Estrogeny: czym są i jakie spełniają funkcje? Czym grozi nadmiar i niedobór estrogenu?

Wiele osób, w tym również kobiety, nie wie czym jest estrogen: jakie pełni funkcje w organizmie i co kształtuje jego poziom. W organizmie kobiety kluczowe są dwa hormony: estrogen i progesteron. Posiadają one wpływ na żeńskie cechy płciowe, a także na utrzymanie ciąży. Estrogen to jeden z najważniejszych hormonów płciowych u kobiet, choć występuje także u mężczyzn. Świadomość o jego istnieniu i pełnionych zadaniach jest bardzo istotna w profilaktyce zdrowia. Zarówno nadmiar jak i niedobór stanowi poważne zagrożenie.

Z naszego artykułu dowiesz się:

• Jakie funkcje pełni estrogen?
• Jakie są objawy i skutki nadmiaru estrogenu? 
• Kiedy zbadać poziom estrogenu i jakie obowiązują normy? 
• Co realnie pozwala zwiększyć poziom estrogenu?
• Co powoduje nadmiar estrogenu u mężczyzn?

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem: Charakterystyka luteiny

Estrogeny: jakie pełnią funkcje? Rola estrogenu w organizmie

Estrogen pełni bardzo ważną funkcję podczas rozwoju cech płciowych. Umożliwia wykształcenie 2- i 3-rzędowych cech płciowych. W konsekwencji przekłada się to na: wzrost mięśnia macicy, rozrost jajowodów, a także rozwój zewnętrznych cech dojrzałości (m.in. rozwój sutków). Hormon estrogen odpowiada również za redystrybucję tkanki tłuszczowej i uzyskanie kształtu dorosłej sylwetki. 

Estrogen rzutuje na poziom kobiecego libido. Wpływa również na stan emocjonalny kobiet. Estrogeny są odpowiedzialne za przebieg procesów metabolizmu tkanki kostnej. W konsekwencji ewentualne niedobory estrogenu przekładają się na prawdopodobieństwo rozwoju osteoporozy. Potwierdza to zwiększona łamliwość kości u kobiet, które przeszły menopauzę. Niedobór estrogenu zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju trądziku. 

Estrogeny biorą udział w przemianach węglowodanowych organizmu. Przekładają się na przepuszczalność błon komórkowych, co odzwierciedla elastyczność skóry. 

Estrogen – objawy i skutki nadmiaru

Poziom estrogenów w organizmie kształtuje się na podstawie wielu czynników. Uzależniony jest m.in. od:

• stresu,
• wysiłku fizycznego,
• chorób nowotworowych,
• nieprawidłowej diety.

Odchylenia od normy, zarówno w jedną jak i drugą stronę są niebezpieczne dla organizmu i mogą powodować różne zaburzenia. Nadmiar estrogenu nazywany jest hiperestrogenizmem. 

Głównym objawem nadmiaru estrogenu jest zaburzenie miesiączkowania. Może się również objawiać spuchnięciem i nadmierną wrażliwością piersi, częstymi wzdęciami brzucha. Wysoki estrogen może dawać objawy takie jak: niski poziom libido, coraz częstsze bóle głowy i migreny. Zbyt wysoki poziom estrogenu może skutkować wzrostem wagi, wypadaniem włosów, a także zimnymi dłońmi i stopami. Występować mogą problemy z koncentracją i przewlekłe zmęczenie. Utrzymywanie nadmiernego poziomu estrogenu zaburza funkcjonowanie grasicy. 

Nieleczenie tego zaburzenia wywołuje stany niebezpieczne dla zdrowia, m.in.: zatory i zakrzepy, a także rozwój obrzęków i kamicy dróg żółciowych.

Sposoby zbijania estrogenu warto skonsultować ze specjalistą, który dobierze najodpowiedniejsze środki dopasowane do stanu zdrowia. 

Niski poziom estrogenu – objawy mogące wskazywać na zaburzenia hormonalne

• nieregularne lub zanikające miesiączki,
• uderzenia gorąca i nocne poty,
• suchość pochwy i spadek libido,
  
• wahania nastroju, drażliwość, obniżone samopoczucie,
• problemy ze snem i koncentracją,
• bóle głowy lub migreny,
  
• osłabienie kości, większe ryzyko osteoporozy,
• sucha skóra i wypadanie włosów,
• uczucie zmęczenia mimo odpoczynku.

Jeśli zauważasz u siebie kilka z tych dolegliwości, możliwe że przyczyną jest niski poziom estrogenu – objawy mogą nasilać się z wiekiem lub w okresie okołomenopauzalnym.

Kiedy należy wykonać badanie poziomu estrogenu?

Badanie poziomu estrogenu powinno być przeprowadzone przy dostrzeżeniu nietypowych objawów. Najbardziej charakterystyczne są zaburzenia miesiączkowania. 

Wiele osób posiada wątpliwości kiedy badać estrogen - rano czy wieczorem. Badanie estrogenu wykonywane jest na czczo, czyli powinno minąć co najmniej 8 godzin od ostatniego spożytego posiłku. 

Cena badania estrogenu zależy od miejsca wykonania. Zazwyczaj wynosi od 40 do 50 zł. Na to badanie można uzyskać skierowanie od lekarza specjalisty: ginekologa lub endokrynologa. Wówczas koszt badania pokrywany jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia. 

Normy estrogenów u kobiet i mężczyzn

W przypadku kobiet i mężczyzn występują zupełnie inne normy estrogenów. Dodatkowo u kobiet występuje zróżnicowanie ze względu na ewentualne przebycie menopauzy i dzień cyklu. 

