Dieta FODMAP – jakie są zasady, zastosowanie, jadłospis. Kto szczególnie powinien stosować dietę FODMAP?

Dieta FODMAP – jakie są zasady, zastosowanie, jadłospis. Kto szczególnie powinien stosować dietę FODMAP? - zdjęcie

Dieta FODMAP jest sposobem żywienia, w którym do organizmu dostarcza się mało sacharydów. Zaleca się ją przede wszystkim osobom cierpiącym na zespół jelita drażliwego. Jakie są główne zasady tejże diety oraz jakie można osiągnąć efekty? Co można jeść, a jakie są przeciwskazania do jej stosowania? Sprawdź.

Zobacz także: Dieta dash - jakie są jej zasady, jakie daje efekty i co wolno jeść.

Jakie są zasady diety FODMAP?

Główną zasadą diety FODMAP jest ograniczenie monosacharydów, które szybko fermentują oraz słabo wchłaniają się do organizmu. FODMAP po polsku oznacza właśnie skrót od tego rodzaju węglowodanów (tj. „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole). Wśród nich wymienić należy fruktozę (zawartą głównie w owocach, miodzie czy słodyczach), laktozę (zawartą w produktach mlecznych), fruktany (zawarte w pszenicy, czosnku czy cebuli), galaktany (zawarte w roślinach strączkowych) oraz poliole (takie jak sorbitol czy ksylitol). 

Wskazane powyżej produkty dostarczane są do jelita w niezmienionej formie, przez co przyczyniają się do zwiększonego wchłaniania wody. To z kolei prowadzi do rozciągania ścian jelita oraz wywołuje dolegliwości takie jak ból czy biegunki. Składniki te następnie ulegają fermentacji w jelicie grubym, wytwarzając przy tym nadmierne ilości gazów, a tym samym wywołują ból, dyskomfort oraz uczucie wzdęcia. Produkty bogate w FODMAP wywołują najwięcej dolegliwości u osób z chorobami układu pokarmowego, takimi jak zespół jelita drażliwego, przez co tego typu dieta będzie odpowiednia zwłaszcza dla nich. 

W trakcie diety najważniejsze jest zidentyfikowanie produktów, które nasilają dolegliwości bólowe pacjentów, a tym samym nie są przez nich dobrze tolerowane. Na podstawie wyników przeprowadzonej analizy wprowadza się odpowiednie modyfikacje dietetyczne, aby w dłuższej perspektywie możliwe było zmniejszenie dolegliwości bez konieczności stałego stosowania restrykcyjnej diety. 

Jakie są etapy diety FODMAP?

Wyróżnia się trzy etapy diety FODMAP. Pierwszy z nich to etap ograniczenia produktów zawierających FODMAP. Trwa on od 2 do 6 tygodni i polega na zastąpieniu produktów o wysokiej zawartości FODMAP produktami o ich niskiej zawartości. Drugi etap diety to ponowne wprowadzenie produktów zawierających FODMAP. Trwa od 8 do 12 tygodni, przy czym produkty bogate w FODMAP powinny być wprowadzane stopniowo, np. w stosunku jeden produkt co trzy dni. W tym okresie należy monitorować, czy negatywne objawy żołądkowe nasilają się, czy też samopoczucie pacjenta nie odbiega niczym od normy. 

Ostatnim, trzecim etapem jest personalizacja diety. Wówczas tworzy się indywidualną dietę, która powinna zawierać jak najmniejszą ilość ograniczeń, aby mogła być stosowana przez dłuższy czas. W związku z powyższym do diety należy wprowadzić produkty, które we wcześniejszych fazach zostały zidentyfikowane jako neutralne dla organizmu. Co do produktów szkodliwych, można podjąć próby ich wprowadzenia w nieznacznych ilościach, a następnie sprawdzić, czy zmieniła się tolerancja organizmu na tego typu produkty. 

Jakie produkty są wskazane w diecie FODMAP?

Produkty wskazane w diecie FODMAP powinny posiadać niską zawartość sacharydów, przez co inna nazwa dla tego typu żywienia to dieta low FODMAP. Wśród warzyw zalecane będą zatem: papryka, marchew, sałata, ogórki, pomidory, kukurydza, seler, bakłażan, bataty, szczypiorek czy dynia. Unikać należy natomiast groszku zielonego, cebuli, czosnku, szparagów, brukselki, brokułów, grzybów, kalafiora, soczewicy, kopru włoskiego czy buraków ćwikłowych. 

Wskazane są następujące owoce: banany, kiwi, mandarynki, winogrona, pomarańcze, truskawki, cytryna, ananas oraz grejpfrut. Nie należy jeść z kolei jabłek, mango, gruszek, nektarynek, śliwek, brzoskwini, arbuzów, moreli czy owoców suszonych. 

Produkty mleczne ubogie w FODMAP to sery takie jak camembert, mozzarella, parmezan, cheddar, brie, a także masło orzechowe, mleko migdałowe oraz ryżowe, margaryna czy masło. Nie zaleca się natomiast spożywania produktów takich jak twaróg, ricotta, mascarpone, wszelkiego rodzaju jogurty, maślanka, mleko krowie, kozie, owcze oraz sojowe, bita oraz kwaśna śmietana. 

Na diecie FODMAP lista zakupów może obejmować także ryby, mięso, jaja oraz drób, które powinny być głównym źródłem białka dostarczanego do organizmu. Białka nie powinno się natomiast dostarczać z roślin strączkowych takich jak soja, soczewica, fasola czy ciecierzyca.

Zakazane produkty FODMAP to także produkty zbożowe takie jak pieczywo pszenne, makaron pszenny  oraz płatki śniadaniowe pszenne. Można je zastąpić ryżem, pieczywem bezglutenowym, płatkami owsianymi oraz ryżowymi, chlebem orkiszowym na zakwasie, mąką orkiszową oraz owsianą, a także makaronem bezglutenowym. Co do orzechów i nasion - stosować można orzechy włoskie, makadamia, pekan, orzeszki ziemne, pini, nasiona słonecznika, sezamu, pestki dyni oraz migdały. 

FODMAP dieta nie wyklucza korzystania z gotowych produktów, jednak w takim przypadku należy dokładnie sprawdzić etykiety oraz skład danej potrawy i zweryfikować, czy nie zawiera on zakazanych składników. 

Jakie są efekty diety FODMAP?

Należy zdać sobie sprawę, że tzw. FODMAP diet nie jest dietą odchudzającą, zatem jej efektem nie będzie utrata wagi. W takim przypadku znacznie lepiej zdecydować się na inną dietę, np. dietę proteinową, która powoduje redukcję masy ciała już w pierwszych dniach. Stosowanie wskazanych powyżej zasad żywienia FODMAP może jednak korzystnie wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości bólowych spowodowanych zespołem jelita drażliwego czy SIBO. Dieta przy tego typu schorzeniach jest bardzo ważna. Badania przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii wykazały, że skuteczność tego typu diety jest porównywalna z innymi zaleceniami dietetycznymi rekomendowanymi dla pacjentów z tego typu przypadłościami. Dlatego też eksperci rekomendują, aby zastosować dietę w krótkim okresie czasu, jednak niekoniecznie powtarzać ją bez przerwy, ponieważ nie ma wystarczających dowodów naukowych, że dieta FODMAP może stanowić rutynową metodę leczenia chorób związanych z układem pokarmowym. 

Niezmiernie ważne jest także, aby dietę wprowadzać pod opieką dietetyka, ponieważ wyeliminowanie wielu produktów może doprowadzić do wystąpienia niedoborów wapnia, błonnika, witamin z grupy B i D, a także żelaza czy naturalnych przeciwutleniaczy. 

Jakie są przeciwskazania do stosowania diety FODMAP?

Jak wskazano powyżej, dieta low FODMAP należy do diet eliminacyjnych, dlatego jej stosowanie może doprowadzić do powstania niedoborów pokarmowych, o ile dieta jest źle skomponowana. W związku z powyższym brak poprawy samopoczucia pomimo stosowania tego typu diety samo w sobie stanowi przeciwskazanie do jej dalszego przestrzegania. Przedstawionego sposobu żywienia nie zaleca się także kobietom w ciąży z uwagi na jego restrykcyjny charakter. Nie sprawdzi się także dla biegaczy, którzy potrzebują znacznie więcej węglowodanów, dla osób chorych na cukrzycę ani dla osób zmagających się z trądzikiem, które powinny spożywać znacznie więcej cynku czy błonnika. 

Ponadto tego rodzaju dieta może zwiększać ryzyko niedożywienia, a także negatywnie oddziaływać na mikroflorę jelitową. Z tego względu dieta FODMAP nie jest zalecana dla osób z pewnymi schorzeniami, takimi jak choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna). Pacjenci zmagający się z tego typu chorobami są bowiem szczególnie narażeni na niedożywienie. Polecana będzie dla nich inna dieta, jak np. specjalna dieta wrzodowa lub dieta lekkostrawna

Dieta FODMAP – przykładowy jadłospis

Dieta FODMAP - menu na cały dzień możesz skomponować według własnego uznania, wiedząc, jakie produkty należy wyeliminować. Poniżej znajdziesz przykładową rozpiskę. 

Śniadanie:

  • płatki owsiane przygotowane na mleku migdałowym lub ryżowym z dodatkiem owoców, np. banana lub kiwi; 
  • herbata czarna lub zielona. 

Obiad:

  • krem dyniowy; 
  • grillowana ryba z kaszą gryczaną, ziemniakami i marchewką; 
  • sok pomarańczowy. 

Podwieczorek:

  • koktajl z banana i kiwi. 

Kolacja:

  • pieczywo bezglutenowe z serem mozzarella i pomidorem; 
  • czarna herbata. 

