Cytologia – kto powinien wykonać? - zalecenia do badania cytologicznego

Cytologia – kto powinien wykonać? - zalecenia do badania cytologicznego - zdjęcie

Cytologia to badanie, które pozwala na wykrycie wczesnego stadium raka szyjki macicy. To choroba, na którą co roku umiera ponad 1,5 tysiąca kobiet w Polsce. Tymczasem regularnie wykonywana cytologia zmniejsza szansę na rozwój choroby aż o 80%!

Czym jest cytologia?

Cytologia to podstawowe badanie ginekologiczne, które wykonuje się w celu profilaktyki i diagnostyki nowotworu szyjki macicy. Dzięki cytologii możliwe jest wykrycie wczesnego stadium choroby, co znacząco zmniejsza szanse na rozwój nieprawidłowych zmian. Szacuje się, że regularne poddawanie się cytologii zmniejsza aż o 80% ryzyko zachorowania na raka.

Badanie cytologiczne wykonywane jest również w celu diagnostyki zakażenia wirusem HPV, czyli tzw. brodawczakiem ludzkim. Obecnie wiadomo, że wirus ten jest przyczyną niemal 99% onkologicznych zmian w nabłonku szyjki macicy.

Cytologię wykonuje się także celem wykrycia zmian takich jak nadżerka szyjki macicy czy ogólnej diagnostyki stanu nabłonka pochwy, w tym po rozpoznaniu u pacjentki występowania torbieli Nabotha. W przypadku kobiet zażywających środki hormonalne badanie cytologiczne może być pomocne w ocenie ich efektywności. Co ważne, cytologia jest również jednym z badań wykonywanych w diagnostyce płodności - pomaga wyznaczyć termin owulacji, a tym samym może ułatwić zajście w ciążę parom, które zgłaszają problemy z poczęciem.

Cytologia - co to za rodzaj badania?

Cytologia jest badaniem wymagającym pobrania wymazu z kanału rodnego. Cytologia może być zatem wykonywana wraz z klasycznym badaniem ginekologicznym lub jako osobne badanie. Pacjentka powinna przyjąć wygodną pozycję na fotelu ginekologicznym i możliwie się rozluźnić, aby lekarz lub położna mogli wprowadzić wziernik do jej pochwy. W następnej kolejności specjalnie przygotowaną do tego celu, jałową szczoteczką pobierany jest wymaz z kilku miejsc nabłonka szyjki macicy. Badanie cytologiczne nie jest bolesne, jednak niektóre pacjentki mogą doświadczać delikatnego plamienia przez dobę po pobraniu wymazu.

Kto i kiedy powinien zrobić cytologię?

Jednym z podstawowych badań, które powinno wykonywać się co roku celem profilaktyki zdrowotnej, jest cytologia. Kiedy jest najlepszy czas na jej wykonanie z pewnością zostanie przekazane każdej pacjentce indywidualnie przez ginekologa. Generalnie jednak przyjmuje się, że najlepszym okresem jest czas między 10. a 20. dniem cyklu menstruacyjnego. Bardzo ważne jest, aby unikać wykonywania cytologii w trakcie menstruacji, ponieważ krwawienie może zaburzać jego wyniki.

Najnowsze wytyczne towarzystw ginekologicznych zalecają, aby cytologię wykonywać regularnie od podjęcia aktywności seksualnej lub w przypadku kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia, od 21. roku życia. Jeśli wynik cytologii jest poprawny, kolejne badanie może zostać wykonane po 3. latach. Jeśli w wyniku badania stwierdzono nieprawidłowości (tzw. cytologia grupy 2 i cytologia grupy 3), lekarz decyduje się na włączenie leczenia, a następnie regularne wykonywanie badania rokrocznie.

Częste poddawanie się cytologii zaleca się kobietom w ciąży (dwukrotnie w trakcie trwania ciąży, a następnie po zakończeniu okresu połogu), kobietom z grupy ryzyka (historia nieprawidłowych wyników cytologicznych, zakażenie HPV) i kobietom, u których stwierdzono występowanie nadżerek i/lub torbieli Nabotha. W tym przypadku ginekolog może zdecydować się na pobieranie wymazu co roku.

Jak powinno się przygotować do cytologii?

Oprócz tego kiedy robić cytologię, istotne jest również jak się do niej przygotować. Przede wszystkim zaleca się, aby na 24 godziny przed badaniem nie współżyć, ponieważ może to zaburzać obraz naturalnej flory bakteryjnej pochwy. Nie powinno się również stosować żadnych środków do irygacji (płukania) pochwy, lubrykantów oraz żeli plemnikobójczych. Cytologia nie powinna być wykonywana w czasie stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, którym towarzyszą upławy lub plamienia.

Czy można zrobić cytologię w ciąży?

Cytologia w ciąży nie tylko może być wykonywana, ale wręcz powinna. Według towarzystw ginekologicznych i położniczych zaleca się wykonywanie cytologii u ciężarnych dwukrotnie: na koniec I trymestru oraz w III trymestrze. To zupełnie bezpieczna dla dziecka procedura medyczna, która może ustrzec przyszłą mamę przed rozwojem nowotworu. Warto wiedzieć ze rak szyjki macicy jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u ciężarnych, jednak jego wczesne wykrycie niemal całkowicie gwarantuje wyleczenie.

Badanie cytologiczne profilaktyka raka szyjki macicy - jak zmniejszyć ryzyko raka szyjki macicy?

Jak już wspomniano, zdecydowana większość przypadków raka szyjki macicy powodowana jest infekcją wirusową. Onkogenne odmiany wirusa HPV przenoszone są drogą płciową, zatem największe ryzyko zachorowania występuje u kobiet aktywnych seksualnie. Szacuje się, że aż 75% osób uprawiających seks zostanie zarażonych jednym z rodzajów wirusa brodawczaka ludzkiego. Aż 40 odmian tego wirusa przenoszonych jest drogą płciową, jednak do najbardziej niebezpiecznych zalicza się typy HPV 16 i 17. Pewnym jest, że u większości kobiet nie rozwijają się żadne zmiany związane z zakażeniem, część infekcji mija samoistnie bez leczenia. Jednak nie zmienia to faktu, że jedynie regularne wykonywanie cytologii może uchronić przed wykryciem niebezpiecznych zmian we wczesnym stadium, a tym samym wdrożenie leczenia, jeśli będzie to konieczne.

W profilaktyce raka szyjki macicy dużą skutecznością odznacza się również poddanie się szczepieniom przeciwko onkogennym odmianom wirusa HPV. Szczepienia jednak nie chronią przed rozwojem nowotworu u osób już zarażonych i u których doszło już do powstania pierwszych zmian.

Ponadto, podobnie jak w przypadku profilaktyki innych typów nowotworów, lekarze podkreślają wagę dbania o ogólną kondycję organizmu, zbilansowaną dietę i - jeśli są ku temu wskazania - suplementację preparatami witaminowymi uzgodnionymi z lekarzem lub farmaceutą. Spożywanie preparatów wspomagających odchudzanie, stosowanie intensywnych treningów sportowych, w tym uczęszczanie na basen, siłownię czy saunę nie stanowią zagrożenia, jeśli zachowane zostają wszystkie środki ostrożności i zasady higieny. Przy częstej zmianie partnerów seksualnych uczula się na stosowanie mechanicznych środków antykoncepcyjnych, ponieważ dodatkowo zwiększają one ochronę przed przenoszeniem się brodawczaka ludzkiego.

Jak interpretować wyniki badania cytologicznego?

W badaniu cytologicznym pobrany materiał komórkowy poddawany jest ocenie, a następnie - jeśli wykryto komórki o nietypowej budowie - zmiany te są odpowiednio nazywane. Jeśli wyniki cytologii są nieprawidłowe, nie oznacza to od razu, że pacjentka choruje na nowotwór. Wiele nieprawidłowości wykrywanych przez badanie cytologiczne wskazuje na infekcję, stan zapalny pochwy, rozwijającą się nadżerkę.

Cytologia - wyniki

W świecie medycznym wyróżnia się parę skal, które służą ocenie materiału pobranego w ramach badania cytologicznego. W Polsce przyjęły się głównie dwie z nich: skala Papanicolau i klasyfikacja Bethesda.

Cytologia - grupy wg skali Papanicolau

Skala Papanicolau obecnie uznawana jest za dość przestarzałą metodę oceniania materiału cytologicznego, jednak nadal można się z nią spotkać. Jak należy rozumieć wyniki badania przedstawione na tej skali?

  • stopień I - rozmaz składa się z prawidłowych komórek
  • stopień II (cytologia grupa 2) - w rozmazie oprócz komórek grupy I znajdują się także komórki zmienione, bakterie, leukocyty, śluz. Nie mają one jednak charakteru onkologicznego, mogą za to wskazywać na stan zapalny
  • stopień III (cytologia grupa 3)- w rozmazie oprócz komórek prawidłowych obecne są również tzw. komórki dysplastyczne. To komórki nieprawidłowe, o charakterze wskazującym na możliwość rozwijania się choroby nowotworowej. Wyróżnia się jednak podgrupy: oznaczenie IIIa wskazuje, że zaobserwowane komórki mogą, ale nie muszą być dysplastyczne z powodu nowotworu. Ich budowa może być wynikiem bardzo ostrej infekcji/stanu zapalnego. Z kolei oznaczenie IIIb stosuje się do rozmazu, w którym z całą pewnością występują typowe komórki dysplastyczne
  • stopień IV - w rozmazie oprócz komórek dysplastycznych pojawiają się również komórki nowotworowe
  • stopień V - rozmaz posiada liczne komórki nowotworowe.

Cytologia - grupy wg skali Bethesda

System Bethesda dzieli przedrakowe zmiany nabłonka płaskiego pobranego z szyjki macicy na zmiany śródnabłonkowe małego stopnia (LSIL) i zmiany śródnabłonkowe dużego stopnia (HSIL). Stąd klasyfikacja atypowych komórek płaskonabłonkowych ASC:

  • o nieokreślonym znaczeniu – nazwa systematyczna ASC-US,
  • nie można wykluczyć HSIL – nazwa systematyczna ASC-H.

Zmiany, które w starszej, omówionej wyżej skali Papanicolau nazywane są "komórkami dysplastycznymi" lub "rakiem przedinwazyjnym", w skali Bethesda dzielone są na grupy:

  • CIN1 (dysplazja małego stopnia)
  • CIN2 (dysplazja średniego stopnia)
  • CIN3 (dysplazja dużego stopnia).

W zależności od wyników badań towarzyszących, np. kolposkopii, ginekolog zadecyduje, w jaki sposób postępować z wykrytymi nieprawidłowościami. Generalnie przyjmuje się, że cytologia grupy 2 (CIN2) i cytologia grupy 3 (CIN3) są wskazaniem do bezzwłocznego podjęcia działań takich jak zaleczenie stanu zapalnego, dalsza diagnostyka i powtórzenie badania cytologicznego. Przy regularnie wykonywanych badaniach cytologicznych, tego typu postępowanie w większości przypadków kończy się powodzeniem i odzyskaniem zdrowia przez pacjentkę.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Informacje dla pacjenta

Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić. Najbardziej charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego u dzieci jest wysypka na ...

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Sok z brzozy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak dawkować sok z brzozy?
Sok z brzozy od dawna znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej jako środek na rozmaite dolegliwości. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje sok z brzozy i dlaczego warto włączyć go do diety?Co znajduje się w składzie soku z brzozy?Sok ...

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Choroby i dolegliwości

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po jedzeniu?
Cukier odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energetyczne. Węglowodany ulegają rozłożeniu w procesie trawienia na cukier prosty – glukozę. Jej obecność jest niezbędna do pr...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Czym jest badanie krwi – ALT. Diagnoza uszkodzeń wątroby norma i wyniki
Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT służy mię...

Zdrowy tryb życia

Dieta ketogeniczna (keto) – co należy wiedzieć i jakie są wady oraz zalety?
Ludzie od wieków stosują różne diety odchudzające. Najczęściej ma to miejsce, kiedy zbliża się wiosna i lżejsze ubranie odsłania krągłe kształty ciała. Nie zawsze jednak diety stosuje się w celach estetycznych. Przy niektórych schorz...

Dieta i odchudzanie

Por – właściwości i wartości odżywcze, przygotowanie. Jak wybrać pora?
Por - warzywo nierzadko traktowane po macoszemu, jego smak wzbogaca rosół, ale potencjał jest o wiele większy. Skrywa w sobie wiele substancji o pozytywnym wpływie na zdrowie. Ma wiele składników odżywczych, witamin i minerałów....

Choroby skóry

Kwas azelainowy – pogromca przebarwień i trądziku. Jak go stosować i z czym łączyć
Stosowanie kwasów w pielęgnacji twarzy stało się nieodłącznym elementem dbania o cerę. Coraz większa dostępność produktów kosmetycznych na rynku i pełen wachlarz możliwości pozwala na dobranie odpowiedniego kosmetyku do rod...

Układ nerwowy

Dieta MIND, czyli mądre odżywianie dla poprawy wydajności mózgu. Zasady, produkty i efekty
Dieta MIND (skrót od angielskiej frazy „Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay”) uznawana jest za jedną z najzdrowszych diet – zwłaszcza dla mózgu. Jej stosowanie poprawia funkcjonowanie tego najważn...

Dieta i odchudzanie

Kiwi – unikalne właściwości prozdrowotne. Dlaczego warto włączyć ten owoc do diety?
Aktinidia chińska, znana powszechnie jako kiwi, słynie ze swojego pozytywnego wpływu na zdrowie. Owoc wyróżnia się bogatą zawartością flawonoidów, karotenoidów i witamin, przez co stanowi istotne urozmaicenie codziennej diety....

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Układ rozrodczy i moczowy

Tabletka „dzień po” – bezpieczeństwo, działanie i dostępność antykoncepcji awaryjnej
We współczesnym społeczeństwie dostęp do skutecznych środków antykoncepcyjnych jest kluczowy dla kontroli nad własną wolnością oraz zdrowiem reprodukcyjnym. Jednym z takich środków jest tabletka „dzień po”, często stoso...

Dieta i odchudzanie

Dieta niskotłuszczowa – przepis na lepsze i zdrowsze życie. 5 kroków do szybszego zrzucenia kilogramów
Tłuszcze stanowią niezbędny składnik diety zdrowego człowieka. Ich rola nie ogranicza się wyłącznie do bycia nośnikiem smaku wielu potraw czy wpływania na konsystencję serwowanych dań....

Układ rozrodczy i moczowy

Beta hCG - test ciążowy z krwi. Pierwsze objawy ciąży
Beta hCG bywa nazywany hormonem ciążowym, gdyż jego wzrost obserwuje się przede wszystkim w organizmie kobiet spodziewających się dziecka. Pozwala nie tylko określić, czy kobieta jest w ciąży, ale też w przybliżeniu oszacować jej wiek. W ginekologii be...

Układ oddechowy

Zaburzenia oddychania: objawy i leczenie. Czym jest oddech Biota oraz Cheyne'a i Stokesa?
Zaburzenia oddychania mogą przybierać różne formy, inne są również przyczyny ich występowania. Zawsze jednak wymagają konsultacji lekarskiej, gdyż w dłuższej perspektywie czasowej są bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia pacjent...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem