Bakterie — to one zamieszkują nasze jelita. Ich odpowiednie szczepy warunkują odporność organizmu, jego zdolność do przyswajania cennych witamin i minerałów, a także niezbędnych makroskładników. Występowanie tych mikroorganizmów jest rzeczą zupełnie normalną, jednak dla zdrowia nie bez znaczenia jest ich ilość. Mówi się o SIBO, gdy w jelicie cienkim pojawia się zbyt dużo bakterii. Objawy SIBO znacznie obniżają komfort życia, dlatego tak ważne jest jego wczesne rozpoznanie, a następnie odpowiednie leczenie.

Z tego artykułu dowiesz się między innymi:

• czym jest zespół rozrostu bakteryjnego i jak go leczyć,
• jakie są objawy SIBO,
• na jakie badania diagnostyczne należy się wybrać,
• jak wygląda dieta dobra dla jelit

oraz wiele innych.

Zobacz także: Zespół jelita drażliwego (IBS) - jakie są objawy i jak leczyć?

Czym jest SIBO i kto najczęściej choruje?

Nie bez powodu można spotkać się ze stwierdzeniem, że zdrowie zaczyna się w jelitach. Ich rola nie ogranicza się bowiem tylko do wchłaniania strawionych pokarmów, ale także kształtowania odporności całego organizmu, a nawet i dobrego samopoczucia — to w nich powstaje aż 90% hormonu szczęścia, jakim jest serotonina. W skład naturalnej flory jelitowej wchodzą różnorodne mikroorganizmy, które pełnią wiele istotnych funkcji. U zdrowej osoby zdecydowanie więcej bakterii znajduje się w jelicie grubym — im wyżej układu pokarmowego, tym mniej przyjazne jest dla nich środowisko. Gdy dochodzi do ich nadmiernej kolonizacji w jelicie cienkim, pojawia się szereg nieprzyjemnych objawów i mówi się wówczas o występowaniu zespołu rozrostu bakteryjnego, czyli SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth). Problem ten najczęściej dotyka osoby z wrodzonymi bądź nabytymi nieprawidłowościami w budowie układu pokarmowego, jak na przykład uchyłkami jelitowymi, a także tych, którzy zmagają się z chorobami przewlekłymi, osłabioną odpornością czy długotrwale stosują leki, mające na celu zahamowanie wydzielania kwasu solnego w żołądku. Co więcej, za czynnik ryzyka nierzadko wskazuje się także podeszły wiek, jednak warto zaznaczyć, że zespół przerostu bakteryjnego może pojawić się nawet u najmłodszych.  

SIBO to schorzenie, które potrafi poważnie obniżyć komfort życia, co wynika z uciążliwych dolegliwości, wywoływanych przez złe bakterie w jelitach. Objawy, z którymi przede wszystkim zmagają się osoby chore to:

• wzdęcia, którym towarzyszą silne bóle brzucha
• nadmierne oddawanie gazów
• przewlekłe biegunki, w tym także tłuszczowe
• uczucie pełności w jamie brzusznej.

Problemy ze strony układu pokarmowego to jednak nie wszystko. Chorzy nierzadko skarżą się także na inne dolegliwości, które pojawiają się wraz z rozwojem SIBO.

SIBO - objawy skórne

SIBO, czyli zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego, to zaburzenie, które może wpływać nie tylko na układ pokarmowy, ale również na wygląd i kondycję skóry. Zaburzenia flory bakteryjnej i problemy z wchłanianiem składników odżywczych często przekładają się na objawy skórne, które bywają mylące i trudne do jednoznacznego zdiagnozowania.

• Trądzik, szczególnie na brodzie i dolnej części twarzy
  
• Suchość i łuszczenie się skóry
  
• Zaczerwienienia i stany zapalne
  
• Świąd lub wysypki o niewyjaśnionej przyczynie
  
• Pogorszenie kondycji skóry przy diecie bogatej w węglowodany fermentujące

Ból brzucha i wzdęcia – czy to SIBO? Pierwsze objawy i rozpoznanie

W zależności od ilości bakterii, które zasiedlają jelito cienkie, a także ich rodzaju, zespół przerostu bakteryjnego może być źródłem wielu uciążliwych dolegliwości i to o różnym nasileniu. Wśród pierwszych problemów, które powinny wzbudzić szczególną czujność, wymienia się przede wszystkim bóle brzucha, dokuczliwe wzdęcia, a także uczucie przelewania w jamie brzusznej. Szybkie rozpoznanie SIBO jest niezwykle istotne, bowiem postępowi schorzenia nierzadko towarzyszy zespół złego wchłaniania. Objawy, które zaczynają wówczas dominować to między innymi częste biegunki tłuszczowe, niedożywienie, a także wynikające z niedoboru witamin osłabienie kości, drętwienie rąk oraz nóg czy na przykład zaburzenia widzenia.

Jak przebiega badanie w kierunku SIBO? Rodzaje testów diagnostycznych

Wiele z objawów zespołu rozrostu bakteryjnego jest niespecyficznych, co oznacza, że pojawiają się także w przebiegu innych schorzeń układu pokarmowego, jak na przykład IBS, dlatego tak istotne jest wykonanie odpowiednich badań, które pozwolą właściwie rozpoznać SIBO. Jak zdiagnozować przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego? Najmniej inwazyjnym i jednocześnie najszybszym sposobem diagnozy jest tak zwany wodorowy test oddechowy, który pozwala sprawdzić, czy procesy trawienia oraz wchłaniania węglowodanów przebiegają w prawidłowy sposób. Jak wygląda badanie? Będąc na czczo przyjmuje się wodny roztwór cukru, na przykład laktulozy, a następnie w równych odstępach czasu mierzone jest stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. Jeśli w którymkolwiek momencie pomiaru wyniki przekroczą wartość 20 ppm, wówczas diagnozuje się SIBO. Badanie testem wodorowym to szybki, prosty i bezpieczny sposób, pozwalający na rozpoznanie tego schorzenia. Inne metody diagnostyczne to między innymi posiew aspiratu jelita czczego, a także morfologia krwi, OB i CRP.

Czy SIBO da się wyleczyć?

Wielu pacjentów zadaje sobie pytanie, czy SIBO da się wyleczyć – odpowiedź brzmi: tak, choć leczenie bywa wymagające i wieloetapowe. Kluczowe znaczenie ma prawidłowa diagnostyka, indywidualnie dobrana terapia (najczęściej antybiotykowa), zmiana diety oraz odbudowa prawidłowej flory bakteryjnej jelit. U części osób możliwe jest całkowite ustąpienie objawów, jednak u innych SIBO może nawracać, dlatego równie ważna jest profilaktyka i regularna kontrola stanu jelit.

Jak przebiega leczenie SIBO – skuteczność i czas leczenia

Po zdiagnozowaniu schorzenia kolejnym krokiem jest podjęcie działań, które pozwolą zmniejszyć liczbę bakterii w jelicie cienkim i doprowadzić do ustąpienia objawów SIBO. Leczenie najczęściej opiera się na antybiotykoterapii ukierunkowanej na szczepy mikroorganizmów, które są odpowiedzialne za przerost. Metodzie tej przypisuje się dobrą skuteczność, a sama terapia trwa około 2-3 tygodni. Co więcej, w przypadku występowania niedoborów witaminowych zalecana jest także odpowiednia suplementacja. Kontrowersyjną kwestią wciąż pozostaje stosowanie w procesie leczenia probiotyków — choć część osób prawdopodobnie dobrze na nie zareaguje, u innych mogą przyczynić się do nasilenia objawów i gorszego samopoczucia.

SIBO u dzieci – charakterystyczne objawy, które powinny zwrócić Twoją uwagę

Nie tylko dorosłych, ale również i dzieci może dotknąć problem, jakim jest zaburzona flora bakteryjna jelit. Objawy u najmłodszych, które mogą świadczyć o wystąpieniu SIBO i powinny zaniepokoić każdego rodzica, to przede wszystkim bóle brzucha wraz z innymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, zmęczenie, a także zahamowanie wzrostu.

Probiotyki na jelita – wsparcie osób nie tylko z SIBO. Kiedy stosować?

Jak już było wcześniej wspomniane, rola probiotyków w leczeniu SIBO pozostaje niejasna. Warto jednak podkreślić, że preparaty zawierające w swoim składzie żywe kultury bakterii i drożdży to doskonałe wsparcie dla jelit. Nie tylko pozwalają na odbudowę naturalnej mikroflory jelitowej, ale także przyczyniają się do poprawy procesów trawienia czy chociażby wzmocnienia układu immunologicznego. Ze względu na swoje działanie probiotyki polecane są osobom, które niedawno zakończyły antybiotykoterapię, zmagają się z problemami skórnymi, infekcjami intymnymi czy na przykład z obniżoną odpornością. Zdrowe jelita to zdrowy organizm i o tym należy pamiętać.

Dieta dla osób z SIBO, czyli co jeść, a czego unikać przy zespole rozrostu flory bakteryjnej

Co oprócz leczenia farmakologicznego sprawdzi się w przypadku łagodzenia objawów SIBO? Dieta. Nie od dziś wiadomo, że zbilansowany jadłospis, pokrywający zapotrzebowanie na niezbędne składniki odżywcze to najlepszy przepis na zdrowe jelita. Co jeść przy zespole rozrostu bakteryjnego? Przede wszystkim, jeśli doszło do niedoborów, istotne będzie ich wyrównanie. Osoby zmagające się z SIBO najczęściej posiadają niski poziom witamin rozpuszczalnych w tłuszczach — A, D, E, a także żelaza, kwasu foliowego oraz witaminy B12. W związku z tym, wzbogacenie menu w produkty będące ich źródłem to podstawa. Dobrym rozwiązaniem będzie włączenie do codziennego jadłospisu jaj, ryb, dobrego jakościowo mięsa, orzechów, olejów, a także szpinaku oraz jarmużu.

Warto także wspomnieć o systemie żywieniowym LOW FODMAP, którego korzystne działanie w przypadku SIBO potwierdza wiele badań. Polega on na ograniczeniu w diecie słabo wchłanianych i jednocześnie łatwo fermentujących węglowodanów, będących źródłem problemów trawiennych. Na liście produktów, których należy unikać nie brakuje między innymi jabłek, suszonych owoców, kapusty, kalafiora, cebuli, a także mleka krowiego, pszennego pieczywa czy substancji słodzących. Odpowiednie odżywianie to doskonały sposób na złagodzenie objawów SIBO i zadbanie o dobre bakterie w jelitach.