej z czarnuszki, który wspomaga leczenie nie tylko glejaka, ale i nowotworów trzustki oraz płuc.

Glejak mózgu – rokowania

W przypadku glejaka mózgu, rokowania zależą przede wszystkim od stopnia złośliwości nowotworu. Zgodnie z klasyfikacją WHO, ze względu na złośliwość glejaki możemy podzielić na dwie grupy:

• niskim stopniu złośliwości – to glejaki zbudowane z komórek wysokodojrzałych, zróżnicowanych, o małym stopniu poliferacji;
• wysokim stopniu złośliwości – to glejaki powstałe z komórek niezróżnicowanych lub anaplastycznych, które szybko rosną, mogą naciekać sąsiadujące tkanki, występują liczne ogniska martwicy oraz nadmierna proliferacja naczyń krwionośnych.

Natomiast w czterostopniowej skali WHO rokowania pogarszają się wraz ze wzrostem stopnia zaawansowania:

• I stopień – gwiaździak włosianokomórkowy, wyściółczak śluzowo-brodaweczkowaty;
• II stopień – gwiaździak włókienkowaty, skąpodrzewiak, wyściółczak;
• III stopień – gwiaździak anaplastyczny;
• IV stopień – glejak wielopostaciowy, rdzeniak.

Ogólnie rokowania nie są najlepsze – pierwszy rok od postawienia diagnozy przeżywa połowa pacjentów. Najgorsze rokowania dotyczą osób, u których stwierdzono glejaka IV stopnia – średnio przeżywają oni około 14 miesięcy, przy podjętym leczeniu operacyjnym, radioterapii i chemioterapii. Jednak im niższy stopień złośliwości nowotworu, tym rokowania są lepsze. Przykładowo, pacjenci z glejakiem I stopnia mają nawet 17 razy większe szanse na przeżycie, a według szacunków po 10 latach od rozpoznania, żyje wciąż blisko połowa chorych.

Glejak mózgu to bardzo niebezpieczna choroba, stanowiąca poważne zagrożenie dla życia. Z tego powodu jakiekolwiek objawy neurologiczne, występujące w połączeniu z symptomami ogólnymi, warto jak najszybciej skonsultować z lekarzem.