Dieta FODMAP – przykładowe przepisy

Co musisz wiedzieć o gotowaniu, zastanawiając się nad FODMAP dietą? Przepisy są bardzo proste, więc poradzi sobie z nimi nawet laik. Wystarczy, że zgrillujesz rybę lub mięso drobione i dodasz do tego ugotowane warzywa, takie jak ziemniaki czy marchewka. Możesz także upiec w piekarniku mięso i zjeść je w towarzystwie sałatki caprese. Jak widać, przepisy są bardzo proste i z powodzeniem stosować je będzie mógł każdy. 

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Informacje dla pacjenta

Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić. Najbardziej charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego u dzieci jest wysypka na ...

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Sok z brzozy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak dawkować sok z brzozy?
Sok z brzozy od dawna znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej jako środek na rozmaite dolegliwości. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje sok z brzozy i dlaczego warto włączyć go do diety?Co znajduje się w składzie soku z brzozy?Sok ...

Układ oddechowy

Krztusiec (koklusz) – jakie są objawy i jak leczyć?
Krztusiec jest ostrą w przebiegu chorobą zakaźną układu oddechowego wywoływaną przez bakterie. Głównym objawem klinicznym są nawracające napady silnego kaszlu, które prowadzą do utrudnienia oddychania.Czym jest krztusiec (koklusz)?Krztus...

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Choroby i dolegliwości

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po jedzeniu?
Cukier odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energetyczne. Węglowodany ulegają rozłożeniu w procesie trawienia na cukier prosty – glukozę. Jej obecność jest niezbędna do pr...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Czym jest badanie krwi – ALT. Diagnoza uszkodzeń wątroby norma i wyniki
Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT służy mię...

Układ pokarmowy

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – objawy, przebieg choroby i leczenie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to choroba, która znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Jest również bardzo podstępna i niebezpieczna, dlatego nie należy lekceważyć jej objawów....

Układ pokarmowy

Rozszerzanie diety niemowląt krok po kroku. Jak i kiedy zacząć?
Rozszerzanie diety niemowląt jest naturalnym procesem i kolejnym krokiem w rozwoju dziecka. Warto wiedzieć, w jaki sposób i kiedy wprowadzić dziecku nowe produkty, przy czym znaczenie ma nie tylko ich ilość, ale też jakość....

Układ pokarmowy

Mykoterapia - prozdrowotne właściwości grzybów w leczeniu naturalnym
Grzyby charakteryzują się wieloma właściwościami leczniczymi, które zostały odkryte przez ludzi już setki lat temu. Mykoterapia (zwana też fungoterapią) jest dziedziną medycyny naturalnej, której podstawą jest profesjonalne leczenie grzyb...

Choroby skóry

Olej lniany – kosmetyczne właściwości w naturalnej pielęgnacji skóry i włosów
Olej lniany pozyskiwany jest w wyniku tłoczenia na zimno nasion lnu zwyczajnego. Olej ten ma szerokie zastosowanie i może być stosowany zarówno wewnętrznie (do spożycia), jak i zewnętrznie (na skórę). W kosmetyce olej lniany wyst...

Dieta i odchudzanie

Sok z selera naciowego – eliksir młodości, który odchudza, pomaga walczyć ze stresem i poprawia wygląd
Sok z selera naciowego zyskuje coraz większą popularność wśród osób dbających o zdrową dietę. Niesamowite właściwości tego napoju są wręcz owiane legendą. W mediach społecznościowych można natknąć się na niezliczone przepisy na soki warzy...

Dieta i odchudzanie

Por – właściwości i wartości odżywcze, przygotowanie. Jak wybrać pora?
Por - warzywo nierzadko traktowane po macoszemu, jego smak wzbogaca rosół, ale potencjał jest o wiele większy. Skrywa w sobie wiele substancji o pozytywnym wpływie na zdrowie. Ma wiele składników odżywczych, witamin i minerałów....

Choroby skóry

Kwas azelainowy – pogromca przebarwień i trądziku. Jak go stosować i z czym łączyć
Stosowanie kwasów w pielęgnacji twarzy stało się nieodłącznym elementem dbania o cerę. Coraz większa dostępność produktów kosmetycznych na rynku i pełen wachlarz możliwości pozwala na dobranie odpowiedniego kosmetyku do rod...

Układ nerwowy

Dieta MIND, czyli mądre odżywianie dla poprawy wydajności mózgu. Zasady, produkty i efekty
Dieta MIND (skrót od angielskiej frazy „Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay”) uznawana jest za jedną z najzdrowszych diet – zwłaszcza dla mózgu. Jej stosowanie poprawia funkcjonowanie tego najważn...

Dieta i odchudzanie

Kiwi – unikalne właściwości prozdrowotne. Dlaczego warto włączyć ten owoc do diety?
Aktinidia chińska, znana powszechnie jako kiwi, słynie ze swojego pozytywnego wpływu na zdrowie. Owoc wyróżnia się bogatą zawartością flawonoidów, karotenoidów i witamin, przez co stanowi istotne urozmaicenie codziennej diety....

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem