Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol?

Cholesterol – jakie są normy oraz dieta i leczenie? Czym się różni dobry i zły cholesterol? - zdjęcie

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w prasie i mediach odbywała się prawdziwa nagonka na cholesterol. Należało go unikać, spożywając pokarmy ubogie w masło, jaja i inne tłuszcze zwierzęce oraz tłuste mięso. Dziś wiemy, że również dieta bogata w węglowodany może spowodować zamianę nadmiaru cukru w glicerydy i magazynowanie ich w tkance tłuszczowej. Wiadomo również, że nie można wyeliminować cholesterolu z diety, ponieważ jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Nagonka na cholesterol była więc bardzo krzywdząca. Niepotrzebne obniżanie poziomu cholesterolu (np. poprzez stosowanie statyn) może spowodować ograniczenie produkcji ważnych hormonów w organizmie, co z kolei wpływa na spadek wydolności fizycznej i psychicznej.

Cholesterol – czym jest?

Cholesterol zalicza się do tłuszczów (lipidów), a więc należy do organicznych związków chemicznych. Produkowany jest wyłącznie w organizmach zwierzęcych, ponieważ rośliny nie mają zdolności syntetyzowania tego związku. Wytwarzany go również organizm człowieka, ponadto można go przyjmować wraz z pokarmem. Cholesterol nie rozpuszcza się we krwi, ponieważ jest tłuszczem. Dlatego przenoszony jest przez lipoproteiny, czyli cząsteczki zbudowane z tłuszczów i białek. Jego stężenie we krwi nie powinno przekraczać normy ustalonej przez Światową Organizację Zdrowia. Jeśli jego poziom jest za wysoki, może doprowadzić do miażdżycy, udaru mózgu, a nawet zawału serca.

Badania wykazały, że występuje kilka typów lipoprotein. Należą do nich m.in. trójglicerydy oraz dwie frakcje: HDL i LDL. Frakcje te różnią się między sobą budową, właściwościami oraz funkcją, jaką pełnią w organizmie. Ich zawartość we krwi również powinna mieścić się w ściśle określonych granicach. Cholesterol stanowi niezbędny składnik komórek, kwasów żółciowych, hormonów oraz witaminy D3, przez co pełni ważną funkcję w organizmie człowieka.

Jakie funkcje pełni w organizmie cholesterol?

Cholesterol pełni wiele ważnych funkcji biologicznych. Przede wszystkim stanowi materiał budulcowy komórek – wchodzi w skład błon komórkowych i mitochondriów. Jest także niezbędny do prawidłowego działania komórek ustroju i reguluje wiele procesów, które zachodzą w naszym organizmie. Między innymi wchodzi w skład osłonek mielinowych włókien nerwowych, dzięki czemu chroni je przed uszkodzeniem (jak wiadomo, utrata mieliny skutkuje zaburzeniami neurologicznymi). Cholesterol jest również niezbędny do prawidłowego działania receptorów serotoniny w mózgu (serotonina m.in. wpływa na samopoczucie, reguluje perystaltykę jelit i własności poznawcze). Bierze udział w procesie wytwarzania witaminy D (w skórze pochodna cholesterolu pod wpływem promieni słonecznych przekształca się w witaminę D3, która w wątrobie i nerkach przechodzi w postać aktywną), która jest niezbędna m.in. do rozwoju układu kostnego, mięśniowego i nerwowego. Cholesterol uczestniczy także w produkcji wielu hormonów (np. sterydów anabolicznych, testosteronu, estradiolu, progesteronu, kortyzolu, aldosteronu). Ponadto cholesterol jest związkiem niezbędnym do produkcji kwasów żółciowych w wątrobie.

Cholesterol HDL vs LDL – dobry kontra zły cholesterol

Frakcja HDL cholesterolu ma wysoką gęstość, a frakcja LDL niską. HDL przyjął potoczną nazwę „dobrego cholesterolu”, ponieważ chroni on naczynia krwionośne przed miażdżycą. Jego działanie polega na wiązaniu nadmiaru cholesterolu ze ścian naczyń i przenoszeniu go do wątroby, w której ulega dalszemu przetworzeniu, zmagazynowaniu lub wydaleniu z żółcią. W zdrowym organizmie stężenie frakcji HDL powinno być większe niż 40 mg/dl, jak określa norma. Cholesterol LDL, czyli tzw. zły cholesterol to frakcja, która transportuje cholesterol z wątroby do komórek ciała (czyli odwrotnie, niż HDL). Jej stężenie we krwi powinno być niższe niż 100 mg/dl. Jeśli przekracza tę wartość, osadza się w tętnicach wieńcowych, tworząc złogi, przez co zmniejsza ich przekrój, co może w krótkim czasie doprowadzić do zawału, miażdżycy lub udaru mózgu.

Jakie są normy cholesterolu?

Aby uchronić się przed chorobą wieńcową i miażdżycą, warto co jakiś czas kontrolować poziom cholesterolu we krwi, wykonując tzw. lipidogram. Badanie cholesterolu polega na określeniu stężenia całkowitego cholesterolu we krwi oraz frakcji HDL, LDL i trójglicerydów. Lipidogram powinien być bezwzględnie wykonywany u cukrzyków, osób otyłych oraz cierpiących na nadciśnienie, a także przewlekłą chorobę nerek czy miażdżycę.

Cholesterol – normy

Cholesterol całkowity u zdrowego człowieka nie powinien przekraczać 200 mg/dl. Zaleca się, aby stężenie dobrego cholesterolu (HDL) było większe od 40 mg/dl (u kobiet powyżej 46 mg/dl), natomiast frakcji LDL nie może przekraczać 115 mg/dl. Poziom trójglicerydów nie powinien być większy od 150 mg/dl.

Ważne jest również zachowanie odpowiedniej proporcji między frakcjami HDL i LDL. U niektórych osób (np. zażywających konkretne leki) wartości te mogą odbiegać od normy, co wcale nie musi oznaczać kłopotów ze zdrowiem. Interpretacja wyników powinna więc zawsze należeć do lekarza.

Co może grozić w przypadku wysokiego cholesterolu?

Na zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi ma wpływ wiele czynników, między innymi:

  • obciążenie genetyczne,
  • prowadzony tryb życia,
  • sposób odżywiania.

Specjaliści uważają, że do zwiększenia poziomu lipidów przyczyniają się przede wszystkim tłuszcze nasycone (zawarte w tłustym mięsie, nabiale i olejach zwierzęcych) oraz kwasy tłuszczowe typu trans (znajdujące się w wyrobach cukierniczych i potrawach smażonych). Wysoki cholesterol zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu oraz innych chorób spowodowanych miażdżycą. Dlatego tak ważne jest utrzymywanie prawidłowych wartości stężenia lipidów we krwi.

Jakie są sposoby na obniżenie cholesterolu?

Powstało już wiele publikacji i artykułów w internecie zawierających porady, jak obniżyć cholesterol. Przede wszystkim należy zmienić dietę i dotychczasowy tryb życia. Okazuje się, że odpowiednia aktywność fizyczna może skutecznie obniżyć poziom cholesterolu we krwi. Wystarczy codziennie przeznaczyć 30 minut na wysiłek fizyczny, najlepiej pod okiem specjalisty, aby uzyskać odpowiedni skutek. Jeśli nie mamy czasu lub możliwości skorzystania z opieki trenera, można ćwiczyć samemu, uprawiając jazdę na rowerze, pływanie, jogging, nordic walking, a nawet zwykły marsz, a nawet spacer. Efektem ubocznym, który bardzo nas ucieszy, będzie z pewnością odzyskanie swojej dawno utraconej smukłej sylwetki. Należy przy tym prowadzić higieniczny tryb życia, czyli:

  • zrezygnować z picia alkoholu i palenia papierosów,
  • unikać sytuacji stresowych,
  • zapewnić sobie odpowiednią ilość snu i relaks po pracy.

Ważne jest również zredukowanie nadmiernej masy ciała (chodzi głównie o tkankę tłuszczową), co obniża cholesterol. Statystyki pokazują, że zmniejszenie nawet o kilka procent (5 do 10%) masy ciała, znacznie obniża poziom cholesterolu.

Jaka jest dieta na cholesterol? – dieta antycholesterolowa

Dieta antycholesterolowa wyklucza spożywanie produktów zawierających tłuszcze trans, a więc fast foody, zapiekanki, frytki, chipsy, wyroby czekoladopodobne itp. oraz zaleca ograniczenie spożycia cukru i słodyczy. Należy spożywać produkty zawierające dużo błonnika, ponieważ ogranicza on wchłanianie cholesterolu z przewodu pokarmowego. Należą do nich płatki owsiane, pieczywo pełnoziarniste, warzywa (strączkowe, brokuły, kapusta, pomidory, jarmuż, czosnek), orzechy oraz nasiona (np. pestki dyni czy siemię lniane) i owoce (jabłka, dynia, porzeczki, gruszki, pigwa). Tłuste mięso i tłuszcze zwierzęce należy zastąpić mięsem chudym oraz oliwą z oliwek i olejem rzepakowym. Zaleca się również włączenie do jadłospisu tłustych ryb morskich, ponieważ stanowią one bogate źródło kwasów omega 3, które pomagają utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu we krwi.

W początkowym okresie dieta cholesterolowa, jak każda nowość, może wydawać się kłopotliwa, warto jednak spróbować.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Informacje dla pacjenta

Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić. Najbardziej charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego u dzieci jest wysypka na ...

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Sok z brzozy – właściwości, zastosowanie i przeciwwskazania. Jak dawkować sok z brzozy?
Sok z brzozy od dawna znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej jako środek na rozmaite dolegliwości. Jakie właściwości prozdrowotne wykazuje sok z brzozy i dlaczego warto włączyć go do diety?Co znajduje się w składzie soku z brzozy?Sok ...

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Choroby i dolegliwości

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po jedzeniu?
Cukier odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energetyczne. Węglowodany ulegają rozłożeniu w procesie trawienia na cukier prosty – glukozę. Jej obecność jest niezbędna do pr...

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Informacje dla pacjenta

Monocyty – o czym świadczą podwyższone monocyty?
Monocyty to komórki, które wchodzą w skład białych krwinek (leukocytów). Krążą one we krwi i w razie potrzeby wydostają się z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających dane naczynie. W trakcie tego procesu przeistaczają się w makrofa...

Informacje dla pacjenta

Czym jest badanie krwi – ALT. Diagnoza uszkodzeń wątroby norma i wyniki
Badanie ALT nazywane jest także ALAT oraz GPT. Nazwy te dotyczą tego samego testu aminotransferazy alaninowej, a więc enzymu wewnątrzkomórkowego, który znajduje się przede wszystkim w tkankach wątroby. Z tego względu badanie ALT służy mię...

Zdrowy tryb życia

Dieta ketogeniczna (keto) – co należy wiedzieć i jakie są wady oraz zalety?
Ludzie od wieków stosują różne diety odchudzające. Najczęściej ma to miejsce, kiedy zbliża się wiosna i lżejsze ubranie odsłania krągłe kształty ciała. Nie zawsze jednak diety stosuje się w celach estetycznych. Przy niektórych schorz...

Dieta i odchudzanie

Por – właściwości i wartości odżywcze, przygotowanie. Jak wybrać pora?
Por - warzywo nierzadko traktowane po macoszemu, jego smak wzbogaca rosół, ale potencjał jest o wiele większy. Skrywa w sobie wiele substancji o pozytywnym wpływie na zdrowie. Ma wiele składników odżywczych, witamin i minerałów....

Choroby skóry

Kwas azelainowy – pogromca przebarwień i trądziku. Jak go stosować i z czym łączyć
Stosowanie kwasów w pielęgnacji twarzy stało się nieodłącznym elementem dbania o cerę. Coraz większa dostępność produktów kosmetycznych na rynku i pełen wachlarz możliwości pozwala na dobranie odpowiedniego kosmetyku do rod...

Układ nerwowy

Dieta MIND, czyli mądre odżywianie dla poprawy wydajności mózgu. Zasady, produkty i efekty
Dieta MIND (skrót od angielskiej frazy „Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay”) uznawana jest za jedną z najzdrowszych diet – zwłaszcza dla mózgu. Jej stosowanie poprawia funkcjonowanie tego najważn...

Dieta i odchudzanie

Kiwi – unikalne właściwości prozdrowotne. Dlaczego warto włączyć ten owoc do diety?
Aktinidia chińska, znana powszechnie jako kiwi, słynie ze swojego pozytywnego wpływu na zdrowie. Owoc wyróżnia się bogatą zawartością flawonoidów, karotenoidów i witamin, przez co stanowi istotne urozmaicenie codziennej diety....

Dieta i odchudzanie

Talerz zdrowego żywienia – 5 składników, które powinniśmy jeść codziennie
Nawet dziecko wie, że zdrowa dieta pozwala na zachowanie zdrowia, siły i zadowolenia na długie lata. Trzeba jednak być świadomym tego, że w dobie niekończącego się dostępu do informacji łatwo zgubić zdroworozsądkowy obraz odżywiania....

Układ rozrodczy i moczowy

Tabletka „dzień po” – bezpieczeństwo, działanie i dostępność antykoncepcji awaryjnej
We współczesnym społeczeństwie dostęp do skutecznych środków antykoncepcyjnych jest kluczowy dla kontroli nad własną wolnością oraz zdrowiem reprodukcyjnym. Jednym z takich środków jest tabletka „dzień po”, często stoso...

Dieta i odchudzanie

Dieta niskotłuszczowa – przepis na lepsze i zdrowsze życie. 5 kroków do szybszego zrzucenia kilogramów
Tłuszcze stanowią niezbędny składnik diety zdrowego człowieka. Ich rola nie ogranicza się wyłącznie do bycia nośnikiem smaku wielu potraw czy wpływania na konsystencję serwowanych dań....

Układ rozrodczy i moczowy

Beta hCG - test ciążowy z krwi. Pierwsze objawy ciąży
Beta hCG bywa nazywany hormonem ciążowym, gdyż jego wzrost obserwuje się przede wszystkim w organizmie kobiet spodziewających się dziecka. Pozwala nie tylko określić, czy kobieta jest w ciąży, ale też w przybliżeniu oszacować jej wiek. W ginekologii be...

Układ oddechowy

Zaburzenia oddychania: objawy i leczenie. Czym jest oddech Biota oraz Cheyne'a i Stokesa?
Zaburzenia oddychania mogą przybierać różne formy, inne są również przyczyny ich występowania. Zawsze jednak wymagają konsultacji lekarskiej, gdyż w dłuższej perspektywie czasowej są bardzo niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia pacjent...

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem