Stewia cieszy się dużą popularnością i jest powszechnie stosowana jako zamiennik cukru, od którego jest około 300 razy słodsza. W dietach odchudzających i cukrzycowych zastępuje cukier, ponieważ nie dostarcza kalorii (organizm ludzki nie trawi glikozydów). Ponadto wykazuje właściwości prozdrowotne – przeciwzapalne, immunosupresyjne i hipoglikemizujące. Jest również łatwo wydalana z organizmu.
Stewia – czyli co?
Stewia (Stevia rebaudiana) jest to bylina należąca do rodziny astrowatych, osiągająca 40-80 cm wysokości. Jej łodygi są zdrewniałe, a liście, długości ok. 4 cm mają owalny kształt. Kwiaty są drobne, w białym kolorze. Roślina ta pochodzi z Brazylii i Paragwaju, gdzie nazywana jest „miodowym liściem” lub „słodkim ziołem Paragwaju. W Ameryce Środkowej i Południowej od wieków stosowana była jako środek słodzący. Liście stewii zawierają węglowodany, które stanowią aż 50-60% suszonego surowca, białka (10%), błonnik (18%), tłuszcze (2-3%) oraz witaminy (B2, C, kwas foliowy) i minerały (wapń, potas, sód, magnez, żelazo, fosfor, cynk, selen, miedź, siarka, mangan). Ponadto są źródłem cennych przeciwutleniaczy w postaci: kwasów fenolowych (kwas cynamonowy, kumarowy, synapinowy), kwasów chlorogenowych, flawonoli (kemferol, kwercetyna) i flawonów (luteolina, apigenina). Obecność ponad trzydziestu glikozydów (m.in. stewiozyd, rebaudiozyd A, B, C, D, E, F, stewiolbiozyd, dulkozyd A) nadaje roślinie charakterystyczny, słodki smak. W Unii Europejskiej glikozydy stewiowe są oznaczane w żywności symbolem E960. Z liści stewii pozyskuje się także olej, w którym znajdują się kwasy tłuszczowe: palmitynowy, oleopalmitynowy, oleinowy, stearynowy, linolowy oraz linolenowy.
Czy stewia ma właściwości zdrowotne?
Kilka lat temu pojawiły się przypuszczenia, że stewia może działać rakotwórczo i zagrażać rozwojowi płodu. Jednak przeprowadzone badania kliniczne obaliły te doniesienia i 11 listopada 2011 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności uznał, że jej spożywanie jest całkowicie bezpieczne. Jednak Komisja Europejska ustaliła maksymalną dzienną dawkę spożycia stewii na 4 mg na kilogram masy ciała (dotyczy to również kosmetyków). Przykładowo, dla osoby ważącej 50 kg, dzienna dawka wynosi 0,2 grama. Największą popularnością stewia cieszy się w Japonii, gdzie odnotowuje się jej największe spożycie – setki tysięcy ton rocznie. Do najważniejszych właściwości zdrowotnych stewii należą:
- działanie regenerujące na trzustkę,
- obniżanie ciśnienia tętniczego krwi,
- wspomaganie procesów trawiennych, regulowanie apetytu,
- działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe i grzybobójcze,
- działanie przeciwzapalne,
- działanie przeciwutleniające,
- działanie oczyszczające, ściągające i regenerujące naskórek,
- działanie przeciwpróchnicze,
- właściwości hipoglikemiczne (stewiol hamuje wchłanianie glukozy w jelitach),
- działanie moczopędne.
Stewię stosuje się w celach leczniczych między innymi:
- w walce z cukrzycą,
- w nadciśnieniu tętniczym,
- w zwalczaniu trądziku,
- do dezynfekcji skóry,
- w walce z nadwagą i otyłością.
Jedne z najnowszych badań wykazały, że można również stosować stewię na boreliozę.
Jakie są różnice między stewią, a cukrem i innymi słodzikami?
Stewię można z powodzeniem stosować w charakterze zamiennika cukru, bez przykrych konsekwencji zdrowotnych.
Stewia – cukier
Stwierdzono, że jedna łyżeczka sproszkowanych liści stewii odpowiada jednej szklance cukru! Pomimo tego, zjadając ją, nie narażamy się na próchnicę zębów. Okazuje się bowiem, że stewiol, zawarty w stewii działa ochronnie na zęby.
Stewia – kalorie
Słodząc stewią, w odróżnieniu od cukru, nie narażamy się na zwiększenie masy ciała! Wręcz przeciwnie – zastąpienie cukru stewią prowadzi do chudnięcia. Stewia ma zerowy indeks glikemiczny, a cukier – 100.
Dotychczas stosowane słodziki, jak np. ksylitol czy erytrol w porównaniu ze stewią wypadają naprawdę blado. Stewia dostarcza 0 kalorii, podczas gdy ksylitol 240 kcal na 100 gram produktu (czyli 14 kcal w jednej łyżeczce).
Stewia nie ma działań ubocznych, natomiast ksylitol może działać przeczyszczająco i nie jest wskazany dla dzieci poniżej 3. roku życia.
Dzięki stewii można się odchudzić – jest to dużo łatwiejsze niż wykluczanie z diety cukru lub używanie jego zamiennika, np. aspartamu.
W odróżnieniu od innych słodzików, jak np. ksylitolu, mannitolu czy sorbitolu, stewia jest produktem całkowicie bezpiecznym, a nawet prozdrowotnym. Sztuczne słodziki działają drażniąco na ściany jelit i mogą wywołać biegunki i bóle. Są one zabronione dla osób mających problemy z żołądkiem i zmagających się z zespołem jelita drażliwego.
Podsumowując:
Stewia, w odróżnieniu od cukru, nie wywołuje nadwagi i otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego krwi, ani próchnicy – jest całkowicie bezpieczna dla zdrowia i wspomaga siły obronne organizmu w walce z chorobami.
Czy są znane skutki uboczne spożywania stewii?
Pomimo faktu, że stewia stanowi najzdrowszy znany zamiennik białego cukru, może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, na przykład: przeciwgrzybicznymi, przeciwzapalnymi, przeciwwirusowymi, antybiotykami, blokerami kanałów wapniowych, obniżającymi poziom cholesterolu oraz diuretykami – dlatego należy poinformować lekarza o stosowaniu stewii w diecie, celem zmniejszenia dawki leków.
Stewia – przeciwwskazania
- Stewia zawiera niewielkie ilości kwasu szczawiowego oraz garbników, co może wpływać hamująco na wchłanianie wapnia i żelaza.
- Stewia wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, dlatego osoby przyjmujące leki na nadciśnienie powinny zachować ostrożność w ich stosowaniu.
- Stewia obniża stężenie glukozy we krwi, zatem diabetycy przyjmujący insulinę powinni zachować ostrożność i monitorować na bieżąco poziom cukru we krwi.
Gdzie stosowana jest stewia?
Stewię można stosować w postaci suszonych lub świeżych liści, proszku, płynu oraz tabletek. Świeże listki stewii stanowią doskonały dodatek do sałatek. Suszonych, sproszkowanych liści używa się do słodzenia herbaty, kawy, napojów, soków, deserów. Ponieważ glikozydy nie ulegają rozkładowi w wysokiej temperaturze, stewię można używać do słodzenia konfitur i pasteryzowanych kompotów. W przemyśle spożywczym stewię wykorzystuje się przy produkcji lodów, gumy do żucia, napojów, sosów, czekolad, jogurtów itp. W przemyśle kosmetycznym stosuje się ją do produkcji balsamów, kremów, żeli, maseczek do twarzy, past do zębów.
Ile kosztuje stewia?
Kiedy ziele stanowiło nowość na naszym rynku, bardzo trudno było zdobyć stewię. Sklepy ze zdrową żywnością oferowały ten produkt po znacznie zawyżonych cenach. Obecnie zioło można bez trudu zakupić w aptekach, supermarketach, sklepach ze zdrową żywnością i internetowych w różnej postaci. Ile obecnie kosztuje stewia? Cena słodzika waha się od 15 do 50 zł za kilogram proszku. Jednak taka ilość wystarczyłaby na lata, lepiej więc zakupić mniejszą ilość, chociaż wypada to znacznie drożej: 6-10 złotych za 150 gramów.
W jaki sposób uprawiać stewię?
W warunkach domowych można hodować stewię. Uprawa na parapecie, na balkonie lub w ogrodzie przeważnie kończy się sukcesem. Chociaż jest to bylina, w naszym klimacie uprawia się ją sezonowo od późnej wiosny do jesieni (w domu całorocznie). Jesienią liście robią się słodsze, dlatego najlepiej obrywać je w drugiej połowie września lub na początku października.
Nie każdemu jednak udaje się stewia. Roślina lubi stanowiska słoneczne i ciepłe (optymalna temperatura to 15-20 stopni). Podłoże powinno być piaszczyste, przepuszczalne, lekko kwaśne lub obojętne. W uprawie w doniczce należy zapewnić jej porządny drenaż, ponieważ korzenie łatwo gniją w zalegającej wodzie. Stewię podlewa się regularnie, ale z umiarem – jest bowiem wrażliwa zarówno na zalewanie, jak i przesuszanie podłoża. Warto co pewien czas uszczykiwać roślinę, aby się ładnie rozkrzewiła. Aby liście były bardziej wartościowe, należy systematycznie usuwać pojawiające się kwiatki.
Istnieją dwa sposoby pozyskania stewii:
- z nasion, które wysiewa się w marcu lub kwietniu do skrzynek, w ogrzewanym pomieszczeniu (na początku 22-25 stopni) i dobrej wilgotności powietrza. Kiełki pojawiają się po ok. 2 tygodniach. Stewia nie wymaga pikowania – sadzonki wysadza się na miejsca stałe po ok. 2 miesiącach;
- z sadzonek, zakupionych w sklepie ogrodniczym. Do gruntu (lub doniczek) przesadzamy je od drugiej połowy maja do końca czerwca, w rozstawie 60-70 x 12-20 cm.
Niniejszy artykuł nie jest poradą medyczną i ma charakter wyłącznie informacyjny.
