Aspiryną leczymy wiele dolegliwości – łykamy ją na ból, gorączkę, przeziębienie czy nawet kaca. Co jednak trzeba wiedzieć o aspirynie, jakie może mieć inne zastosowania i jak należy ją prawidłowo dawkować?
Aspiryna – skład. Czym jest aspiryna?
Aspiryna to powszechnie stosowana nazwa kwasu acetylosalicylowego. Pod względem chemicznym jest ona pochodną kwasu salicylowego i zaliczana do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Aspiryna to popularny środek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym, a przy długotrwałym przyjmowaniu może też wykazywać właściwości przeciwzakrzepowe. Aspiryna jest składnikiem wielu leków, łagodzących bóle głowy, mięśni i zębów oraz zwalczających gorączkę towarzyszącą wielu chorobom – na przykład zapaleniu oskrzeli. Aspiryna może okazać się pomocna także przy bólu gardła.
Jak działa aspiryna?
W wyniku uszkodzenia błony otaczającej komórki organizmu dochodzi do uwolnienia kwasu arachidonowego – jednego z nienasyconych kwasów tłuszczowych. Pod wpływem enzymu o nazwie cyklooksygenaza kwas ten jest przekształcany w prostaglandyny, które mogą być uwalniane zarówno na skutek działania bodźców mechanicznych, jak i chemicznych. Substancje te stanowią swoisty sygnał alarmowy, który informuje organizm o powstaniu zniszczeń w komórkach. Ponadto biorą one udział w przekazywaniu bólu oraz rozwoju stanów zapalnych i gorączki. Znajdujący się w aspirynie kwas acetylosalicylowy wykazuje zdolność do zahamowania procesu wydzielania cyklooksygenazy, a w efekcie powstrzymuje uwalnianie prostaglandyn. To właśnie sprawia, że aspiryna jest tak skutecznym preparatem przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym.
Aspiryna – zastosowanie
Oprócz niwelowania stanów zapalnych i dolegliwości bólowych, kwas acetylosalicylowy może zapobiegać rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych lub łagodzić ich skutki. Aspiryna jest stosowana między innymi w profilaktyce lub przebiegu schorzeń układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy tętnic wieńcowych lub zawału mięśnia sercowego. Regularnie zażywany kwas acetylosalicylowy hamuje powstawanie zakrzepów, które w konsekwencji mogą spowodować zamknięcie światła tętnicy. Dzięki temu aspiryna zmniejsza także ryzyko zawału lub działa wspomagająco w przypadku jego wystąpienia.
Kwas acetylosalicylowy jest również polecany pacjentom cierpiącym na ataki przejściowego niedokrwienia, których efektem może być udar mózgu. Aspiryna bywa też przepisywana kobietom w III trymestrze ciąży, u których dochodzi do nagłego wzrostu ciśnienia oraz tak zwanego stanu przedrzucawkowego. Nieleczony może prowadzić do wystąpienia rzucawki, stanowiącej zagrożenie zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Przyczyną pojawienia się tego typu nieprawidłowości jest zachwianie równowagi pomiędzy różnymi rodzajami prostaglandyn – przyjmowana aspiryna w ciąży pomaga tę równowagę przywrócić.
Aspiryna może być stosowana także jako środek zapobiegający powikłaniom cukrzycy, wśród których wymieniamy zasklepianie się drobnych naczyń wieńcowych. Zażywanie kwasu acetylosalicylowego przez rok pozwala zredukować zagrożenie nawet o 50%. Aspiryna zmniejsza również o połowę niebezpieczeństwo rozwoju zakrzepicy żylnej oraz zatoru płucnego po operacjach, a po zabiegach omijających, do których zaliczamy wszczepienie bypassów – redukuje ryzyko zamknięcia nowego naczynia krwionośnego.
Aspiryna – dawkowanie
Osoby dorosłe mogą jednorazowo przyjąć od 500 mg do 1000 mg kwasu acetylosalicylowego. Maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej wynosi natomiast 4 g. W przypadku dzieci i młodzieży maksymalna jednorazowa dawka to 500 mg kwasu acetylosalicylowego, a dobowa – 1500 mg. Co ważne, dzieci i młodzież powinny stosować aspirynę wyłącznie na polecenie lekarza.
Aspiryna – przeciwwskazania
Aspiryna jest absolutnie niewskazana dzieciom poniżej 12. roku życia, u których może przyczynić się do wystąpienia poważnych zaburzeń neurologicznych. Aspiryny nie należy też przyjmować w czasie miesiączki, ponieważ może spowodować nasilenie krwawienia. Wśród pozostałych przeciwwskazań do zażywania kwasu acetylosalicylowego wymienia się:
- nadwrażliwość na salicylany,
- zaburzenia pracy nerek lub wątroby,
- astmę oskrzelową,
- ciążę i karmienie piersią,
- skazę krwotoczną.
Aspiryna – skutki uboczne
Jak każdy lek, kwas acetylosalicylowy może wywołać działania niepożądane, choć nie u każdego one wystąpią. Aspiryna może wywołać między innymi:
- uszkodzenie błony śluzowej żołądka,
- bóle brzucha,
- zawroty głowy,
- krwawienie lub krwotok,
- niestrawność,
- przyspieszenie czynności serca,
- astmę aspirynową,
- śródmiąższowe zapalenie nerek,
- zapalenie wątroby,
- obrzęki.
Aspiryna a inne leki
Jak inne leki, także kwas acetylosalicylowy może wchodzić w interakcje z innymi preparatami farmakologicznymi. Szczególną ostrożność zaleca się zachować przy przyjmowaniu:
- metotreksatu w dawkach mniejszych niż 15 mg na tydzień,
- leków przeciwzakrzepowych,
- selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
- ibuprofenu i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
- leków moczopędnych oraz zwiększających wydalanie kwasu moczowego z moczem,
- glikozydów nasercowych,
- leków przeciwcukrzycowych,
- leków trombolitycznych,
- leków przeciwnadciśnieniowych,
- glikokortykosteroidów,
- kwasu walproinowego.
W przypadku zażywania powyższych leków przed zastosowaniem aspiryny należy skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniego dawkowania lub podjęcia decyzji o zaprzestaniu przyjmowania określonego preparatu.
Kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna, to jeden z najstarszych leków, który zrobił błyskotliwą karierę w farmakologii. Doskonale sprawdza się zarówno jako środek zwalczający ból, stany zapalne i gorączkę, jak i wspomagający leczenie różnych schorzeń. Należy jednak pamiętać o prawidłowym dawkowaniu aspiryny, a w razie wątpliwości przed zastosowaniem skontaktować się z lekarzem.