Normy estrogenów dla kobiet są następujące:

• Estron: 
• w okresie rozrodczym norma wynosi od 17 do 200 ng/l, 
• w okresie pomenopauzalnym norma wynosi od 7 do 40 ng/l;
• Estradiol - poziom kształtuje się w zależności od fazy cyklu:
• faza folikularna: 30–120 ng/l (110–440 pmol/l)
• owulacja: 130–370 ng/l (477–1358 pmol/l),
• faza lutealna: 70–250 ng/l (257–917 pmol/l)
• Estriol - optymalna wysokość nie powinna przekraczać 80 ng/l.

Poziom estrogenu u mężczyzn powinien prezentować się następująco:

• Estron - od 10 do 60 ng/l
• Estradiol - od 10 do 40 ng/l
• Estriol - mniej niż 160 ng/l

Jak produkty spożywcze wpływają na poziom estrogenów?

Dieta posiada ogromne przełożenie na poziom estrogenów. Istnieje grupa produktów, określana jako fitoestrogeny, które posiadają bardzo wysoki poziom naturalnych estrogenów. Estrogen występuje m.in. w produktach sojowych i mięsie, które było faszerowane syntetycznymi hormonami przyśpieszającymi wzrost. Ponadto, produkty bogate w estrogen to żywność pakowana w plastikowe pojemniki, mydła antybakteryjne i płyny do mycia naczyń. Dostrzeżono w nich związek, który posiada budowę chemiczną zbliżoną do estrogenu, co może rzutować na późniejsze zaburzenia gospodarki hormonalnej organizmu.

Produkty bogate w estrogen

Produkty bogate w estrogen (fitoestrogeny):

• Siemię lniane – jedno z najbogatszych źródeł lignanów, roślinnych związków o działaniu estrogenopodobnym.
  
• Tofu i inne produkty sojowe – zawierają izoflawony, które naśladują działanie estrogenu w organizmie.
  
• Ciecierzyca – naturalne źródło fitoestrogenów i białka roślinnego.
• Soczewica – wspiera równowagę hormonalną dzięki obecności fitozwiązków.
• Pestki dyni i słonecznika – zawierają lignany oraz zdrowe tłuszcze wspierające gospodarkę hormonalną.
• Suszone owoce (np. morele, śliwki, daktyle) – dostarczają naturalnych fitoestrogenów i błonnika.
• Czerwone winogrona (szczególnie ze skórką) – zawierają resweratrol i inne związki o działaniu podobnym do estrogenu.
• Granat – uznawany za owoc o właściwościach regulujących hormony.
• Otręby pszenne – bogate w lignany i błonnik pokarmowy.
• Zielona herbata – zawiera katechiny, które mogą wspierać równowagę hormonalną.

Jak podnieść zbyt niski poziom estrogenów?

Kiedy badanie estrogenu wskazuje na niski poziom, należy zawalczyć o odzyskanie optymalnego poziomu. Istnieje kilka sposobów pozwalających na uzupełnienie estrogenu. Z pewnością w okresie menopauzy warto sięgnąć po estrogen w tabletkach, czyli syntetyczne hormony. 

Możliwe jest również uregulowanie poziomu estrogenów poprzez zmianę nawyków żywieniowych i codziennych przyzwyczajeń. 

Poziom estrogenu w ciąży - jaki powinien być właściwy?

Poziom estrogenu wzrasta w pierwszym trymestrze, a później ulega wyrównaniu i utrzymuje się na tym poziomie aż do końca ciąży. Estrogen w okresie ciąży wzrasta niemal aż stokrotnie i zaczyna spadać dopiero przed porodem, co jest swoistym sygnałem dla organizmu o konieczności rozpoczęcia akcji porodowej. 

Naturalne sposoby na podniesienie poziomu estrogenów

Można podnieść poziom estrogenów w sposób naturalny, nie posiłkując się farmaceutykami. Szczególnie dużą ilość estrogenów można znaleźć w owocach i warzywach, w których znajdują się fitoestrogeny. Zatem dieta stanowi najlepszą odpowiedź na pytanie jak podwyższyć estrogen. Należy zwiększyć ilość spożywanych warzyw, m.in.: brokułów, szpinaku, fasoli szparagowej, ziemniaków, dyni, czosnku. Dodatkowo sięgać po następujące owoce: suszone morele, brzoskwinie, daktyle, maliny, czereśnie, a także rabarbar i truskawki. Duża zawartość estrogenu znajduje się także w pistacjach. Poziom estrogenu podwyższają także zioła: mięta, korzeń maca, niepokalanek, pluskwica groniasta, a także lukrecja i czerwona koniczyna. 

Poszukując sposobów jak podwyższyć estrogen należy także przeanalizować posiadane nawyki. Szczególnie ważne jest, aby co najmniej 30 minut dziennie wygospodarować na wysiłek fizyczny. Może być to nordic walking lub jazda na rowerze. 

Estrogen u mężczyzn. Jakie skutki niesie nadmiar hormonu?

Wysoki estrogen u mężczyzn objawia się powiększonymi piersiami i gromadzeniem nadmiaru tkanki tłuszczowej w okolicach bioder. Sfeminizowanie sylwetki przekłada się na pogorszenie samopoczucia i utratę pewności siebie. Jednocześnie dochodzi do obniżenia poziomu testosteronu. Skutkuje to pogorszeniem ogólnego stanu psychicznego i emocjonalnego. Mężczyźni dostrzegają u siebie zwiększoną płaczliwość. Warto wówczas poszukać sposobu jak obniżyć estrogen, ponieważ zaniechanie tego problemu zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju depresji.