Dieta cukrzycowa – co powinien jeść cukrzyk? Produkty dozwolone i przeciwwskazane dla chorych na cukrzycę

Dieta cukrzycowa, jak sama nazwa wskazuje, jest przeznaczona dla osób co chorujących na cukrzycę. Choroba ta nierozerwalnie wiąże się ze zmianą nawyków żywieniowych oraz włączeniem do jadłospisu produktów, które nie powodują gwałtownego podwyższenia poziomu glukozy.

Z tego artykułu dowiesz się:

• kto powinien stosować dietę cukrzycową,
• jakie są najważniejsze zasady diety cukrzycowej,
• co można jeść przy diecie cukrzycowej,
• jakie produkty są przeciwwskazane w diecie cukrzycowej,
• jak wygląda przykładowy jadłospis przy diecie cukrzycowej.

Przeczytaj też: Krzywa cukrowa: kiedy należy badać? Wskazania i normy

Kto powinien stosować dietę cukrzycową?

Dieta cukrzycowa powinna być nieodłącznym elementem leczenia wszystkich typów cukrzycy. Wyróżnia się dwie podstawowe odmiany tej choroby:

• cukrzyca typu 1 – inaczej cukrzyca insulinozależna to choroba o podłożu autoimmunologicznym, polega na niszczeniu komórek trzustkowych produkujących insulinę. Rozpoczyna się u dzieci lub w wieku młodzieńczym;
• cukrzyca typu 2 – istotą choroby jest niewłaściwe działanie insuliny w tkankach, co prowadzi do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Za jej rozwój odpowiedzialne są czynniki genetyczne i środowiskowe. Często wiąże się z otyłością i zazwyczaj występuje u osób dorosłych.

Szacuje się, że spośród nawet 350 milionów chorych na cukrzycę z całego świata, aż 80-90% przypadków to cukrzyca typu 2.

Dieta cukrzycowa – najważniejsze zasady

Dieta cukrzycowa w przebiegu cukrzycy typu 2 ma na celu przede wszystkim osiągnięcie i utrzymanie prawidłowego – czyli bliskiego normy – stężenia glukozy w surowicy krwi. Stosowanie diety cukrzycowej ma zapobiec wystąpieniu możliwych powikłań tej choroby, w tym stopy cukrzycowej, nefropatii oraz retinopatii. Odpowiednio skomponowana dieta pozwala ponadto na uzyskanie:

• optymalnego stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL i LDL oraz triglicerydów w surowicy krwi,
• optymalnego ciśnienia tętniczego, co zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych,
• właściwej masy ciała.

Obecnie rekomendowanym sposobem odżywiania dla osób chorujących na cukrzycę typu 2 jest dieta o niskim indeksie glikemicznym. Parametr ten, oznaczany literami IG, określa szybkość trawienia danego produktu i tempo wchłaniania cukru we krwi, a tym samym jego zdolność do podwyższania poziomu glukozy po jedzeniu. Produkty o wysokim indeksie glikemicznym szybciej ulegają strawieniu, czego efektem jest gwałtowny wzrost, a następnie spadek stężenia glukozy we krwi.

Podstawę diety cukrzycowej stanowią zasady zdrowego żywienia, czyli regularne spożywanie posiłków, staranny dobór produktów, odpowiednie nawodnienie, a dodatkowo aktywność fizyczna. Większość jej zasad dobrze wpisuje się w założenia diety śródziemnomorskiej. Dieta przy cukrzycy polega bowiem na wykorzystywaniu w jadłospisie produktów o jak najniższym stopniu przetworzenia i niskim indeksie glikemicznym – chleba razowego, makaronu z pełnego ziarna, surowych warzyw i owoców, naturalnego nabiału i jego przetworów, a w umiarkowanej ilości także orzechów, pestek i tłuszczów roślinnych. Należy jednak wiedzieć, że indeks glikemiczny produktów spożywczych może zmienić się w czasie obróbki kulinarnej.

Co jeść przy cukrzycy? Polecane produkty w diecie cukrzycowej

Na liście produktów, które może jeść cukrzyk, znajdują się między innymi:

• naturalny nabiał i jego przetwory – jogurt, maślanka, kefir, zsiadłe mleko, sery;
• warzywa – brokuły, kalafior, cukinia, cebula, pomidory, ogórki, kapusta, sałata zielona i inne, brukselka, czosnek, fasola biała i czerwona, fasolka szparagowa, groch, groszek zielony, kalarepa, kukurydza, papryka, marchewka, pietruszka, por, soczewica, rzepa, rzodkiewka. Warzywa najlepiej spożywać na surowo;
• produkty zbożowe, makarony, płatki – chleb żytni z pełnego ziarna, ryż brązowy, kasze bulgur, gryczana, jęczmienna, makaron z pełnego ziarna, kuskus razowy, komosa ryżowa, płatki owsiane (zwykłe i górskie), otręby żytnie, pszenne i owsiane;
• mięso i ryby – kurczak, indyk, chuda wołowina, chuda wieprzowina, cielęcina, dziczyzna, królik, wszystkie ryby.

W diecie cukrzycowej w umiarkowanych ilościach można również uwzględnić owoce – pomarańcze, grejpfruty, brzoskwinie, jabłka, morele, jagody, truskawki, maliny, jeżyny, porzeczki, winogrona, agrest, awokado, mało dojrzałe banany, cytrynę, wiśnie czy gruszki. Do słodzenia natomiast zaleca się używać słodzików, ksylitolu lub stewi.

Dieta cukrzycowa – produkty przeciwwskazane

Wśród produktów, których cukrzycy powinni unikać, wymienia się przede wszystkim:

• słodzone smakowe jogurty i inne przetwory mleczne;
• owoce – arbuz, dojrzałe banany, owoce z puszki, kandyzowane, owoce suszone słodzone;
• gotowaną dynię, ziemniaki, bób;
• cukier, miód, słodycze, słodzone gazowane napoje;
• chleb pszenny, drożdżówki i inne wypieki cukiernicze;
• kaszę jaglaną, kukurydzianą, ryż biały, płatki kukurydziane i inne śniadaniowe, płatki ryżowe i jaglane;
• większość produktów zbożowych bezglutenowych;
• tłustą wołowinę i wieprzowinę, baraninę, niskiej jakości wędliny i kiełbasy.

Dieta cukrzycowa – jadłospis. Przykładowe przepisy dla cukrzyka

Wbrew pozorom jadłospis dla cukrzyka może być bardzo urozmaicony. Jakie potrawy można w nim uwzględnić?

Dieta cukrzycowa jest niezbędnym elementem leczenia cukrzycy. Jej celem jest przede wszystkim uzyskanie i utrzymanie prawidłowego stężenia glukozy w surowicy krwi, a ponadto osiągnięcie optymalnego poziomu cholesterolu oraz ciśnienia tętniczego. Odpowiednio zbilansowana dieta cukrzycowa powinna opierać się o produkty o niskim stopniu przetworzenia oraz indeksie glikemicznym, co pozwala na uniknięcie powikłań choroby.