Dieta FODMAP – jakie są zasady, zastosowanie, jadłospis. Kto szczególnie powinien stosować dietę FODMAP?

Dieta FODMAP – jakie są zasady, zastosowanie, jadłospis. Kto szczególnie powinien stosować dietę FODMAP? - zdjęcie

Dieta FODMAP jest sposobem żywienia, w którym do organizmu dostarcza się mało sacharydów. Zaleca się ją przede wszystkim osobom cierpiącym na zespół jelita drażliwego. Jakie są główne zasady tejże diety oraz jakie można osiągnąć efekty? Co można jeść, a jakie są przeciwskazania do jej stosowania? Sprawdź.

Zobacz także: Dieta dash - jakie są jej zasady, jakie daje efekty i co wolno jeść.

Jakie są zasady diety FODMAP?

Główną zasadą diety FODMAP jest ograniczenie monosacharydów, które szybko fermentują oraz słabo wchłaniają się do organizmu. FODMAP po polsku oznacza właśnie skrót od tego rodzaju węglowodanów (tj. „Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole). Wśród nich wymienić należy fruktozę (zawartą głównie w owocach, miodzie czy słodyczach), laktozę (zawartą w produktach mlecznych), fruktany (zawarte w pszenicy, czosnku czy cebuli), galaktany (zawarte w roślinach strączkowych) oraz poliole (takie jak sorbitol czy ksylitol). 

Wskazane powyżej produkty dostarczane są do jelita w niezmienionej formie, przez co przyczyniają się do zwiększonego wchłaniania wody. To z kolei prowadzi do rozciągania ścian jelita oraz wywołuje dolegliwości takie jak ból czy biegunki. Składniki te następnie ulegają fermentacji w jelicie grubym, wytwarzając przy tym nadmierne ilości gazów, a tym samym wywołują ból, dyskomfort oraz uczucie wzdęcia. Produkty bogate w FODMAP wywołują najwięcej dolegliwości u osób z chorobami układu pokarmowego, takimi jak zespół jelita drażliwego, przez co tego typu dieta będzie odpowiednia zwłaszcza dla nich. 

W trakcie diety najważniejsze jest zidentyfikowanie produktów, które nasilają dolegliwości bólowe pacjentów, a tym samym nie są przez nich dobrze tolerowane. Na podstawie wyników przeprowadzonej analizy wprowadza się odpowiednie modyfikacje dietetyczne, aby w dłuższej perspektywie możliwe było zmniejszenie dolegliwości bez konieczności stałego stosowania restrykcyjnej diety. 

Jakie są etapy diety FODMAP?

Wyróżnia się trzy etapy diety FODMAP. Pierwszy z nich to etap ograniczenia produktów zawierających FODMAP. Trwa on od 2 do 6 tygodni i polega na zastąpieniu produktów o wysokiej zawartości FODMAP produktami o ich niskiej zawartości. Drugi etap diety to ponowne wprowadzenie produktów zawierających FODMAP. Trwa od 8 do 12 tygodni, przy czym produkty bogate w FODMAP powinny być wprowadzane stopniowo, np. w stosunku jeden produkt co trzy dni. W tym okresie należy monitorować, czy negatywne objawy żołądkowe nasilają się, czy też samopoczucie pacjenta nie odbiega niczym od normy. 

Ostatnim, trzecim etapem jest personalizacja diety. Wówczas tworzy się indywidualną dietę, która powinna zawierać jak najmniejszą ilość ograniczeń, aby mogła być stosowana przez dłuższy czas. W związku z powyższym do diety należy wprowadzić produkty, które we wcześniejszych fazach zostały zidentyfikowane jako neutralne dla organizmu. Co do produktów szkodliwych, można podjąć próby ich wprowadzenia w nieznacznych ilościach, a następnie sprawdzić, czy zmieniła się tolerancja organizmu na tego typu produkty. 

Jakie produkty są wskazane w diecie FODMAP?

