W artykule dowiesz się:
- czym są alergie pokarmowe,
- jakie dają objawy,
- jakie są najsilniejsze alergeny,
- na czym polega diagnoza,
- kiedy należy zastosować dietę eliminacyjną.
Zobacz także artykuł: Alergia pokarmowa - przyczyny, objawy i leczenie skazy białkowej.
Alergeny pokarmowe – to, co dla jednego jest pokarmem, dla drugiego może być trucizną
Alergia pokarmowa związana jest z występowaniem defektu doustnej tolerancji, który pojawia się wskutek zaburzenia prawidłowej odpowiedzi immunologicznej na białka pokarmowe. U niektórych osób rozwija się nietolerancja pokarmowa, czyli nadwrażliwość, która nie jest wywołana reakcją immunologiczną. Obejmuje ona zaburzenia enzymatyczne oraz zaburzone wchłanianie węglowodanów.
W zależności od mechanizmu reakcji wyróżniamy alergie pokarmowe natychmiastowe IgE-zależne, opóźnione IgE-niezależne oraz mieszane. W pierwszym przypadku objawy widoczne są od kilku minut do 2 godzin po spożyciu pokarmu. Alergie opóźnione najczęściej ujawniają się w ciągu od 2 do 48 godzin. Warto pamiętać jednak o tym, że symptomy mogą pojawić się nawet do 7 dni po posiłku.
Objawy alergii pokarmowej – oznaki, które powinny zwrócić naszą uwagę
Czym charakteryzuje się alergia pokarmowa? Objawy często pozostają niespecyficzne, co może utrudniać prawidłową diagnostykę. Przeważnie mogą kojarzyć się z innymi chorobami układu trawiennego. Właśnie dlatego diagnostyka powinna mieć charakter kompleksowy i obejmować pogłębiony wywiad lekarski. Jakie są natychmiastowe symptomy alergii pokarmowej? Objawy na skórze, takie jak pokrzywka, zaczerwienienie i obrzęk naczyniowy mogą mieć charakter miejscowy oraz uogólniony. Szczególnie niebezpieczna jest nasilona uogólniona reakcja immunologiczna zwana wstrząsem anafilaktycznym, która może prowadzić do śmierci pacjenta.
W kolejnych godzinach po spożyciu posiłku może wystąpić także wysypka alergiczna, nieżyt nosa, ból zatok oraz kaszel. Pacjenci często cierpią przy tym na objawy ze strony układu trawiennego, do których należą biegunki, wymioty oraz zaparcia. Nietolerancja pokarmowa ujawnia się ze znacznym opóźnieniem, które może wynosić nawet do kilkudziesięciu godzin.
Co nas uczula? Wielka ósemka najczęściej alergizujących pokarmów
Jakie są najsilniejsze alergeny pokarmowe? W 1995 roku Food and Agriculture Organization stworzyła listę najczęściej uczulających produktów spożywczych, zatwierdzoną następnie przez Codex Alimentarius Commission i nazwaną wielką ósemką alergenów.
1. Mleko krowie
Najczęstsze alergeny pokarmowe u dorosłych i dzieci obejmują mleko, które może wywoływać reakcję IgE-zależną. Uczulenie na laktozę dotyczy nawet 28% osób cierpiących na alergie pokarmowe w grupie wiekowej od 18 do 74 lat. Objawy najczęściej pojawiają się u mieszkańców Europy. Warto pamiętać o tym, że mleko składa się z różnych białek. Właśnie dlatego u niektórych pacjentów symptomy występują także po zjedzeniu mięsa wołowego i cielęciny oraz produktów wytwarzanych z mleka owczego i koziego.
2. Ryby
Podstawowe alergeny pokarmowe obejmują ryby, owoce morza oraz skorupiaki. Ze względu na podobieństwa budowy alergenów mięsa ryb, pacjenci najczęściej uczuleni są na większość gatunków. Uczulenie na ryby nie ustępuje z czasem oraz stwarza poważne ryzyko anafilaksji.
3. Jaja
Najczęstsze alergeny pokarmowe u niemowląt i dzieci obok mleka obejmują także jaja kurze. Warto pamiętać o tym, że w wielu przypadkach, nadwrażliwość ustępuje z wiekiem.
4. Orzechy ziemne
Orzechy ziemne, zwane orzechami arachidowymi, należą do grupy nasion strączkowych. Stanowią jedną z najczęstszych przyczyn występowania wstrząsu anafilaktycznego, który może doprowadzić do zgonu pacjenta. Ryzyko śmierci wzrasta ponadto w przypadku połączenia alergenu z alkoholem.
5. Orzechy
Orzechy zaliczane są do najsilniejszych alergenów, które mogą powodować wstrząs anafilaktyczny. Prowadzą ponadto do pojawienia się anafilaksji zsumowanej. W takiej sytuacji objawy alergii obserwowane są jedynie wtedy, gdy spożyciu alergenu towarzyszy intensywny wysiłek fizyczny.
6. Mięczaki i skorupiaki
Do głównych czynników uczulających należą także skorupiaki. Niektóre badania potwierdzają zależność wcześniejszej alergii na roztocza kurzu ze względu na podobieństwo budowy alergenów.
7. Soja
Soja należy do najczęściej uczulających alergenów u dzieci. Objawy przeważnie ustępują z wiekiem.
8. Pszenica
W przypadku dzieci alergia na pszenicę często ustępuje z wiekiem. Osobną grupę stanowi jednak alergia na gluten u dorosłych. Może pojawiać się po spożyciu pszenicy pod postacią mąki lub pieczywa.
Testy na alergeny pokarmowe – gdzie i kiedy je wykonać?
Diagnostyka alergii pokarmowych opiera się na wywiadzie lekarskim, który prowadzony jest w oparciu o dzienniczek spożywanych pokarmów. W ten sposób łatwiej jest przeanalizować skład konkretnych posiłków oraz zauważyć powtarzalności symptomów. Objawy atopowego zapalenia skóry, pokrzywki oraz alergii kontaktowej wymagają przeprowadzenia dodatkowego badania fizykalnego. Wizyta lekarska może obejmować także skórne testy na alergeny pokarmowe. Brak ustalonych standardów sprawia jednak, że nie jest to podstawowe narzędzie diagnostyczne. Pomocniczo można stosować również badania laboratoryjne. Szczególnych trudności w rozpoznaniu dostarcza ukryta alergia pokarmowa.
Dieta eliminacyjna - zarządzanie alergiami pokarmowymi w praktyce
Obecnie za najskuteczniejszy sposób leczenia nadwrażliwości pokarmowych uchodzi dieta eliminacyjna, czyli wykluczenie alergenów z diety. Leczenie farmakologiczne przeważnie traktowane jest jedynie jako środek pomocniczy, łagodzący objawy. W przypadku nietolerancji na laktozę zaleca się spożywanie niewielkich dawek pokarmów. Niewskazana jest bowiem pełna eliminacja składnika z diety. Wdrożenia restrykcyjnej diety wymagają z kolei pacjenci chorujący na celiakię, u których nawet najmniejsza dawka glutenu może spowodować uszkodzenie śluzówki jelit.
Co więcej, po diety eliminacyjne sięga się w czasie diagnostyki. Nie powinny być wtedy stosowane dłużej niż 6 tygodni i mogą obejmować jednoczesne wykluczenie maksymalnie dwóch produktów.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
