W artykule wyjaśnimy:
- czym jest astaksantyna,
- jak wpływa na organizm,
- w jakich produktach spożywczych występuje naturalnie,
- dlaczego powinna znaleźć się w diecie sportowców,
- jak dawkować astaksantynę,
- jakie są przeciwwskazania do stosowania związku.
Zobacz także artykuł: "Stres oksydacyjny – objawy, przyczyny, leczenie. Jak wygląda dieta bogata w antyoksydanty?".
Astaksantyna – co to za związek?
Astaksantyna jest naturalnym barwnikiem koloru czerwonego produkowanym przez organizmy żywe. W swojej budowie chemicznej zawiera dwie grupy hydroksylowe i karbonylowe. Należy do grupy karotenoidów, czyli żółtych, pomarańczowych i czerwonych barwników produkowanych przez organizmy fotosyntezujące. Astaksantyna naturalna jest ksantofilem, czyli karotenoidem zawierającym w swojej cząstce tlen. Związki znane są ze swojego działania antyoksydacyjnego, przez co chronią organizm przed licznymi chorobami.
Jak działa astaksantyna? Właściwości związku wykazują wielokierunkowe działanie biologiczne. Działanie przeciwutleniające zmniejsza m.in. ryzyko występowania chorób kardiologicznych. Astaksantyna uważana jest za najsilniejszy antyoksydant, który skutecznie wiąże i usuwa wolne rodniki z organizmu. Właśnie dlatego znajduje szerokie zastosowanie zarówno w kosmetologii, jak i w medycynie oraz profilaktyce zdrowia. Możesz spotkać ją w kremach oraz suplementach diety. Występuje również w niektórych produktach spożywczych.
Jak astaksantyna działa na organizm? Mechanizmy ochrony i regeneracji komórek
Dlaczego warto sięgnąć po astaksantynę? Działanie antyoksydacyjne wynika ze specyficznej budowy chemicznej związku. Charakterystyczną cechą jest podobieństwo w budowie astaksantyny i błony biologicznej, co umożliwia wbudowanie ksantofilu w poprzek błony na całej jej grubości. Karotenoid działa tym samym wielotorowo. Wchodzi w bezpośrednie reakcje z czynnikami utleniającymi oraz zwiększa aktywność enzymów antyoksydacyjnych.
Co w profilaktyce zdrowia daje astaksantyna? Na co pomaga? Dostępne informacje pozwalają założyć, że związek stanowi ważną ochronę przed rozwojem schorzeń kardiologicznych. Sprawdza się także jako uzupełnienie terapii licznych chorób krążeniowo-naczyniowych. Dobroczynne działanie przypisuje się właściwościom przeciwutleniającym oraz przeciwzakrzepowym. Coraz częściej naukowcy podkreślają również jej działanie przeciwzapalne oraz immunomodulujące.
Co więcej, silne właściwości przeciwutleniające znajdują zastosowanie w terapii schorzeń o etiologii wolnorodnikowej, wśród których możemy wymienić m.in. choroby oczu, nowotwory, miażdżycę oraz choroby neurodegeneracyjne. Cechą charakterystyczną astaksantyny jest zdolność do przekraczania bariery krew-mózg.
Źródła astaksantyny – w jakich produktach ją znajdziemy?
Obecnie większość dostępnej astaksantyny powstaje w wyniku syntezy chemicznej. Najczęściej występującą naturalną postacią związku w suplementach diety i kosmetykach jest astaksantyna z alg H. pluvialis. W algach znajdziemy również inne korzystne dla zdrowia karotenoidy, w tym β-karoten i luteinę. Stanowią ponadto źródło lipidów i białek.
Jakie są inne naturalne źródła astaksantyny? W codziennej diecie znajdziemy ją przede wszystkim w owocach morza oraz rybach, przykładowo w łososiu oraz pstrągu tęczowym. Znaczne ilości karotenoidu występują w langustach, krabach oraz krewetkach. Warto pamiętać o tym, że bywa dodawana do paszy dla drobiu i bydła jako żywność funkcjonalna.