Produkty wskazane w diecie FODMAP powinny posiadać niską zawartość sacharydów, przez co inna nazwa dla tego typu żywienia to dieta low FODMAP. Wśród warzyw zalecane będą zatem: papryka, marchew, sałata, ogórki, pomidory, kukurydza, seler, bakłażan, bataty, szczypiorek czy dynia. Unikać należy natomiast groszku zielonego, cebuli, czosnku, szparagów, brukselki, brokułów, grzybów, kalafiora, soczewicy, kopru włoskiego czy buraków ćwikłowych. 

Wskazane są następujące owoce: banany, kiwi, mandarynki, winogrona, pomarańcze, truskawki, cytryna, ananas oraz grejpfrut. Nie należy jeść z kolei jabłek, mango, gruszek, nektarynek, śliwek, brzoskwini, arbuzów, moreli czy owoców suszonych. 

Produkty mleczne ubogie w FODMAP to sery takie jak camembert, mozzarella, parmezan, cheddar, brie, a także masło orzechowe, mleko migdałowe oraz ryżowe, margaryna czy masło. Nie zaleca się natomiast spożywania produktów takich jak twaróg, ricotta, mascarpone, wszelkiego rodzaju jogurty, maślanka, mleko krowie, kozie, owcze oraz sojowe, bita oraz kwaśna śmietana. 

Na diecie FODMAP lista zakupów może obejmować także ryby, mięso, jaja oraz drób, które powinny być głównym źródłem białka dostarczanego do organizmu. Białka nie powinno się natomiast dostarczać z roślin strączkowych takich jak soja, soczewica, fasola czy ciecierzyca.

Zakazane produkty FODMAP to także produkty zbożowe takie jak pieczywo pszenne, makaron pszenny  oraz płatki śniadaniowe pszenne. Można je zastąpić ryżem, pieczywem bezglutenowym, płatkami owsianymi oraz ryżowymi, chlebem orkiszowym na zakwasie, mąką orkiszową oraz owsianą, a także makaronem bezglutenowym. Co do orzechów i nasion - stosować można orzechy włoskie, makadamia, pekan, orzeszki ziemne, pini, nasiona słonecznika, sezamu, pestki dyni oraz migdały. 

FODMAP dieta nie wyklucza korzystania z gotowych produktów, jednak w takim przypadku należy dokładnie sprawdzić etykiety oraz skład danej potrawy i zweryfikować, czy nie zawiera on zakazanych składników. 

Jakie są efekty diety FODMAP?

Należy zdać sobie sprawę, że tzw. FODMAP diet nie jest dietą odchudzającą, zatem jej efektem nie będzie utrata wagi. W takim przypadku znacznie lepiej zdecydować się na inną dietę, np. dietę proteinową, która powoduje redukcję masy ciała już w pierwszych dniach. Stosowanie wskazanych powyżej zasad żywienia FODMAP może jednak korzystnie wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości bólowych spowodowanych zespołem jelita drażliwego czy SIBO. Dieta przy tego typu schorzeniach jest bardzo ważna. Badania przeprowadzone przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii wykazały, że skuteczność tego typu diety jest porównywalna z innymi zaleceniami dietetycznymi rekomendowanymi dla pacjentów z tego typu przypadłościami. Dlatego też eksperci rekomendują, aby zastosować dietę w krótkim okresie czasu, jednak niekoniecznie powtarzać ją bez przerwy, ponieważ nie ma wystarczających dowodów naukowych, że dieta FODMAP może stanowić rutynową metodę leczenia chorób związanych z układem pokarmowym. 

Niezmiernie ważne jest także, aby dietę wprowadzać pod opieką dietetyka, ponieważ wyeliminowanie wielu produktów może doprowadzić do wystąpienia niedoborów wapnia, błonnika, witamin z grupy B i D, a także żelaza czy naturalnych przeciwutleniaczy. 

Jakie są przeciwskazania do stosowania diety FODMAP?

