Elektrolity są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wiele osób jednak nie wie, na co konkretnie wpływają, w jakich procesach biorą udział, a także czym może grozić ich niedobór. Czym są elektrolity i dlaczego zachowanie ich odpowiedniego poziomu w organizmie jest tak ważne dla zdrowia?
Jeśli interesuje Cię ten temat, przeczytaj również: Elektrolity w diecie sportowca – dlaczego są tak ważne dla homeostazy organizmu?
Elektrolity – co to?
Elektrolity to jony soli, znajdujące się w płynach naszego ciała – krwi, osoczu i płynach tkankowych. Biorą one udział w wielu przebiegających w organizmie procesach – wpływają na pracę mózgu, mięśni i innych organów, pozwalają zachować prawidłową gospodarkę wodno-elektrolitową, a ponadto utrzymują napięcie w błonach komórkowych i odpowiadają za przewodzenie impulsów elektrycznych przez neurony do innych komórek.
Jaką rolę w organizmie pełnią elektrolity?
Wśród najważniejszych elektrolitów wymienia się m.in. sód, wapń, magnez i potas. Wszystkie pełnią określone role, od których zależy właściwe funkcjonowanie naszego organizmu.
|
Elektrolity |
Funkcja w organizmie |
|
Sód |
Najbardziej aktywny osmotycznie składnik płynu międzykomórkowego. Sód jest głównym kationem, który uczestniczy w utrzymaniu odpowiedniego nawodnienia organizmu. |
|
Wapń |
Bierze udział w procesie przewodzenia impulsów elektrycznych w neuronach i odpowiada za jego regulację. |
|
Magnez |
Jest kluczowy dla zapewnienia prawidłowej pracy układu nerwowego i mięśniowego oraz właściwego przebiegu procesów metabolicznych. |
|
Potas |
Wspomaga utrzymanie ciśnienia krwi na odpowiednim poziomie oraz wspiera pracę serca i mięśni. |
Do grupy najważniejszych elektrolitów często zaliczane są również chlorki. Są to aniony licznie występujące w organizmie, które są istotne dla zachowania równowagi kwasowo-zasadowej oraz wspomagają produkcję kwasu solnego w żołądku.
Niedobór elektrolitów – objawy i skutki
Nieprawidłowy poziom elektrolitów może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania organizmu. Ich utraty trudno jednak uniknąć. Dochodzi do niej m.in. przy wysokiej temperaturze – podczas upałów ciało się poci, a wraz z nim w organizmie ubywa elektrolitów. Ten sam mechanizm działa w przypadku wysiłku fizycznego – ciężkiej pracy czy intensywnego treningu.
Elektrolity tracimy też w przebiegu infekcji wirusowych oraz innych chorób, którym towarzyszy gorączka. Ich niedobór może być także spowodowany wymiotami i biegunką. Obniżenie stężenia elektrolitów w organizmie jest również konsekwencją biegunki po alkoholu. Wśród pozostałych przyczyn niedoboru elektrolitów wymienia się rygorystyczną dietę, picie zbyt małej ilości płynów oraz zażywanie leków moczopędnych i przeczyszczających.
W jaki natomiast sposób organizm manifestuje niedobór elektrolitów? Wśród najczęściej występujących objawów nieprawidłowego poziomu elektrolitów wymienia się:
- drżenie i skurcze mięśni,
- obrzęki,
- biegunki lub zaparcia,
- nudności, bóle głowy,
- senność, osłabienie i zmęczenie,
- pogorszenie samopoczucia, podenerwowanie.
Niedobór elektrolitów w organizmie może prowadzić do zaburzeń pracy układu nerwowego i wzrostu ciśnienia krwi. W poważniejszych przypadkach może on zaś skutkować omdleniami, konwulsjami, zaburzeniami funkcjonowania serca, łamliwością kości oraz paraliżem. Bardzo niebezpieczną dla zdrowia konsekwencją niedoboru elektrolitów jest też odwodnienie.
Jak zbadać stężenie elektrolitów w organizmie?
By sprawdzić poziom elektrolitów w organizmie, wykonuje się jonogram. Badanie to przeprowadza się u osób, u których istnieje podejrzenie zaburzeń w równowadze wodno-elektrolitowej. Przesłanką do wykonania jonogramu mogą być także powstające obrzęki, nieregularne ciśnienie krwi czy nieprawidłowa praca serca.
Odpowiednie stężenie elektrolitów w organizmie to:
- sód – 135-145 mmol/l,
- wapń – 2,25-2,75 mmol/l,
- magnez – 0,65-1,2 mmol/l,
- potas – 3,5-5,5 mmol/l.
Jak uzupełniać elektrolity?
Elektrolity można jednak łatwo uzupełniać, dzięki czemu ryzyko powstania niedoboru, a tym samym pojawienia się jego groźnych dla zdrowia skutków będzie znacznie mniejsze. Przede wszystkim zaleca się regularne picie wody, w tym wody wysokozmineralizowanej, oraz soków pomidorowych, które są bogatym źródłem potasu. Warto również zadbać o dietę i uzupełnić ją o produkty zawierające sód, wapń, magnez i potas, w tym pomidory, banany, suszone morele, pestki dyni czy migdały. Z kolei podczas treningu należy sięgać po napoje izotoniczne, wzbogacone o elektrolity.
Dobrym sposobem uzupełniania elektrolitów jest też przyjmowanie suplementów. Bardzo popularne są elektrolity w saszetkach, w których znajduje się proszek do sporządzania roztworu do picia. Popularne produkty często zawierają substancje słodzące i aromaty, dzięki czemu napój jest przyjemny w smaku – ma to znaczenie choćby przy podawaniu elektrolitów dzieciom. Oprócz elektrolitów w saszetkach dostępne są także suplementy w formie tabletek musujących do rozpuszczania w wodzie. By zapobiec wystąpieniu objawów niedoboru elektrolitów, a zarazem wesprzeć pracę kluczowych dla organizmu narządów, można również stosować suplementy na serce i układ krążenia.
Jak uniknąć niedoboru elektrolitów?
Warto jednak nie tylko wiedzieć, jak uzupełniać elektrolity, ale też jak uniknąć ich niedoboru. Trzeba pamiętać przede wszystkim dostarczaniu organizmowi odpowiedniej ilości płynów – zwłaszcza w trakcie upałów, choroby, biegunki czy podczas wysiłku. Przy bardzo wysokich temperaturach, w miarę możliwości, należy ograniczyć wysiłek fizyczny i treningi. Nie zaleca się także drastycznych zmian diety.
Elektrolity to jony soli niezbędne do zachowania dobrego stanu zdrowia. Od ich właściwego poziomu zależy gospodarka wodno-elektrolitowa oraz praca układu nerwowego, mięśniowego i krążenia, a tym samym – prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
