Częste oddawanie moczu – przyczyny, diagnostyka oraz leczenie częstomoczu

Częstomocz jest zaburzeniem układu moczowego polegającym na nadmiernej potrzebie oddawania moczu, zwykle w niewielkich ilościach. Co jest przyczyną częstego oddawania moczu, jak diagnozuje się to zaburzenie i jak wygląda leczenie?

Częstomocz – co to jest?

Częste oddawanie moczu, inaczej częstomocz, to zaburzenie, które może być efektem wypijania zbyt dużej ilości płynów, skutkiem zażywania niektórych leków czy symptomem towarzyszącym innym dolegliwościom. Częstomocz przejawia się nadmierną potrzebą oddawania moczu, nierzadko w małych ilościach. Zdarza się też, że potrzeba mikcji, czyli oddania moczu, nie mija po wizycie w toalecie.

U osób zdrowych parcie na mocz pojawia się zazwyczaj w momencie, gdy pęcherz jest zapełniony 200-350 ml moczu, choć oczywiście nie jest to regułą. Potrzeba mikcji przez każdego może być odczuwana inaczej – są osoby, które mogą utrzymać w pęcherzu nawet pół litra moczu. Kiedy zatem można uznać, że mocz oddajemy za często? Powodem do niepokoju jest oddawanie moczu 7-8 razy dziennie i przynajmniej dwa razy w nocy – taka sytuacja jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

Częste oddawanie moczu – choroby powiązane

Częstomocz jest jednym z podstawowych objawów zakażenia układu moczowego. To choroba częściej występująca u kobiet, zwłaszcza wykazujących dużą aktywność seksualną. Do zakażenia układu moczowego dochodzi, gdy w drogach moczowych znajdą się bakterie, których w normalnych warunkach nie powinno w nich być. Oprócz nadmiernej potrzeby oddawania moczu symptomami tego schorzenia mogą być również:

• ból w okolicy lędźwiowej lub w obrębie spojenia łonowego,
• oddawanie moczu w nocy,
• problemy z trzymaniem moczu,
• wysoka temperatura,
• pogorszone samopoczucie.

Zakażenie układu moczowego to jednak nie jedyna choroba, której może towarzyszyć częste oddawanie moczu. Wśród innych schorzeń pęcherza moczowego, które mogą przejawiać się częstomoczem, wymienia się:

• zespół bolesnego pęcherza,
• pęcherz nadreaktywny,
• nowotwór pęcherza moczowego,
• odpływ pęcherzowo-moczowodowy,
• ciało obce w pęcherzu moczowym.

Jakie mogą być przyczyny częstego oddawania moczu?

Częstomocz może mieć wiele różnych przyczyn, a do najczęstszych zalicza się:

• stan zapalny w cewce moczowej i pęcherzu moczowym;
• odczyn zapalny w gruczole krokowym;
• kolka nerkowa w przebiegu kamicy układu moczowego;
• choroby układu moczowego – nowotwór pęcherza moczowego, zespół bolesnego pęcherza, przepuklina pęcherza moczowego, nadreaktywność pęcherza moczowego;
• inne schorzenia – gruźlica, cukrzyca typu I i II, reaktywne zapalenie stawów;
• choroby i zaburzenia objawiające się bólem nerek;
• przyjmowanie preparatów wpływających na ilość oddawanego moczu lub leków moczopędnych;
• spożywanie dużej ilości napojów zaliczanych do diuretyków – kawy, czarnej herbaty, napojów gazowanych z kofeiną, alkoholu;
• niedoczynność przysadki mózgowej;
• uszkodzenie mózgu lub rdzenia kręgowego.

Częste oddawanie moczu w małych ilościach

Częste oddawanie moczu w małych ilościach może być objawem problemów z układem moczowym, takich jak infekcja dróg moczowych, zapalenie pęcherza czy nadreaktywność pęcherza. Taki objaw często towarzyszy też uczuciu parcia, pieczeniu i bólowi. Jeśli utrzymuje się przez kilka dni, warto wykonać badanie ogólne moczu i skonsultować się z lekarzem.

Możliwe przyczyny:

• zakażenie układu moczowego (ZUM)
  
• zapalenie pęcherza moczowego
  
• nadreaktywny pęcherz
  
• drażniące napoje (kawa, alkohol, napoje gazowane)
  
• stres lub napięcie nerwowe

Częste oddawanie moczu w dużych ilościach

Częste oddawanie moczu w dużych ilościach może świadczyć o problemach metabolicznych, takich jak cukrzyca, czy też być skutkiem przyjmowania dużej ilości płynów lub leków moczopędnych. Jeżeli towarzyszy temu wzmożone pragnienie, chudnięcie lub zmęczenie – konieczna jest dalsza diagnostyka. Warto sprawdzić poziom glukozy i elektrolitów we krwi.

Możliwe przyczyny:

• cukrzyca typu 1 lub 2
  
• nieuregulowana glikemia
  
• nadmiar wypijanych płynów (polidypsja)
  
• stosowanie leków moczopędnych
  
• niewydolność nerek

Częste oddawanie moczu u dzieci

Zdrowe dzieci w wieku przedszkolnym odbywają nawet 6-8 wizyt w toalecie dziennie – jeśli nie towarzyszą im zmiana wyglądu moczu czy ból brzucha, nie jest to powodem do niepokoju. 

Częstomocz u dziecka bez innych objawów

Częstomocz u dzieci może mieć podłoże psychiczne – wtedy zwykle ustępuje wraz z wiekiem. Warto jednak upewnić się, że częste oddawanie moczu nie jest spowodowane nieprawidłowościami w budowie układu moczowego lub zakażeniem układu moczowego – może występować ono równolegle z infekcją górnych dróg oddechowych.

Dziecko sika co 5 minut

Gdy dziecko sika co 5 minut, może to budzić niepokój u rodziców, zwłaszcza jeśli sytuacja utrzymuje się dłużej lub towarzyszą jej inne objawy, takie jak pieczenie, gorączka czy płacz przy oddawaniu moczu. Najczęstszą przyczyną tak częstego siusiania jest infekcja układu moczowego, ale warto też rozważyć inne możliwości, jak nadreaktywny pęcherz, stres lub spożywanie dużych ilości płynów. U młodszych dzieci problem może być związany również z nauką korzystania z toalety i zwiększoną koncentracją na fizjologii. W każdym przypadku warto skonsultować się z pediatrą i wykonać badanie moczu, by znaleźć przyczynę i odpowiednio zareagować.

Częste oddawanie moczu u dorosłych

U mężczyzn częstomocz nierzadko jest wynikiem problemów z prostatą, które dotyczą szczególnie panów po 50. roku życia. Rozrastanie się gruczołu krokowego wywołuje ucisk cewki moczowej, skutkujący właśnie częstym oddawaniem moczu, a ponadto kłopotami z rozpoczęciem mikcji. Częstomocz może być też symptomem choroby gruczołu krokowego – łagodnego przerostu, zapalenia lub nowotworu. By uniknąć całkowitego zatrzymania moczu, które leczone jest operacyjnie, częstomocz i inne dolegliwości ze strony układu moczowego należy konsultować z lekarzem. Przy łagodnych zmianach zazwyczaj pomocne okazuje się stosowanie tabletek na dolegliwości związane z przerostem prostaty, w tym częstomocz, słaby strumień moczu, parcie na mocz czy częstą potrzebę mikcji w nocy.

W przypadku kobiet natomiast przyczyną częstego oddawania moczu mogą być schorzenia układu rodnego. Z częstomoczem współistnieć mogą choćby procesy zapalne jajników, jajowodów, endometrioza czy choroby nowotworowe. U kobiet aktywnych seksualnie przypadłość ta może być także przejawem choroby wenerycznej lub zapalenia pęcherza, będącego niekiedy następstwem stosunku płciowego. Częste oddawanie moczu u dorosłych kobiet może również wystąpić jednocześnie z zaburzeniami cyklu miesiączkowego, co z kolei wskazuje na zespół jelita drażliwego.

Częste oddawanie moczu a ciąża

Potrzeba częstszego niż dotychczas oddawania moczu powszechnie pojawia się u przyszłych matek – nierzadko objaw ten towarzyszy kobietom już od 6. tygodnia ciąży i utrzymuje się aż do porodu. Jest to spowodowane powiększającą się macicą, która w konsekwencji zaczyna uciskać pęcherz moczowy. Warto jednak pamiętać, że przyszłe mamy dość często borykają się z zapaleniem pęcherza moczowego lub innymi infekcjami dróg moczowych. Dlatego jeśli pojawią się potrzeba mikcji w nocy, pieczenie podczas oddawania moczu oraz ból cewki moczowej, należy udać się do lekarza.

Diagnostyka i leczenie częstego oddawania moczu

Metoda leczenia częstomoczu zależy przede wszystkim od jego przyczyny. By ją zidentyfikować, przeprowadza się kompleksowe badanie diagnostyczne, w tym:

• ogólne badanie moczu;
• USG jamy brzusznej w celu dokonania oceny stanu pęcherza moczowego i nerek;
• badanie USG dopochwowe narządu rodnego u kobiet lub gruczołu krokowego u mężczyzn;
• ocena poziomu PSA u mężczyzn;
• badanie krwi – wykonywane zwłaszcza przy podejrzeniu cukrzycy;
• badanie urodynamiczne oraz wziernikowanie pęcherza moczowego – przy podejrzeniu nowotworu.

Na podstawie otrzymanych wyników lekarz opracowuje odpowiedni program leczenia – niekiedy wystarczy zastosowanie leków przeciwbólowych lub rozkurczowych, w innych przypadkach konieczne jest przyjmowanie antybiotyków. W razie rozpoznania innych schorzeń, których objawem jest częstomocz, podejmuje się niezbędną w danym przypadku terapię.

Częstomocz może być efektem spożycia dużej ilości płynów czy skutkiem przyjmowania niektórych leków, ale zdarza się, że jest także symptomem innego schorzenia. Z tego powodu zbyt częste oddawanie moczu i nadmierna potrzeba mikcji powinny być wystarczającym wskazaniem do konsultacji lekarskiej.