Demencja starcza – jak rozpoznać oraz jakie są etapy? Czy da się pomóc osobie z otępieniem starczym?

Demencja starcza (znana także jako otępienie starcze) to powszechny problem, któremu towarzyszy szereg niezwykle niepojących objawów psychicznych. W przeszłości zmiany te określane były zmianami funkcjonowania poznawczego, które uznawane były za naturalny proces starzenia się mózgu. Demencja dotyka najczęściej starsze osoby, jednak w wyniku czynników genetycznych i biologicznych w medycynie notowane były także przypadki demencji wśród osób młodych. Czym jest demencja? Czy można pomóc osobie z demencją?

Jaką chorobą jest demencja (otępienie starcze)?

Demencja starcza (otępienie starcze) to jednostka chorobowa, w wyniku której dochodzi do obniżenia sprawności funkcji poznawczych, takich jak uwaga, pamięć czy myślenie oraz funkcji wykonawczych. To upośledzenie osłabiające sprawność mózgu na wielu płaszczyznach i z różną mocą - w zaawansowanym stadium chory traci samodzielność i zmuszony jest do korzystania z pomocy innych.

Nazwa tej choroby pochodzi od powszechnych teorii, iż demencja jest naturalnym procesem starzenia się mózgu. Współcześnie poglądy te uległy jednak modyfikacjom - wręcz zwraca się uwagę na to, iż otępienie nie zawsze związane jest ze starością. Istnieje nawet coś takiego jak ''demencja cyfrowa'' - to termin, którym dawniej południowokoreańscy lekarze określali zespół symptomów chorobowych będących skutkiem niekontrolowanego użytkowania urządzeń elektronicznych. Obecnie nazywana jest tak demencja w młodym wieku.

Demencja to problem, który zdaniem specjalistów może dotyczyć nawet 400 tysięcy osób w Polsce oraz 50 milionów osób na całym świecie.

Jakie są przyczyny demencji?

Demencja może mieć różnorodne podłoże. Przyczyn demencji można doszukiwać się w chorobach neurodegeneracyjnych, zwłaszcza w chorobie Alzheimera oraz w chorobie Parkinsona. W wielu przypadkach przyczyną demencji mogą być także choroby mózgu oraz jego uszkodzenia, jak guzy, które rozwijając się uciskają na struktury mózgowe, co prowadzi do licznych dysfunkcji. Natomiast demencja naczyniowa może objawiać się jako konsekwencja przebytych urazów, w wyniku nadużywania alkoholu czy chronicznego stresu o dużym nasileniu. 

Czym objawia się demencja? – oznaki

Hasło ''demencja objawy'' to jedno z najczęściej wyszukiwanych haseł związanych z chorobami otępiennymi mózgu. Nic dziwnego - w przypadku wątpliwości chcemy wiedzieć, jak rozpoznać pierwsze sygnały demencji i w razie czego, pomóc najbliższym w zahamowaniu postępu choroby.

Wśród objawów otępienia wymienić można przede wszystkim zaburzenie sprawności funkcji poznawczych jak uwaga, pamięć, czy myślenie. Osoba, u której rozwija się demencja, może mieć także problemy z mówieniem oraz wykazywać ogólne zaburzenia mowy (np. zmieniać znacznie danych pojęć, mylić pojęcia).

W zaawansowanej fazie choroby dostrzegalne są także problemy z orientacją w terenie, ucieczki z domu oraz problemy z liczeniem.

Jednym z najbardziej charakterystycznych oznak są problemy emocjonalne. Osoby dotknięte otępieniem mogą zachowywać się jak dzieci, co budzi frustrację opiekunów. Nierzadko role się odwracają, gdyż osobę dotkniętą otępieniem należy pielęgnować zupełnie tak jak niemowlę (pomoc w czynnościach higienicznych, przebieranie). Osoby takie mają także problemy z myśleniem przyczynowo-skutkowym oraz z ocenianiem sytuacji.

Jakie są etapy demencji starczej?

Etapy demencji są rozróżnione przez specjalistów, dlatego warto zapoznać się z przebiegiem choroby. Demencja dzieli się zasadniczo na 3 główne etapy.

Etap I - Otępienie lekkie

W pierwszym etapie choroby objawy demencji są najczęściej niedostrzegalne, jednak widoczne są tutaj zaburzenia pamięci. Pacjent może mieć problemy z szybkim przypominaniem sobie imion bliskich osób oraz z przypomnieniem sobie o wizytach i codziennych obowiązkach.

Widoczne mogą być tutaj także problemy związane z mową. Chory może zapominać niektórych słów lub ich znaczenia. W pierwszym etapie choroby chory zaczyna unikać kontaktu z bliskimi. Charakterystyczna jest także zmienność nastrojów, jednak na tym etapie nie dostrzega się problemów związanych z koordynacją wzrokowo-ruchową. 

Leki na demencję pozwalają jednak zahamować postęp choroby pod warunkiem, że pierwsze objawy zostaną szybko zauważone, a diagnoza postawiona w sposób prawidłowy. 

Etap II - Otępienie umiarkowane

Na tym etapie choroby zaburzenia pamięci nasilają się coraz mocniej. Coraz bardziej widoczny jest problem z wypowiadaniem zdań oraz z określeniem czasu przez chorego. Słownictwo osoby chorej jest ubogie, natomiast zachowanie może budzić niepokój.

W drugim etapie dostrzegalne są problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową oraz zaburzenia równowagi spowodowane kurczami mięśni. Charakterystyczny jest tutaj brak apetytu. Chory musi przebywać pod stałą opieką opiekunów.

Etap III - Otępienie głębokie

To ostatnie i jednocześnie najcięższe stadium otępienia. Wymagana jest tutaj stała kontrola i opieka, gdyż widoczny jest całkowity brak koordynacji wzrokowo-ruchowej chorego. Pacjenta trudno zrozumieć. Nie jest w stanie rozpoznać bliskich ani przekazać konkretnej informacji. W wielu przypadkach widoczne są tutaj urojenia i paranoja, a także krzyki nocne.

Jak leczyć demencję starczą?

Demencja starcza a śmierć to połączenie, które jest ze sobą nierozerwalne. Niestety, choroby otępienne, jak choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Levy'ego, czy choroba Parkinsona sprawiają, że człowiek w wyniku choroby mózgu może odejść znacznie szybciej z uwagi na postępujący charakter patologii mózgu.

W leczeniu demencji wykorzystuje się leczenie farmakologiczne oraz stosowane są substancje psychotropowe, hamujące postęp choroby. Leki na demencję bez recepty mogą wspomóc środki farmakologiczne. 

Ważna jest także diagnoza psychologiczna i psychiatryczna oraz wykonanie badań przesiewowych mających na celu diagnozę choroby. Przykładowo test zegara to najczęściej wykonywany test na Alzheimera. Wykorzystywane są także kwestionariusze wielowymiarowe badające sprawność umysłową. 

Jak jeszcze pomóc osobie z demencją starczą?

Osoba z demencją potrzebuje przede wszystkim wsparcia i zrozumienia. Leczenie psychiatryczne oraz farmakologie mogą wzmocnić leki na demencję bez recepty, które poprawiają sprawność funkcji poznawczych oraz libido osób starszych. Nie należy zapominać, że osoby dotknięte otępieniem także mają potrzeby, a potrzeba bliskości jest tutaj często pomijana!

W przypadku protestów przed jedzeniem oraz pomocą w trakcie mycia należy wykazać się ogromną cierpliwością, oraz przemawiać do chorego spokojnie. W celu zachowania dobrej jakości snu warto podawać delikatne środki wzmacniające senność oparte na bazie naturalnych składników.