Jak wskazano powyżej, dieta low FODMAP należy do diet eliminacyjnych, dlatego jej stosowanie może doprowadzić do powstania niedoborów pokarmowych, o ile dieta jest źle skomponowana. W związku z powyższym brak poprawy samopoczucia pomimo stosowania tego typu diety samo w sobie stanowi przeciwskazanie do jej dalszego przestrzegania. Przedstawionego sposobu żywienia nie zaleca się także kobietom w ciąży z uwagi na jego restrykcyjny charakter. Nie sprawdzi się także dla biegaczy, którzy potrzebują znacznie więcej węglowodanów, dla osób chorych na cukrzycę ani dla osób zmagających się z trądzikiem, które powinny spożywać znacznie więcej cynku czy błonnika. 

Ponadto tego rodzaju dieta może zwiększać ryzyko niedożywienia, a także negatywnie oddziaływać na mikroflorę jelitową. Z tego względu dieta FODMAP nie jest zalecana dla osób z pewnymi schorzeniami, takimi jak choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Leśniowskiego-Crohna). Pacjenci zmagający się z tego typu chorobami są bowiem szczególnie narażeni na niedożywienie. Polecana będzie dla nich inna dieta, jak np. specjalna dieta wrzodowa lub dieta lekkostrawna

Dieta FODMAP – przykładowy jadłospis

Dieta FODMAP - menu na cały dzień możesz skomponować według własnego uznania, wiedząc, jakie produkty należy wyeliminować. Poniżej znajdziesz przykładową rozpiskę. 

Śniadanie:

  • płatki owsiane przygotowane na mleku migdałowym lub ryżowym z dodatkiem owoców, np. banana lub kiwi; 
  • herbata czarna lub zielona. 

Obiad:

  • krem dyniowy; 
  • grillowana ryba z kaszą gryczaną, ziemniakami i marchewką; 
  • sok pomarańczowy. 

Podwieczorek:

  • koktajl z banana i kiwi. 

Kolacja:

  • pieczywo bezglutenowe z serem mozzarella i pomidorem; 
  • czarna herbata. 

Dieta FODMAP – przykładowe przepisy

Co musisz wiedzieć o gotowaniu, zastanawiając się nad FODMAP dietą? Przepisy są bardzo proste, więc poradzi sobie z nimi nawet laik. Wystarczy, że zgrillujesz rybę lub mięso drobione i dodasz do tego ugotowane warzywa, takie jak ziemniaki czy marchewka. Możesz także upiec w piekarniku mięso i zjeść je w towarzystwie sałatki caprese. Jak widać, przepisy są bardzo proste i z powodzeniem stosować je będzie mógł każdy. 

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Serce i układ krążenia Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...
Układ rozrodczy i moczowy Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych. Najlepsze i ciekawe pozycje
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....
Informacje dla pacjenta Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzen...
Choroby zakaźne i pasożytnicze Jęczmień na oku: objawy, przyczyny oraz leczenie. Czy istnieją domowe sposoby na jęczmień?
Jęczmień to nic innego jak torbielowata infekcja powieki, która pojawia się w bardzo nieoczekiwanych momentach w formie ropnia. W większości wypadków spowodowana jest zarażeniem gronkowcem na brzegach powiek, a także gruczołach ...
Informacje dla pacjenta Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o <span...
Odporność, wzmocnienie organizmu Eozynofilia: o czym świadczą podwyższone eozynofile? Objawy, przyczyny, normy
Badanie krwi to jedno z podstawowych metod diagnostycznych wielu chorób. Za jego pomocą możliwe jest oznaczenie wielu parametrów, w tym eozynofilów. To jeden z rodzajów białych krwinek, które pełnią istotną funkcję w...
Układ rozrodczy i moczowy 7 skutecznych metod na opóźnienie wytrysku podczas stosunku
Szybki wytrysk to z reguły koniec miłosnych uniesień, dlatego każdy mężczyzna pragnie przeciągnąć jak najdłużej moment swojego spełnienia. Za optymalną długość stosunku uważa się akt trwający...
Zdrowy tryb życia Dieta ketogeniczna (keto) – co należy wiedzieć i jakie są wady oraz zalety?
Ludzie od wieków stosują różne diety odchudzające. Najczęściej ma to miejsce, kiedy zbliża się wiosna i lżejsze ubranie odsłania krągłe kształty ciała. Nie zawsze jednak diety stosuje się w celach ...
Serce i układ krążenia Dieta na obniżenie cholesterolu - 10 produktów, które pomagają zbić cholesterol
Obecność zbyt wysokiego poziomu cholesterolu LDL we krwi jest zjawiskiem cywilizacyjnym. Z hipercholesterolemią zmaga się coraz większa część społeczeństwa, a do rozwoju problemu przyczyniają...