Astaksantyna w sporcie - jak wpływa na wydolność i regenerację mięśni?
Badania naukowe potwierdziły pozytywny wpływ astaksantyny na kondycję sportowców. Pozwala na podejmowanie dłuższego wysiłku fizycznego, przekładając się tym samym na skuteczność codziennych treningów. Wykazuje działanie przeciwzapalne oraz zmniejsza stres oksydacyjny w mięśniach, poprawiając regenerację tkanek. Doskonale sprawdza się w czasie terapii kontuzji i urazów. Może zmniejszać dolegliwości bólowe oraz łagodzić ogniska zapalne w stawach. Karotenoid bywa wykorzystywany także w leczeniu zaniku mięśni. Oddziałuje bowiem na pracę mięśni szkieletowych.
Astaksantyna – dawkowanie zalecane przez specjalistów
Związek został zaakceptowany przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Żywności. Jak przyjmować astaksantynę? Dawkowanie można określić na podstawie masy ciała. Za bezpieczną ilość przyjmuje się do 0,2 mg/kg. Amerykańska FDA sugeruje przyjmowanie suplementów na bazie alg w dawkach do 12 mg dziennie oraz do 24 mg dziennie przez maksymalny okres jednego miesiąca.
Astaksantyna często stanowi jeden ze składników suplementów diety. Ciekawym rozwiązaniem mogą okazać się preparaty łączące karotenoidy z kwasami omega-3, luteiną oraz innymi składnikami odżywczymi. Warto pamiętać o tym, że związek rozpuszczalny jest w tłuszczach. Badania potwierdzają lepszą wchłanialność astaksantyny, gdy jest podawana m.in. w towarzystwie olejów rybnych oraz innych tłuszczów. Najlepiej sięgać po tabletki w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim.
Astaksantyna – przeciwwskazania do stosowania
Do czego może prowadzić przyjmowanie astaksantyny? Skutki uboczne na chwilę obecną nie są znane. Badania naukowe potwierdziły jednak bezpieczeństwo stosowania związków, także w większych dawkach. Nie odnotowano negatywnego wpływu suplementów diety na zdrowie badanych.
Jednocześnie astaksantyna jest szybko usuwana z organizmu, co sugeruje, że jej nadmiar nie jest magazynowany w tkankach, nawet w przypadku dłuższego stosowania. Kto nie powinien przyjmować astaksantyny? Przeciwwskazania nie zostały obecnie określone. W przypadku sięgania po suplementy diety zapoznaj się z zaleceniami producenta.
Źródła:
- Joanna Igielska-Kalwat, Joanna Gościńska, Izabela Nowak, Zastosowanie astaksantyny – w preparatach kosmetycznych, Kosmetologia Estetyczna, vol. 2, nr 2/2013, http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/04/ke2013.2-1.pdf (dostęp 04.04.2024).
- Ewelina Pogorzelska, Jadwiga Hamułka, Agata Wawrzyniak, Astaksantyna – budowa, właściwości i możliwości zastosowania w żywności funkcjonalnej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, vol. 104, nr 1/2016.
- Małgorzata Sieradzka, Joanna Kołodziejczyk-Czepas, Astaksantyna – karotenoidowy przeciwutleniacz o właściwościach kardioprotekcyjnych, Probl Hig Epidemiol, vol. 97, nr 3/2016, http://www.phie.pl/pdf/phe-2016/phe-2016-3-197.pdf (dostęp 04.04.2024).
- Iwona Wawer, Katarzyna Paradowska, Astaksantyna – karotenoid z morza w suplementacji diety, Lek w Polsce, vol. 31, nr 12/2021, https://lekwpolsce.pl/download.php?dokid=61e80058b6f51&preview=1 (dostęp 04.04.2024).
- Iwona Wawer, Katarzyna Paradowska, Luteina i astaksantyna jako dietetyczne wsparcie terapii, Post Fitoter, vol. 23, nr 1/2022.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
