Afazja (zaburzenie mowy): czym jest oraz jakie są jej objawy i przyczyny?

Afazja (zaburzenie mowy): czym jest oraz jakie są jej objawy i przyczyny? - zdjęcie

Afazja jest utratą zdolności językowych na skutek uszkodzenia mózgu. Do afatycznych zaburzeń mowy prowadzą najczęściej urazy czaszkowo-mózgowe, udary i guzy mózgu. Jakie są objawy afazji sensorycznej, a jakie motorycznej? Co zrobić, gdy podejrzewa się afazję u dziecka?

Co to jest afazja?

Afazja jest utratą zdolności do rozumienia i tworzenia wypowiedzi na skutek uszkodzenia mózgu (ośrodkowego układu nerwowego). Oprócz terminu afazja, w medycynie i logopedii funkcjonuje termin dysfazja, który dotyczy nawet niewielkiego stopnia zaburzeń językowych. Zaburzeniom mogą towarzyszyć trudności w pisaniu, liczeniu, czytaniu, a także deficyty w zakresie rozpoznawania bodźców oraz planowania i realizowania ruchów dowolnych. Chory może mieć problemy z zapamiętywaniem i innymi funkcjami poznawczymi. Mogą pojawić się u niego kłopoty z żuciem i połykaniem, ograniczenia lokomocyjne i manualne. Równocześnie lub w konsekwencji afazji występują trudności w sferze emocjonalno-motywacyjnej, objawiające się apatią, depresją czy wzmożoną męczliwością.

Jakie są objawy afazji?

U osób z uszkodzeniem mózgu może wystąpić wiele objawów afazji na polu zachowań językowych. Zalicza się do nich:

  • trudności w nazywaniu (anomia),
  • zaburzenia gramatyki i składni, polegające na opuszczaniu wyrazów czy zniekształceniach w realizacji związków składniowych,
  • zniekształcenia artykulacyjne i trudności w realizacji fonetycznej formy wypowiedzi,
  • trudności w rozumieniu tekstu mówionego (pojedynczych słów lub relacji składniowych).

Typ afazji

Główne objawy

Afazja motoryczna, inaczej afazja ruchowa, ekspresyjna

Zaburzenia w mówieniu, czyli w ekspresji języka

Afazja sensoryczna, inaczej afazja czuciowa, impresyjna

Zaburzenia w zakresie rozumienia języka mówionego i tekstów pisanych

Afazja mieszana – ekspresyjno-impresyjna

Zaburzenia dotyczą rozumienia i mówienia

Afazja nominacyjna, inaczej afazja amnestyczna

Trudności w używaniu nazw i tworzeniu złożonych konstrukcji logiczno-gramatycznych

Afazja globalna

Zniesienie zdolności do mówienia i rozumienia mowy

Jakie mogą być przyczyny afazji?

Wyróżnia się kilka czynników powodujących afazję mowy. Do najczęstszych zalicza się:

  • udary będące zwykle konsekwencją naczyniowych chorób mózgu,
  • urazy czaszkowo-mózgowe na skutek wypadków komunikacyjnych i innych,
  • guzy mózgu (nowotworowe, zapalne, naczyniowe i inne).

Afazja u dzieci może być ponadto spowodowana:

  • schorzeniami układu sercowo-naczyniowego,
  • stanem zapalnym mózgu na skutek czynników bakteryjnych i wirusowych,
  • procesem zwyrodnieniowym,
  • zapaleniem ślinianek przyusznych,
  • schorzeniami neurologicznymi, takimi jak padaczka,
  • zaburzeniami endokrynologicznymi.

Jak lekarz diagnozuje afazję?

Lekarz ocenia rodzaj patomechanizmu oraz lokalizację uszkodzenia mózgu. Konieczna jest diagnoza lokalizacyjna przy użyciu badań instrumentalnych – EEG, CT, MRI, SPECT, angiografia, EKG i in. Neurolog przeprowadza badanie oceniające stan sprawności motorycznych pacjenta. Określa, czy chory ma inne choroby współwystępujące. Lekarz przeprowadza też wywiad z chorym i członkami jego rodziny. Pacjent powinien być skonsultowany również z neurologopedą, który wieloetapowo bada obraz zaburzeń języka i neuropsychologiem, który zajmuje się oceną innych czynności neuropsychicznych (diagnozą funkcjonalną).

Jak leczyć oraz jakie są rokowanie przy afazji?

Pacjent z afazją wymaga rehabilitacji i terapii neurologopedycznej. Metodyka zależy od etapu zdrowienia i ogólnego stanu klinicznego pacjenta, który powinien być pod stałą opieką neurologiczną, fizjoterapeutyczną i psychologiczną. Lekarz zwykle wprowadza leczenie farmakologiczne, np. leki przeciwdrgawkowe lub inne – w zależności od przyczyny choroby.

Możliwości kompensacyjne mózgu są indywidualnie uzależnione od pacjenta – podobnie jak rokowania przy afazji. Dlatego w trakcie terapii przeprowadza się wielokrotną ocenę logopedyczną, co często pociąga za sobą weryfikację hipotez diagnostycznych i strategii terapeutycznych.

Diagnozowanie afazji u dzieci

W procesie diagnostycznym dziecka z podejrzeniem afazji dziecięcej należy rozróżnić to zaburzenie mowy od innych chorób wieku dziecięcego i przypadków niedokształcenia mowy, np. alalii prolongaty. W przypadku afazji u dzieci mowa do pewnego etapu rozwija się prawidłowo, po czym – w różnym stopniu – następuje utrata nabytych wcześniej sprawności językowych. Mowa może zostać zahamowana lub spowolniona. Następuje to w konsekwencji incydentu neurologicznego w obrębie centralnego układu nerwowego (patrz akapit „Przyczyny afazji”). W przypadku zaburzeń afatycznych i dzieci wprowadza się rozróżnienie w nazewnictwie na:

  • niedokształcenie mowy o typie afazji – od 2. do 6. roku życia,
  • afazję dziecięcą – po 6. roku życia.

W wyniku uszkodzenia mózgu dziecko traci w różnym stopniu zdolności porozumienia się. Zaburzenia językowe mogą mieć podłoże sensoryczne – dziecko traci umiejętność rozumienia wypowiedzi, co wtórnie objawia się w mówieniu, lub motoryczne – wówczas ma problem zwłaszcza przy tworzeniu komunikatów werbalnych. W głębszych postaciach afazja dziecięca może przybrać postać całkowitego braku możliwości porozumiewania się. W lżejszych jest zakłóceniem rozwoju poszczególnych sprawności językowych i może ujawniać się np. w problemach z identyfikowaniem głosek, zniekształceniach artykulacyjnych, zaburzeniach percepcji słuchowej, spowolnieniu tempa mowy lub zakłóceniach jej rytmu, ubóstwie konstrukcji gramatycznych i leksyki.

U dziecka z afazją w szkole czy przedszkolu można również zauważyć inne nieprawidłowości rozwojowe, takie jak deficyty pamięci i uwagi, problemy z lateralizacją, trudności emocjonalne i behawioralne, problemy z czytaniem, pisaniem i liczeniem.

Co zrobić, jeśli zauważysz nieprawidłowości w rozwoju mowy u dzieci?

Sprawdź, jak przebiegają skoki rozwoju w pierwszych latach życia. Jeśli zauważysz w rozwoju dziecka nieprawidłowości, skontaktuj się w pierwszej kolejności z lekarzem neurologiem i neurologopedą. Złożoność obrazu klinicznego afazji dziecięcej wymaga procedur interdyscyplinarnych i przede wszystkim badań neurologicznych. Aby uzyskasz pełny obraz, niezbędne są zwykle wyniki badań psychiatrycznych, psychologicznych, audiologicznych i logopedycznych. Podczas diagnozowania afazji u dziecka sięga się po wyniki badań medycznych, dane z wywiadu i obserwacji, wyniki badań kwestionariuszowych, próby eksperymentalno-kliniczne oraz analizę nagrań dziecka w swobodnych sytuacjach.

W przypadkach dzieci z afazją mowy powrót sprawności językowych występuje zwykle w szybszym tempie i w pełniejszym zakresie niż u dorosłych z afazją. Dzieje się tak ze względu na plastyczność mózgu – rokowania terapii logopedycznej mogą być pomyślne.


Bibliografia:

  • Panasiuk J., Postępowanie logopedyczne w przypadkach afazji [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin 2015.
  • Panasiuk J., Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji, [w:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, red. S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak, Lublin 2015.

Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.

Wybrane grupy produktowe:

Informacje dla pacjenta

Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez wirusa. Dotyka najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale dorośli też mogą się nim zarazić. Najbardziej charakterystycznym objawem rumienia zakaźnego u dzieci jest wysypka na ...

Choroby zakaźne i pasożytnicze

Szkarlatyna - objawy, przyczyny. Jak leczyć szkarlatynę?
Jedną z typowych chorób wieku dziecięcego, rozpowszechnioną na całym świecie, jest szkarlatyna. Zazwyczaj pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym, w okresie jesienno-zimowym. Wywołuje poważne objawy, a w jej późnym okresie może nawet d...

Choroby i dolegliwości

Jaki jest prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo i po jedzeniu?
Cukier odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Należy do węglowodanów, które stanowią główne źródło energetyczne. Węglowodany ulegają rozłożeniu w procesie trawienia na cukier prosty – glukozę. Jej obecność jest niezbędna do pr...

Układ rozrodczy i moczowy

Ulubione pozycje seksualne kobiet - 10 pozycji seksualnych, które dają niezapomniane doznania
Seks odgrywa bardzo ważną rolę w życiu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Umacnia związek, pozwala lepiej poznać swoje ciało i zaspokoić skrywane pragnienia....

Informacje dla pacjenta

Czym jest hydroksyzyna (hydroxyzinum) na uspokojenie? Dawkowanie i przeciwwskazania
Gdy leki dostępne bez recepty oraz naturalne specyfiki przestają być skuteczne, zazwyczaj poszukiwane są nowe rozwiązania problemu związanego ze stresem. Jeśli mowa o preparatach na uspokojenie to jednym z popularniejszych, wydawanych z przepi...

Serce i układ krążenia

Niskie ciśnienie: czy wymaga leczenia? – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie tętnicze (hipotonia, niedociśnienie, hipotensja) może wystąpić u każdej osoby, nawet małych dzieci i sportowców. Chociaż nie jest tak częste i tak niebezpieczne, jak nadciśnienie tętnicze i przeważnie nie utrudnia...

Informacje dla pacjenta

Wysoki puls – przyczyny, objawy jak prawidłowo zmierzyć?
Puls, inaczej tętno, określa ilość uderzeń serca na minutę, czyli częstotliwość bicia serca. Jego wartość jest dla człowieka zdrowego ściśle określana i nie powinna być ani za niska, ani zbyt wysoka. Każde odchylenie od normy wymaga ...

Informacje dla pacjenta

Witamina B12: jakie są jej właściwości? Skutki niedoboru i nadmiaru witaminy B12
Witamina B12 utrzymuje w dobrej kondycji układ krwionośny, nerwowy czy pokarmowy. Jej niedobór stanowi częsty problem, jednak właściwa suplementacja i dieta bogata w produkty pochodzenia zwierzęcego pozwolą go uniknąć.Czym charakteryzuje si...

Dieta i odchudzanie

Owoc kaki (persymona): wartości odżywcze, prozdrowotne i składniki aktywne
Owoc kaki, czyli persymona, to niesamowity produkt spożywczy, który wciąż bardzo rzadko gości na europejskich talerzach. To egzotyczny owoc o charakterystycznym smaku, który stale zyskuje na popularności wśród dietetyków ora...

Serce i układ krążenia

Niewydolność krążenia - przyczyny, objawy, diagnostyka. Czym różni się ostra od przewlekłej?
Niewydolność krążenia oznacza zaburzenia w przepływie krwi przez narządy. Jest to schorzenie, które z roku na rok stanowi coraz większy problem....

Układ pokarmowy

RWS (referencyjne wartości spożycia) – jak je czytać i jakie znaczenie mają dla twojego organizmu?
Pod skrótem RWS kryje się ważna informacja o wartościach odżywczych zawartych w produktach, jakie można nabyć w sklepach spożywczych. Referencyjne Wartości Spożycia ułatwiają komponowanie zdrowych, zbilansowanych posiłków oraz kontrolę li...

Alergia

Sterydy - działanie, zastosowanie i skutki uboczne terapii sterydowej
Terminem sterydy (lub steroidy) określa się potocznie grupę leków produkowanych na wzór kortykosteroidów, czyli hormonów występujących naturalnie w ludzkim organizmie. Wykorzystywane są w leczeniu wielu chorób....

Odporność, wzmocnienie organizmu

Niedoczynność tarczycy: przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie. Wpływ tarczycy na psychikę
Niedoczynność tarczycy to jedna z często diagnozowanych chorób, polegająca na niewystarczającej produkcji hormonów tarczycy. Jej objawy mają charakter dermatologiczny, neurologiczny, a nawet psychiczny, dlatego też choroba ta nie jest łat...

Układ pokarmowy

Czym jest maltodekstryna - właściwości, zastosowanie i wpływ na zdrowie
Maltodekstryna to substancja, która powszechnie stosowana jest jako dodatek do żywności, leków, suplementów diety i odżywek. Substancja jest łatwo przyswajalna przez organizm....

Układ nerwowy

Tryptofan - aminokwas na dobry sen i nastrój. Działanie, występowanie, właściwości
Odkryj potencjał tryptofanu – aminokwasu egzogennego, który nie tylko skutecznie poprawia samopoczucie i łagodzi stres, ale także odgrywa istotną rolę w leczeniu zaburzeń depresyjnych. Dowiedz się, dlaczego tryptofan jest niezbędny d...

Układ oddechowy

Chrypka: przyczyny, leczenie, pomoc przedlekarska. Jak pomóc sobie domowymi sposobami?
Chrypka jest jednym z najczęściej występujących objawów stanów zapalnych i przewlekłych chorób krtani. Matowy głos może pojawić się także wskutek palenia papierosów, nadużywania głosu oraz stresu, znacznie utrudniając codzie...

Odporność, wzmocnienie organizmu

Seler naciowy – nie tylko na odchudzanie. Właściwości zdrowotne i wartości odżywcze
Seler naciowy to jeden z ulubionych produktów spożywczych miłośników zdrowego odżywiania. Charakteryzuje się wysoką gęstością odżywczą, stając się istotnym źródłem witamin i minerałów potrzebnych do prawidłowego funkcjonowan...

Przeziębienie i grypa

Anyż: przyprawa o licznych właściwościach i zastosowaniach zdrowotnych
Właściwości zdrowotne i zastosowanie anyżu jako cennego elementu zdrowej diety. Dzięki swoim właściwościom smakowym i odżywczym, anyż stanowi niezastąpiony składnik kulinarny oraz inspirację dla wielu potraw na całym świecie....

Dlaczego my?
why-us-img

Odbiór osobisty w aptece

why-us-img

Profesjonalna obsługa

why-us-img

Szybka wysyłka

why-us-img

Legalnie działająca apteka

why-us-img

Płatność online lub za pobraniem

cookies Strona korzysta z plików cookies, dzięki temu działa poprawnie. Szczegóły znajdziesz w Polityce Cookies.