Zdrowy tryb życia Ciecierzyca: jakie ma wartości odżywcze oraz co warto z niej przygotować?
Ciecierzyca jest warzywem strączkowym, które jest dobrze znane wśród wegan i wegetarian. Ceniona jest przede wszystkim za wysoką zawartość wartościowego białka. Często zaliczana jest nawet do tzw. superfoods, czyli grupy pokarm&...
Przeziębienie i grypa Paracetamol – czym jest oraz jakie są jego właściwości? Jak jest prawidłowe dawkowanie paracetamolu, aby zapobiec przedawkowaniu?
W poniższym artykule uzyskasz informacje na temat jednego z bezpieczniejszych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych dostępnych bez recepty, jakim jest paracetamol. Poznasz jego mechanizm działania, dawkowanie, skutki jego prze...
Układ rozrodczy i moczowy Nawracające zapalenia pęcherza – jak im zapobiegać i jak można je leczyć?
Zakażenia układu moczowego należą do powszechnych schorzeń o charakterze infekcyjnym i dotyczą statystycznie znacznie częściej kobiet niż mężczyzn. Mają też tendencję do nawracania, szczególnie ...
Mięśnie i kości Lumbago (postrzał) – czym jest, ile trwa i jak leczyć? Jakie mogą być przyczyny występowania i z czym walczyć?
Lumbago to określenie stosowane w przypadku nagłego i ostrego bólu w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Oto podstawowe informacje na temat tego bolesnego i utrudniającego funkcjonowanie zesp...
Układ rozrodczy i moczowy Upławy: przyczyny, rodzaje, choroby, leczenie. Co oznacza ich kolor?
Wydzielina z pochwy, powszechnie określana jako upławy, fizjologicznie występuje w drogach rodnych każdej kobiety. Obecność śluzu jest oznaką posiadania zdrowej błony śluzowej miejsc intymnych, a także prawidłowo przebiegającego cyklu miesiączkowego....
Układ rozrodczy i moczowy Torbiel: gdzie występuje i jak się pozbyć cysty? Przyczyny powstawania, diagnoza i skuteczne leczenie
Torbiele, zwane inaczej cystami, to przestrzenie wypełnione treścią galaretowatą bądź płynem. Choć mogą pojawić się w niemal każdym miejscu, najczęściej diagnozowane są w jajnikach, piersiach...
Sport i fitness Nocne skurcze nóg, łydek i stóp - przyczyny, zapobieganie i leczenie bolesnych skurczów mięśni nóg
Może być to efekt znacznego wysiłku fizycznego, ale w niektórych przypadkach skurcze oznaczają pierwsze objawy poważnych chorób - sprawdź jakich....
Układ rozrodczy i moczowy Bakterie w moczu: przyczyny, objawy, interpretacja wyników i sposoby leczenia zakażeń układu moczowego
W prawidłowo funkcjonującym układzie moczowym nie występują bakterie, dlatego ich obecność świadczy o rozwoju stanu patologicznego. W medycynie ten stan określa się jako bakteriomocz....
Układ pokarmowy Zapalenie żołądka – objawy, badania, dieta, leczenie. Co pomaga?
Zapalenie żołądka to często występujący stan zapalny, który może charakteryzować się ostrym lub przewlekłym charakterem. Specjaliści podają kilka kryteriów, dzięki którym...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem