Bradykardia u dzieci i noworodków: jak się objawia i jak leczyć? Przyczyny i skutki niskiego tętna

Mięsień sercowy jest jednym z najważniejszych organów człowieka. Częstotliwość jego uderzeń na minutę jest parametrem, który pozwala oceniać szczegółową wydolność organu, a także ogólny stan zdrowia pacjenta. Zbyt wolna akcja serca, fachowo nazywana bradykardią, jest patologicznym zjawiskiem, który może stanowić stan bezpośredniego zagrożenia życia. Bradykardia jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci i noworodków, dlatego warto dowiedzieć się, jakie objawy mogą świadczyć o rozwoju tego stanu u najmłodszych.

Zobacz też artykuł: Zaburzenia rytmu serca - kiedy udać się na badania kardiologiczne i jak wygląda badanie echo serca?

Z artykułu dowiesz się: 

• czym jest bradykardia?
• co przyczynia się do rozwoju bradykardii?
• jakie są objawy i metody diagnozowania schorzenia?
• jak odróżnić bradykardię od nerwicy lękowej?
• jakie są najlepsze metody leczenia bradykardii?

50 uderzeń serca na minutę: czy to już bradykardia?

Częstotliwość bicia serca jest bardzo ważnym parametrem, który pomaga ocenić ogólną kondycję organizmu. Akcja serca jest szczególnie ważna w ocenie jego prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania u noworodków, niemowląt oraz dzieci w wieku przedszkolnym. Wszelkie nieprawidłowości, do których zalicza się zbyt wolną akcję serca oraz zbyt wysokie tętno powinny być niezwłocznie konsultowane z lekarzem.

Bradykardia jest określeniem patologicznego stanu, w którym dochodzi do spowolnienia pracy serca. Zbyt niskie tętno u osoby dorosłej jest wówczas, gdy serce zaczyna uderzać wolniej niż 50 razy na minutę. Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana u dzieci, gdyż prawidłowa częstotliwość uderzeń mięśnia jest zależna od wieku malucha. 

O bradykardii u dzieci mówi się gdy akcja serca jest:

• niższa niż 90 uderzeń na minutę u dzieci od 0 do 3 miesięcy,
• niższa niż 107 uderzeń na minutę u dzieci od 3 do 6 miesięcy,
• niższa niż 98 uderzeń na minutę u dzieci od 6 do 9 miesięcy,
• niższa niż 93 uderzeń na minutę u dzieci od 9 do 12 miesięcy,
• niższa niż 88 uderzeń na minutę u dzieci od 12 do 18 miesięcy,
• niższa niż 82 uderzenia na minutę u dzieci od 18 do 24 miesiąca,
• niższa niż 76 uderzeń na minutę u dzieci w wieku od 2 do 3 lat,
• niższa niż 70 uderzeń na minutę u dzieci w wieku od 3 do 4 lat,
• niższa niż 65 uderzeń na minutę u dzieci w wieku od 4 do 6 lat,
• niższa niż 59 uderzeń na minutę u dzieci w wieku od 6 do 8 lat.

Warto wiedzieć, że nie każdy spadek tętna oznacza rozwój bradykardii. Pilnego kontaktu z lekarzem wymaga nagłe pogorszenie się stanu zdrowia, omdlenie lub utrata przytomności, które mogą świadczyć o chorobie. 

Czym jest spowodowana bradykardia u dzieci?

Zdrowie dziecka jest najważniejsze dla każdego rodzica. Wszelkie nieprawidłowości w pracy serca są bardzo często przyczyną niepokoju i strachu o stan fizyczny dziecka, dlatego wykonywanie profilaktycznych badań ma ogromne znaczenie.

Najczęściej diagnozowanym rodzajem bradykardii u dzieci jest tak zwana bradykardia zatokowa. Jej przyczyną jest spowolnienie pracy naturalnego rozrusznika serca, czego główną przyczyną jest:

• zbyt wysokie pobudzenie układu współczulnego dziecka,
• odruch neurokardiogenny, który jest odpowiedzią organizmu malucha na duży stres,
• problemy oddechowe - u dzieci to najczęściej niedotlenienie organizmu, a także bezdech senny,
• jadłowstręt o podłożu psychicznym, na przykład anoreksja,
• problemy o podłożu hormonalnym, do których zalicza się niedoczynność tarczycy, 
• schorzenia kardiologiczne u dzieci, takie jak wrodzona wada serca, zaburzenia akcji serca uwarunkowane genetycznie,
• choroby zapalne organizmu
• leki przyjmowane przez dziecko, do których zalicza się beta-blokery, fenylefrynę, a także fentanyl.

Szczególnym rodzajem bradykardii u najmłodszych pacjentów jest schorzenie związane z całkowitym blokiem AV. Oznacza to, że w mięśniu sercowym dziecka dochodzi do zahamowania przewodzenia impulsów elektrycznych, co wpływa na uruchomienie zapasowego rozrusznika, który zmusza serce do zmniejszenie częstotliwości uderzeń na minutę. 

Bradykardia u noworodka: postępowanie po porodzie krok po kroku

Bradykardia u noworodka po porodzie jest bardzo poważnym stanem, który stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia dziecka. Uratowanie malucha i przywrócenie mu fizjologicznych czynności życiowych wymaga posiadania odpowiedniego sprzętu medycznego, a także właściwego postępowania krok po kroku. 

Postępowanie po porodzie w przypadku wystąpienia bradykardii krok po kroku obejmuje:

• ocenę wydolności oddechowej dziecka,
• podanie środków farmakologicznych, które posiadają działanie stabilizujące pracę serca,
• wykonanie niezbędnych badań kontrolnych, takich jak: gazometria, mocznik, kreatynina oraz morfologia,
• wyrównanie zaburzeń zasadowych, kwasowych oraz jonowych,
• wykonanie badania EKG serca,
• leczenie bezpośrednich przyczyn pojawienia się bradykardii zatokowej.

Wolne bicie serca u noworodka jest bezpośrednim zagrożeniem jego życia. Po ustabilizowaniu stanu dziecka konieczne jest przekazanie do do środka kardiologii dziecięcej, w którym możliwe będzie dalsze leczenie. 

Bradykardia u dzieci i noworodków: objawy, diagnostyka i leczenie wolnego bicia serca

Objawy bradykardii u dzieci są bardzo różne, a dodatkowo zależą od czasu jej trwania i nasilenia schorzenia. Krótkotrwałe objawy choroby najczęściej przebiegają bezobjawowo, a długo utrzymujący się stan bradykardii objawia się poprzez:

• postępująca niewydolność serca,
• nieprawidłowego łaknienia,
• znacznej niechęci do jedzenia,
• uczucie senności, apatii, znużenia,
• słaby rozwój fizyczny,
• zawroty głowy, 
• zasłabnięcie lub omdlenie.

Diagnoza bradykardii u dzieci zazwyczaj rozpoczyna się po zauważeniu przez rodziców niepokojących symptomów choroby. W trakcie wizyty lekarskiej przeprowadzany jest szczegółowy wywiad medyczny, a następnie zleca wykonanie badania EKG. W niemal każdym przypadku konieczne jest wykonanie przedłużonej rejestracji EKG tak zwaną metodą Holtera. 

Bradykardia w nerwicy lękowej: jak odróżnić chorobę serca od nerwicy?

Nerwica lękowa jest chorobą psychiczną, która związana jest z fizycznym odczuwaniem nieprawidłowej pracy organizmu. Nadmierny stres oraz pogłębianie się schorzenia może doprowadzić do wytwarzania przez organizm somatycznych objawów, które bardzo często imitują choroby serca. 

Jak odróżnić chorobę serca od objawów nerwicy lękowej? Symptomy choroby serca zazwyczaj związanie są z zaburzeniami jego rytmu podczas lub bezpośrednio po wysiłku, a także bólem organu. Ból towarzyszący realnym schorzeniom mięśnia sercowego jest silny, ściskający, a dodatkowo towarzyszą mu zawroty głowy, omdlenia oraz duszności. W nerwicy lękowej pacjenci odczuwają kłucie serca, które narasta, opada lub trwa przez wiele godzin dziennie. 

Leczenie bradykardii metodami farmakologicznymi i inwazyjnymi - która z nich jest lepsza?

Leczenie bradykardii u dzieci jest koniecznością. Obecna medycyna dysponuje dwiema metodami, wśród których wyróżnia się leczenie farmakologiczne oraz inwazyjne. Która metoda jest lepsza?

O zastosowaniu konkretnego sposobu leczenia schorzenia u dzieci decyduje przede wszystkim lekarz, który dobiera metodę do wyników małego pacjenta. Stosowanie farmakologicznej metody ma zawsze charakter przejściowy, który pomaga ustabilizować pracę serca dziecka. Docelową metodą leczenia bradykardii u dzieci jest wszczepienie tak zwanego układu stymulującego, czyli rozrusznika serca.

Bradykardia u dzieci jest schorzeniem, które z pewnością wymaga diagnostyki. Rozpoznanie schorzenia oraz wprowadzenie leczenia daje szansę na prawidłowa pracę i rozwój organizmu malucha.